Amerikalı astronot Neil Armstrong'un "İnsan için küçük, insanlık için büyük bir adım" diyerek 1969'da Ay'a ilk kez ayak basmasının üzerinden geçen 55 yılın ardından Dünya'nın uydusunun karanlık güney kutbundaki bilinmeyenleri gün yüzüne çıkarmayı hedefleyen misyonlar, 2024 yılında da hız kesmeden devam edecek.
Dünya, 2023'te OSIRIS-REx uzay aracının "Bennu" adlı asteroitten örnek topladıktan sonra 7 yıl süren yolculuğunu tamamlayarak Dünya'ya dönmesi ve Hindistan'ın "Chandrayaan-3 Programı" kapsamında Ay'ın güney kutup bölgesinde inceleme yapması gibi önemli uzay misyonlarına tanık oldu.
Ay'a dönüş projesi olarak bilinen "Artemis Programı" gibi Ay'ın bilinmeyenlerini keşfetmeye yoğunlaşacak uzay misyonlarıyla 2024, uzay keşifleri ve araştırmaları açısından heyecan verici bir yıl olacak.
AA muhabiri, ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Ajansı (NASA), Japonya Uzay Araştırma Ajansı (JAXA) ve Çin Ulusal Uzay İdaresinin (CNSA) bu yılki Ay misyonlarına dair bilgileri derledi.
Artemis II
Armstrong'un "Bir insan için küçük, insanlık için büyük bir adım" sözleriyle Ay'a ayak basan ilk kişi olduğu "Apollo 11" misyonuyla 1969'da tarih yazan ve 1972'de "Apollo 17" misyonuyla Ay'a son kez insanlı uçuş yapan NASA, "Artemis Programı"yla astronotları yeniden Ay'a göndermeyi hedefliyor.
Programın ilk aşaması "Artemis I", Orion uzay aracının Ay yörüngesinde bir turu tamamlayıp Pasifik Okyanusu'na başarıyla inmesiyle toplam 25 gün sürerek Aralık 2022'de sona erdi.
Orion uzay aracının ilk mürettebatlı misyonu "Artemis II" görevinde ise astronotların Ay'a iniş yapmadan Dünya'ya dönmesi planlanıyor.
4 astronotun 10 gün sürecek 10 bin 300 kilometrelik Ay yolculuğunu kapsayan misyon, Kasım 2024'te hayata geçecek.
Her şey planlandığı şekilde ilerlerse insanların ilk defa Ay'ın güney kutbunu inceleyeceği programın son aşaması "Artemis III" misyonunun da önü açılacak.
Öte yandan, yüzeydeki su buzu ve diğer muhtemel kaynakları inceleyecek NASA'nın bir diğer Ay projesi "VIPER"ın da bu yılın son aylarında Ay yüzeyine iniş yapmak üzere uzaya gönderilmesi öngörülüyor.
CLPS
"Artemis Programı" çerçevesinde yapılacak mürettebatlı yolculukların yanı sıra NASA, Ay'ın robotlar yardımıyla keşfi için de kapsamlı planlara sahip.
NASA, 2024'te ana amaçlarından biri Ay'daki kaynakları yakıt olarak kullanma olanaklarını araştırmak olan "Ticari Ay Yükü Hizmetleri (CLPS) Programı" kapsamında Ay'a 4 araç gönderecek.
SLIM
Japonya'nın Ay yüzeyine hassas iniş teknolojilerini test etmeyi hedefleyen "Ay'ı Araştırmak için Akıllı İniş Aracı (SLIM)", JAXA ve NASA'nın galaksilerin hızını ve yapısını incelemek üzere başlattığı "X-Ray Görüntüleme ve Spektroskopi Misyonu" (XRISM) kapsamında Eylül 2023'te uzaya fırlatıldı.
Aralık 2023'te yörüngeye başarılı şekilde giren "SLIM"in Ay'a doğru alçalışının 20 Ocak'ta başlaması bekleniyor.
Mitsubishi Electric üretimi 700 kilogram ağırlığındaki iniş aracı, taşıdığı sonda vasıtasıyla Ay yüzeyinde hareket edebilecek.
Japonya'nın Ay'a ilişkin elde edeceği veriler, "Artemis" programında kullanılacak.
Çang'ı 6
"Çin Ay Keşif Programı" (CLEP) çerçevesinde 2030'a kadar tamamlanması planlanan insansız keşif misyonlarıyla Ay'ın karanlık yüzünden kaya ve toprak örnekleri toplamayı hedefleyen Çin Ulusal Uzay İdaresi (CNSA), "Çang'ı 6" keşif aracını mayısta uzaya göndermeyi planlıyor.
"Çang'ı 6", Fransa, İtalya, Pakistan ve Avrupa Uzay Ajansı (ESA) için aralarında negatif iyon ve gaz detektörlerinin olduğu bazı araştırma enstrümanlarını da Ay'a taşıyacak.
Öte yandan, keşif aracının Ay'ın uzak yüzüyle iletişiminin sağlanması için geliştirilen "Çüeçiao-2 (Saksağan Köprüsü-2)" aktarım uydusunun da 2024'ün ilk yarısında uzaya fırlatılması hedefleniyor.
Çin İnsanlı Uzay Programı Ajansı (CMSA), "Çang'ı" görevlerine ek olarak Ay'a 2030'dan önce astronot göndermeyi planlıyor.