Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanı Aysun Aykan, Balıkesir’i adeta tehdit eden faylar hakkındaki değerlendirmede bulundu. Aykan, “Ülkemizde yakın bir gelecekte deprem beklediğimiz, sismik boşluk olarak değerlendirdiğimiz diğer bir yer Balıkesir’dir. Balıkesir ve ilçelerini etkileyecek 20 fay var ve bu fayların büyük bir kısmı Mw=7 ve Mw=7.2 büyüklükte deprem üretme potansiyeline sahiptir. Fayların tehlikesi yüksek. Bu yüzden buralara çok dikkat edilmesi ve gerekli tedbirlerin biran önce alınması gereklidir. Balıkesir İl ve ilçeleri dünyanın sismik yönden en aktif faylarından biri olan Kuzey Anadolu Fayının güney koluna ait fay segmentleri üzerinde konumlanmıştır. Bu nedenle Tarihi/aletsel dönemlerde kentin birçok depremde yıkıldığı can ve mal kayıplarının yaşandığı bilinmektedir. MTA’nın 2012 yılında yayınladığı diri fay haritasında; Balıkesir İl ve ilçelerindeki yerleşim birimlerinden geçen birçok diri fay vardır. Kuzey Anadolu Fayı’nın güney koluna ait fay segmentleri; Yenice-Gönen Fayı, Edremit Fay Zonu, Balıkesir il merkezinden geçen Havran-Balıkesir Fay zonu, Bandırmanın yerleşim merkezinden geçen faylar ve güneydeki Simav fayı önemli sismojenik zonlardır. Bekten, Pazarköy, Evciler, Manyas Fayı bu Bölgede deprem üretecek diri faylardır” dedi.
Balıkesir’in depremsel tarihi hakkında da bilgiler veren Aykan, “Edremit fay zonunda tarihi dönemlerde meydana gelmiş depremlerin yıkıcı etkisi bakımından 3 tanesinin ön plana çıktığı görülmektedir. 1672-1845 ve 1867 depremleridir. Aletsel dönem içerisinde Edremit Fay Zonu ile ilişkilendirilen en büyük deprem 1944 depremidir. 6.8 büyüklüğündeki Edremit Körfezi kuzeyinde meydana gelen bu deprem, Küçükkuyu’dan Arıklı iskelesine doğru uzayan yüzey kırığı yaşatmıştır. Bu depremde, 5500 den fazla hasarlı binanın olduğu can ve mal kayıplarının yaşandığı depremdir. Edremit ile Balıkesir arasında Havran- Balıkesir Fay Zonu var. Tarihi döneme ait deprem kayıtlarında Balıkesir ve yakın çevresini etkiliyerek yıkıma sebebiyet vermiş 3 önemli deprem göze çarpar. 1577, 1897 ve 1898 depremleridir. Yenice-Gönen Fayında,1953 yılında 7.2 büyüklüğünde deprem olmuştur. 10.000 den fazla bina hasar görmüş, 265 kişi hayatını kaybetmiş; can ve mal kayıplarının yaşandığı depremdir.1964 yılında Manyas fayında 7 büyüklüğündeki depremde 6000 hasarlı bina tespit edilmiş olup, can ve mal kaybı yaşanmıştır.1935 yılında Edincik Fayında 6.4 büyüklüğündeki depremde 600 den fazla hasarlı bina tespit edilmiş olup, can ve mal kaybı yaşanmıştır. Balıkesir’in, Bandırma, Gönen, Edremit, Karesi İlçelerinin yerleşim yerlerinden deprem üretecek diri faylar geçmektedir; ve bu fayların çoğu 7 ve 7.2 büyüklükte deprem üretme potansiyeline sahiptir; Bu yüzden buralara dikkat edilmesi gerekiyor” diye konuştu.
Denetim önemli
Aykan, zemin ve temel etütlerinin denetimi titizlikle yapılmasını söyleyerek açıklamasını şu şekilde sürdürdü:
“Günümüzdeki bilim ve teknoloji ile her türlü büyüklükte depreme karşı sağlam bina yapmak mümkün. Güvenli yapılaşmanın ilk adımı olan zemin ve temel etütlerini doğru yaptığımız taktirde, doğru zemin parametreleri ile zemin yapısına uygun projelendirme ve yapı denetimi ile depreme karşı güvenli bina yapabilirsiniz. Öncelikle yapı ruhsatı veren belediyelerin mevcut mevzuatı uygulamaları ve yapı denetimi yapmaları son derece önemli.Güvenli yapılaşmanın ilk adımı olan zemin ve temel etütlerini denetleyen bir yapı denetim sistemini henüz kuramadık. Mevcut mevzuatın uygulanmasını belediyeler istemiyor. Bazı belediyelerde zemin ve temel etüdü istense de uygulamada başka sorunlar var, denetim aşamasında zorunluluk olduğu halde zemin etüdünün denetimi yapılmıyor. Belediyelerde denetim yapacak yeterli teknik eleman bulunmuyor; İmar Kanunu’nun 28’inci maddesi ve diğer mevzuat hükümleri açık olmasına rağmen, zemin etüt raporları uygulama aşamasında yerinde denetlenmiyor. Çoğu Belediyede de bu konuda hiç denetim yok. Denetim yapılan belediyelerde ise arazi denetimler yapılmadan sadece masa başında bir denetim var. Türkiye’deki yapıların çoğu ilgili mevzuata uygun zemin etüdü yapılmadan ve denetlenmeden inşa ediliyor"
Fay yasası çıkmalı
Fay yasasının da çıkmasını isteyen Aykan, "Fay yasası önemli. Ülkemizde meydana gelen depremlerde fay zonu üzerindeki binaların yıkıldığını gördük. Fay yasası birçok ülkede uygulanıyor; Bizim ülkemizde de uygulanmalı. Fay yasası çıkmalı. Fayın her iki tarafına sakınım bandı oluşturarak bina ve bina türü yapılaşmaya sınırlama koymalıdır" ifadelerini kullandı.