TÜRKİYE ekonomisi üçüncü çeyrekte tam bir sürpriz yaptı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre üçüncü çeyrekte yüzde 4 büyüyen ekonomi yüzde 2.8 seviyelerindeki beklentileri alt üst ettiği gibi 2015’in tamamı için yapılan büyüme beklentilerine de revizyon getirdi. Peki sürprizin kaynağı ne? Önce şunu söyleyelim, üçüncü çeyrek, temmuz, ağustos ve eylül aylarını kapsıyor. Yani sürpriz büyüme doların 3 lirayı aşarak rekor kırdığı, seçim belirsizliği nedeniyle piyasaların tetikte olduğu dönemde elde edildi. Büyüme vatandaş ile devletin tüketimini arttırması ile bankacılık ve tarım kesiminin gaza basmasından kaynaklandı.
Vatandaşlar tüketimini 3.4 arttırdı ve bunun büyümeye katkısı 2.19 puan oldu. Devlet harcamaları ise yüzde 7.8 arttı bu büyümeye 0.76 puanlık artış getirdi. Üretim tarafında ise tarım üretim rekoruna imza atarak yüzde 11.1 büyüme gösterdi. Tarımdan büyümeye 1.57 puan katkı geldi. TÜİK’in en fazla revizyon yaptığı kalem tüm yıllarda hep tarım oldu. Son çeyrekte tarım üretimindeki bu artışa revizyon gelme ihtimali yüksek. Bankacılık yani finans kesiminde büyüme yüzde 13.8, katkısı ise 1.73 puan.
VATANDAŞ EĞLENDİ
Vatandaş nereye harcadı derseniz ne gıdaya, ne de giyime para döktü. Vatandaş üçüncü çeyrekte otomobile, eğlenceye ve seyahate liralarını saçtı. Bu yine bizi dolarkurundaki değerlenmeye götürüyor. Kurdaki artış doları olan vatandaşı harcamaya yöneltti. Ancak doları olmayan fakir vatandaşın gıdasından da, giyiminden de kestiği üçüncü çeyrek verilerinde ortaya çıkıyor. Gıda harcamalarında düşüş yüzde 3.15, giyim harcamalarından yüzde 5.24 azalma yaşandı. Ama ulaştırma harcamaları yüzde 13.3, eğlence yüzde 10.2, lokanta ve otel harcamaları yüzde 5.91 arttı.
ÖZEL SEKTÖR KÜÇÜLDÜ
Devletin harcamalarındaki artış da kasım seçimi öncesindeki hızlanmadan kaynaklandı. Devlet harcama tercihini maaşlardaki küçük artışa değil mal ve hizmet alımlarından yana kullandı. Devlet yatırımlarında ise inşaat yatırımları küçük yükseliş gösterdi ama asıl tehlike özel sektör yatırımlarında yaşandı. Özel sektörün ilk iki çeyrekte olduğu gibi yatırım harcamaları düştü. Bu belirsizliğin en yüksek olduğu çeyrek olmasıyla da ilgili. Özel sektör yatırım harcamaları yüzde 0.7 azaldı ve büyümeyi düşüren etki yaptı.Büyümeye en yüksek katkılardan biri de stoklardan geldi. Stok artışının büyümeye katkısı 1 puan seviyesinde. İhracatta düşüş devam etti ve yüzde 0.6’lık küçülme büyümeyi 0.17 puan azalttı. İthalattaki yüzde 1’lik azalış ise büyümeye 0.26 puan katkı yaptı.
HÜRRİYET/Şebnem TURHAN