Molenbeek sakinleri, cihatçıların mahalleyi saklanmak için kullandıklarını düşünüyor. Cihatçılar mahallelinin arasına sızıyor, onlar gibi yaşıyor ve bir eylem yapana dek maskelerini koruyor.
95 bin nüfuslu Saint-Jean-Molenbeek, Belçika’nın başkenti Brüksel’in batısında yer alan yoğun nüfuslu ilçelerinden biri. 19. yüzyıl başlarından bu yana göçmen ağırlamaya başlamış olan bölge bugün Brüksel’de yüzde 40 gibi bir oranla Müslüman ve özellikle Arap nüfusun en yoğun olduğu yer. Molenbeek sanayi toplumuna zorunlu geçişin sancılarını yaşayan tarihi ilçelerden biri ve kentsel peyzajında da bu sancıların izlerini taşıyor. Paris saldırganlarının bazılarının bu ilçede ikamet edenlerden çıkması ile dikkatleri üstüne çeken Molenbeek’i araştırdım.
ALKOL SATILMIYOR
İki dilli Brüksel şehrinde Fransızca konuşulan ilçelerden olan Molenbeek’te bugün en çok kullanılan ikinci dil Arapça. En yoğun nüfus Faslı ve Cezayirlilere ait ancak Pakistan, Afganistan ve Ortadoğu ile Kuzey Afrika’nın diğer ülkelerinden de oldukça önemli sayıda sakini de var. Burada yaşayan Türklerin sayısı ise 3 bin civarında. Yabancıların çoğunluğu giyim, gıda ve inşaat sektörlerinde çalışıyor. Birçok Molenbeeklinin hemen yaşadığı evin altında kendisine ait ufak bir dükkanı veya işletmesi bulunuyor. Ana alışveriş caddesi olan Chaussee de Gand üzerindeki tabelaların pek çoğunda Arapça yazılar mevcut.
22 adet camisi olan Molenbeek’te Cuma günleri neredeyse tüm iş yerleri kapalı ve sokaklarda dolaşan insanların baskın şekilde İslami kıyafetleri tercih ettikleri görülüyor. Dükkanlarda neredeyse hiç alkol satışı yok ve tüm restoranlarda ‘helal’ yazısı bulunuyor. Kısacası uzun zaman önce yapılmış kiliseleri saymazsanız burası her şeyiyle bir Müslüman mahallesi.
Belçika hükümetinin, ilçedeki radikal grupların aktivitelerine son vermek için, kapsamlı bir plan uygulamaya karar vermesiyle birlikte Molenbeek son birkaç gündür polis sirenleri ve operasyonları ile hareketli zamanlar geçiriyor. Paris saldırılarıyla ilişkili olduğu düşünülen kişilere gözaltılar ve detaylı soruşturmalar gerçekleştiriliyor. Şimdiye kadar saldırılarla ilişkisi bulunan 7 kişi tutuklanmış durumda.
Belçika Başbakanı Charles Michel radikal kesimlerin karıştığı her olayın Molenbeek ile bağlantısı olduğunu söylüyor ve İçişleri Bakanı Jan Jambon da ilçenin yeteri kadar hükümet kontrolü altında olmadığını belirtiyor. Gerçekten de baktığımızda; 11 Eylül’den hemen önce Taliban karşıtı Müslüman lider Ahmed Şah Massud’un suikastinden 2004 Madrid bombacılarına ve geçtiğimiz yıl Brüksel’deki Yahudi müzesi saldırılarından bu yaz yaşanan Amsterdam-Paris hızlı tren saldırganına kadar pek çok olayda soruşturmalar hep Molenbeek’e uzandı. Bu bölgede radikal Selefilerin özel evlerde sohbet gruplarında cihatçı devşirdikleri bilinen bir durum. ‘Belçika için Şeriat’ adlı oluşumun da buradan çıktığını belirtmek gerekli. Dolayısıyla Molenbeek ile ilgili kaygılar boş değil. ‘AYNI BİZLER GİBİLER’
Peki, nedir Molenbeek’i Avrupa’nın başkentinde Müslüman nüfus için çekici yapan sebepler? Radikaller burada kendine nasıl yer buluyor? Molenbeek sakinleri olan bitene nasıl bakıyor ve bundan sonrası için endişe duyuyorlar mı?
Konuştuğum Molenbeek sakinlerinin ortak hissiyatı şaşkınlık ve üzüntü. Molenbeek’in bu olaylarla anılmasından ve gelişmeler nedeniyle kendilerine daha da şüpheci şekilde bakılmasından rahatsızlar. Onlara göre Molenbeek’te hiçbir sorun yok ve radikallerin burayı tercih etmesinin tek sebebi fark edilmeden kolaylıkla saklanabilmeleri. Bu kişilerin kimseyi burada cihatçı yapmaya uğraşmadığını ileri sürüyorlar.
43 yaşındaki Faslı market sahibi Nouraddin El Farri 15 yıldır Molenbeek’te yaşıyor ve civarda oturan herkesi tanıdığını söylüyor. ‘Bu zihniyetteki insanların hiçbiriyle aynı fikirde olmam mümkün değil’ diyor. El Farri şöyle konuşuyor:
“Ben Molenbeek’te yaşamayı tercih ediyorum çünkü burası bence çok sakin çok huzurlu bir semt. Şimdi bir bakıyoruz semtimiz sadece radikalizmle anılıyor ve polisler her gün burada arama tarama yapıyorlar. İnsanları durduruyorlar, evleri arıyorlar. Bizleri huzursuz ediyorlar. Pek çok insan için burası finansal açıdan da daha yaşanılabilir bir yer. Yaşam burada merkeze göre daha ucuz. Kiralar, alışveriş daha ucuz. Bu da elbette çoğu Müslüman yabancının buraya yerleşmesinde önemli bir sebep. Ancak radikal olan insanlar burada Müslüman toplumun içine sızıyorlar ve bir eylem yapıncaya kadar da kendilerini belli etmiyorlar. Tüm kurallara uyuyor, herkesle iyi geçiniyorlar. Bizler bilemeyiz ki kimin içinde nasıl bir duygu düşünce var. Görünümüyle, hareketleriyle, yaşamlarıyla bizler gibi görünüyorlar.” ‘YETKİLİLER MOLENBEEK’İ İZOLE ETTİ’
Molenbeekli ev sahibi Belçikalı Marie Igor (54) 10 yıldır burada yaşıyor; sahibi olduğu birkaç dairede de Arap kiracıları oturuyor. Ona Molenbeek’te güvende hissedip hissetmediğini soruyorum. Molenbeek’te diğer ilçelerdeki gibi hayatın normal akışında seyrettiğini ifade ederek şunları söylüyor: “Araplarla veya herhangi bir Müslüman toplumla problem yaşamış değilim. Yıllardır onlarla iç içeyim. Genel olarak sorun bu ilçenin belediyesi ve uygulanan politikalarla ilgili. Buraya gerekli yatırımları yapmıyorlar yahut geç veya eksik yapıyorlar. Buradaki insanlar yokmuş gibi davranıyor ve bir şekilde bu tip semtleri Belçika’nın geri kalanından izole ediyorlar. Maalesef burada yaşayanlar da bu izolasyonu kırmak için fazla çaba sarf etmiyorlar. Bir noktaya kadar bu izolasyondan memnunlar bile diyebilirim. Ancak burada sadece Müslümanlar yok. Rusya’dan, Romanya’dan, Ermenistan’dan gelenler de var ve çoğu ekonomik sebeplerle bu bölgeleri tercih ediyor. Radikal kişiler paralı olmuyor genelde. Kiracıları olan biri olarak söyleyebilirim ki burada polis oturum izni almak isteyen herkesi ciddi şekilde araştırır ve yaşadığını ileri sürdüğü adrese giderek kontrol eder. Polisin burada herkesten haberi vardır.”
SON MODA GİYER, CAMİYE GİTMEZDİ
Chaussee de Gand üzerinde giyim mağazası sahibi Pakistanlı Sheikh Sheraz (28) hâlâ aranmakta olan firari saldırganlardan Abdeslam Salah’ı tanıyan bir isim. Kendisi de tüm çocukluk yıllarını Molenbeek’te geçirdiğini söyleyen Sheraz, Salah’ı hem çocukluk hem de gençlik yıllarından beri mahallede gördüğünü ve hâlâ şokta olduğunu şu sözlerle dile getiriyor:
“Bu kişiyle yakın arkadaşlığım hiç olmadı ama kendisini hep mahallede görürdüm. Simaen tanıyorum. Şok içindeyim çünkü bu kişi hep moda ve modern kıyafetler giyer, camiye bile gitmezdi. Tüm bu olaylara karıştığına inanamıyorum. Bu semtte kimse bana veya tanıdığım birine cihatçı olmam için, beyin yıkamak için yanaşmadı. Bu insanların ben cami veya kahvehane vesilesiyle bu tür şeyler yaptığına hiç şahit olmadım. Bizlerin burada yaşamasının en temel nedeni kolayca ihtiyaç duyduğumuz şeylere erişim sağlayabilmek. Örneğin helal gıda veya ibadethane. Bizler burada kendimizi son derece güvende de hissediyoruz. Özellikle Paris gibi yerlerle kıyaslandığında Brüksel ve özelde Molenbeek çok daha güvenli bir yerdir.”
Önyargılardan her zaman zarar gördüklerini ve çekindiklerini anlatan Sheraz bundan sonra daha fazla önyargı ile karşılaşmalarının kaçınılmaz olduğunu da sözlerine ekliyor.
‘FRANSIZCAM KÖTÜ’
Molenbeek’te oturan bir Türk olan 20 yaşındaki Murat Aydemir ise 7 yıldır Molenbeek’te yaşıyor ve neden Molenbeek’te yaşadığını şu sözlerle dile getiriyor:“Müslüman bir mahalle olduğu için Molenbeek’i tercih ediyorum. Camimiz var, kahvelerimiz var. Fazla Fransızcamız da olmadığından burada iyiyiz. Burada böyle beyin yıkamaya çalışan tiplerle çok karşılaşmadık açıkçası ama başkalarını bilemiyorum tabi. Molenbeek’te çok sıkı aramalar oluyor şu sıralar ama ben oturumum olduğu için herhangi bir tedirginlik yaşamıyorum. Böyle saldırganların Molenbeek’ten çıkması beni şaşırtan birşey ama demek ki var böyleleri de. Güvenlik açısından Molenbeek sıkıntısız bir yerdir aslında. Burada sadece alkol, sigara kullanan insanlar sorun çıkarırlar. Onlar dışında kimseden zarar gelmez.”
11 milyon nüfuslu Belçika’da 600 bin Müslüman yaşıyor ve yetkililere göre 800 kadar Belçikalı Müslüman Ortadoğu’da savaşçı olarak bulunuyor. Bunlardan 130 tanesi Belçika’ya dönüş yapmış durumda. Uluslararası Radikalizasyon Merkezi çalışmasına göre Belçika her 1 milyon kişi başına 40 yabancı savaşçı barındırıyor ki bu oran Fransa’nın iki, İngiltere’nin dört katı ve Avrupa’nın da en yüksek oranı.