Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın açıkladığı gelir vergisi, kurumlar vergisi ve gayrimenkul sermaye iradı (GMSİ) vergisi, Türkiye’de vergi çarpıklığını bir kez daha gözler önüne serdi. Hükümetten büyük ihaleler almalarına rağmen kurumlar vergisi rekortmenleri listesine giremeyen müteahhitlik firmaları, büyük şirketler; çok izlenen programları nedeniyle televizyondan televizyona transfer olan sanatçılar; başta yıldız futbolcular olmak üzere ünlü sporcular… Bu isimlerin büyük bölümünün listede yer almaması kamuoyunda şaşkınlığa yol açarken, listeye girenlerin ödediği vergiler de ciddi hayal kırıklıklarına neden oldu.
YILDA 5 BİN 148 LİRA VERGİ
Maliye Bakanlığı verilerine göre, bu yıl 1 milyon 856 bin gelir vergisi mükellefi 35 milyar 465 milyon lira matrah beyan etti. Maliye de bu beyan üzerinden mükelleflere toplam 9 milyar 559 milyon lira vergi borcu çıkardı. Böylece mükellef başına düşen ortalama yıllık vergi tutarı 5 bin 148 lira oldu. Bu vergi mükellefleri arasında holdingine bağlı çok sayıda şirketinden temettü ya da kâr payı alan patronlar, bankalardaki büyük paralarına faiz kazanan tasarruf sahipleri, çok kazanan sanatçılar, futbolcular, avukatlar, doktorlar var.
Vergi sonuçlarına göre, aynı dönemde 1 milyon 336 bin GMSİ mükellefi 16.3 milyar lira kira geliri elde etti, bunun karşılığında da 3 milyar 923 milyon lira vergi ödedi. Başta AVM’ler olmak üzere çok sayıda dükkandan kira kazanan büyük kira zenginlerinin de aralarında bulunduğu bu mükelleflerin ödediği kişi başına ortalama vergi ise 2 bin 935 lira oldu. Kurumlar Vergisi’nde de 647 bin mükellef toplamda 38.3 milyar lira vergi ödedi, firma başına düşen vergi ortalama 59 bin 188 lira düzeyinde kaldı.
YÜK ÜCRETLİLERİN ÜZERİNDE
Yapılan hesaplamalar, orta düzeyde maaş alan ücretlilerin patronlar ve kira zenginlerinden daha fazla vergi ödediğini ortaya koydu. Üst düzey maaş alan çalışanların vergisi ise şirketlerin ödediği vergilerle yarışıyor. Örneğin ortalama net maaşı 1946 lira olan bir memur ya da işçi yılda tam 5 bin 153 lira vergi ödüyor. Bu memur ya da işçinin ödediği vergi, hem Gelir Vergisi mükelleflerinin ödediği 5 bin 148 liralık ortalama vergiden, hem de kira zenginlerinin ödediği ortalama 2 bin 935 liradan oldukça fazla. Aylık ortalama net 11 bin 704 lira maaşı olan orta düzey bir yöneticinin yılda ödediği 59 bin 422 lira vergi de şirketlerin Kurumlar Vergisi olarak ödediği ortalama 59 bin 188 liralık vergiyi aşıyor. Asgari ücretlilerin aynı dönemde ödediği yıllık vergi ise 823 lira.