Elif Didem DANACIOĞLU / EKOhaber
KGF üzerinden verilen teşviklerin de yatırıma dönüşmesi üçüncü çeyrek büyümede olumlu etki gösterdi. Ekonomimizin birçok ülkeye kıyasla sağlam olması sebebiyle bütçeden verilen destek ve teşvikler ekonominin canlanmasına, büyümesine büyük katkı sağladı. Türkiye’nin bu yılın üçüncü çeyreğinde gösterdiği yüzde 11,1’lik büyüme performansı, uluslararası kurum ve kuruluşların ülke ekonomisine yönelik tahminlerinde yeniden revizyonu gündeme getirdi. Bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 5,3, ikinci çeyrekte yüzde 5,4 büyüyen Türkiye ekonomisinin, üçüncü çeyrekte yüzde 11,1 ile 2011’nin üçüncü çeyreğinden sonraki en yüksek büyüme performansını göstermesi, gözleri yeniden uluslararası kurum ve kuruluşlara çevirdi. Güçlü büyüme performansı, Türkiye ekonomisine ilişkin tahminlerini yükselten uluslararası kurum ve kuruluşların, tahminlerinde bir kez daha revizyona gidip gitmeyeceği sorusunu beraberinde getirdi.
Büyüme rakamlarına ilişkin edindiğim bilgiler ışında, Türkiye ekonomisi, yılın üçüncü çeyreğinde çift haneli büyüme oranını yakalayarak Avrupa Birliği (AB), G20 ve OECD ülkelerine fark attı. Büyüme ortalaması yüzde 2,5 olan AB ülkelerinin dört katından fazla büyüyen Türkiye, G20’de de büyüme oranlarıyla dikkati çeken Çin ve Hindistan’ı geride bıraktı. Değerlendirmeler de, Türkiye büyümede dünya lideri olduğunun altı çizildi.
Büyüme rakamı verileri ışığında değerlendirmelerde bulunan ekonomiden sorumlu bakanlar ve iş dünyası temsilcileri, Türkiye’de gerek üretimi gerekse istihdamı canlı tutan ihracatın önemli bir kez daha vurgulandı. Hem dış talebin hem iç talebin 2018’de güçlü kalmasının ve büyümenin devam etmesi bekleniyor. Küresel finansal krizin etkisiyle en son 2009’da yüzde 4,7 daralan Türkiye ekonomisi, sonraki 7 yılda kesintisiz büyüyerek ortaya koyduğu performansla Avrupa Birliği (AB) ülkelerine fark attı.
En son 2009’da yıllık yüzde 4,7 daralan Türkiye ekonomisi, 2010-2016 döneminde yıllık ortalama yüzde 6,8 büyüyerek, AB’nin yüzde 1,4 ve G20’nin yüzde 3 olan yıllık ortalama büyüme rakamlarının üzerine çıktı. Bakanların yaptığı açıklamalar da, hükümet olarak uygulamaya koydukları teşviklerin ve desteklerin yerinde olduğu vurgulandı. Değerlendirmelerde, dengeli büyümenin ekonominin sağlamlığını gösterdiği ifade edilirken, ihracat, teşvik, yatırım ve KGF’nin büyümeye katkısı olduğu vurgulandı.
Şimşek: Kapsayıcı büyüme hedefi kararlılıkla sürdürüldü
Ekonomiden sorumlu Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, Türkiye ekonomisinin, verileri açıklanan OECD, Avrupa Birliği ve G20 ülkeleri arasında en güçlü büyüme performansı gösteren ekonomi olduğunu belirterek, “Yatırımların ve istihdamın güçlü seyri 2018 yılında iç talep yoluyla büyümemizi destekleyecek. 2018 yılında da güçlü büyüme performansımızın sürmesini öngörüyoruz.” Şimşek, 3. çeyrekte sadece yüksek büyüme performansı sergilenmediğini, aynı zamanda kapsayıcı büyüme hedefinin de kararlılıkla sürdürüldüğünü vurgulayarak, ”2017 yılının 3 çeyreğinde 1 milyon 26 bin kişiye ilave istihdam sağladık. Sağlanan bu istihdam 2006-2016 aynı dönem ortalamasının 2,5 katıdır. Bu artışta güçlü talep ve istihdamı artırmaya yönelik aldığımız tedbirler etkili oldu. Böylece yılbaşından beri işsizlik oranımız 1 puan düştü ancak iş gücüne katılımdaki artışın etkisiyle halen arzu ettiğimiz düşük seviyelere gerilemedi. Yatırımların ve istihdamın bu güçlü seyri 2018 yılında iç talep yoluyla büyümemizi destekleyecektir. AB’deki kuvvetli seyrin ve petrol fiyatlarının talebini artırdığı Ortadoğu ülkeleri ile Rusya’nın, önümüzdeki dönemde dış talebimize olumlu katkı vermesini bekliyoruz. Böylece 2018 yılında da güçlü büyüme performansımızın sürmesini öngörüyoruz.”
Zeybekci: Yılsonunda yüzde 7 civarında bir büyüme de sürpriz olmayacak
Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, Türkiye ekonomisinin üçüncü çeyrekte rekor oranda büyüdüğünü belirterek, “Yılsonunda yüzde 7 civarında bir büyüme de Türkiye için sürpriz olmayacak. ”Nisandan bu yana uluslararası kuruluşların büyümeye yönelik tahminlerini artıracağını ve Türkiye’nin 3. çeyrekte G-20 ülkeleri içinde en hızlı büyüyen ülke olacağını vurguladığını hatırlatan Zeybekci, “Türkiye ekonomisi rekor oranda büyüyerek bu tahminlerimizin doğruluğunu ortaya koymuştur.”
Tüfenkci: Yüzde 5,5 olan OVP beklentimizin de üzerinde bir büyüme yakalayacağız
Gümrük ve Ticaret Bakanı Bülent Tüfenkci, küresel kriz nedeniyle daralma yaşanan dönemden bu yana Türkiye ekonomisinin ortalama yüzde 6,7 büyüme başarısı gösterdiğini belirterek, “2017 yılsonu itibarıyla yüzde 5,5 olan OVP beklentimizin de üzerinde bir büyüme yakalayacağız. Yıllık büyümemizin yüzde 7’leri geçeceğini öngörüyoruz. 2017 yılsonu itibarıyla yüzde 5,5 olan OVP beklentimizin de üzerinde bir büyüme yakalayacağız.”
Elvan: 2018 yılında da bu büyümemiz güçlü bir şekilde devam edecek
Kalkınma Bakanı Lütfi Elvan, sonuçların memnuniyet verici olduğunu, sanayi üretiminde, iç talep ve yatırımlarda ciddi artış kaydedildiğini söyledi. Elvan, gelecek yıl yatırımların daha iyi noktaya geleceğini düşündüklerini belirterek, “Gelişmiş olan ülkelerde, gelişmekte olan ülkelerde ve özellikle Avrupa’daki ekonomik büyüme, ekonomik canlanma sürdüğü müddetçe 2018 yılında da bu büyümemiz güçlü bir şekilde devam edecek.”
Çavuşoğlu: Sanayinin büyümeye etkisi ve ihracattaki artış ortadadır
Başbakan Yardımcısı Hakan Çavuşoğlu, “Çift haneli bu büyüme oranıyla ülkemizin G-20 ülkelerinin tümünü geride bırakması sevindiricidir. Sanayinin büyümeye etkisi ve ihracattaki artış ortadadır. Şüphesiz rekor büyümede sanayinin lokomotifi olan Bursa’nın payı büyüktür. Sanayicimiz ve iş dünyamız rahatça yatırımlarını sürdürebilir. Türkiye’nin ve Bursa’nın gücünü, potansiyelini bilmeyenler daha çok şaşıracaklar” dedi.
Özlü: Attığımız adımlar net bir şekilde meyvelerini vermiştir
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Faruk Özlü, “Bu dönemde imalat sanayindeki büyüme yüzde 15,8 olarak gerçekleşmiştir. İmalat sanayindeki hızlı büyüme birçok sektörü de tetiklemiş ve o sektörlerde de büyümenin önünü açmıştır.” Özlü, “Yılın başında yatırımları artırmak üzere attığımız adımlar net bir şekilde meyvelerini vermiştir. Gerek yatırımlar gerekse de tüketim harcamaları hem yıllık bazda, hem de çeyreklik bazda kayda değer artış sergilemiştir.” Türkiye’nin dördüncü çeyrekte de yüksek hızlı büyümesini devam ettireceğini ve bu yılı dünyanın en hızlı büyüyen ülkeleri arasında tamamlayacağını ifade eden Özlü, “Büyümedeki artış sadece iç talep kaynaklı değildir. Yurt dışı piyasalardaki toparlanmanın etkisiyle ihracatımız bu çeyrekte yüzde 4,5 büyümüştür. Özellikle mal ihracatımızın yüzde 95’inden fazlasının sanayi ürünlerinden oluştuğu göz önüne alınırsa, burada sanayicilerimizin başarısı daha net anlaşılmaktadır. Dolayısıyla Türkiye, sanayi odaklı büyümektedir. Özel sektöre, girişimcilerimize ve KOBİ’lerimize verdiğimiz teknolojiyi ve Ar-Ge’yi teşvik eden destekler üretime dönüşmüştür.”
Fakıbaba: Tarım sektörü, Türkiye’nin toplam büyümesine katkı sağladı
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Ahmet Eşref Fakıbaba, bu sene 9 ayda yüzde 3,3 büyüme gösteren tarım sektörünün, Türkiye’nin toplam büyümesine katkı sağladığını bildirdi. Fakıbaba,”Son 14 yılın 12’sinde büyüme gösteren tarım sektörü sürdürülebilir büyüme ve gelişme sürecine devam ediyor. Bu büyüme trendinde, özelikle tarımsal altyapının güçlendirilmesine yönelik yatırımlar, üretim kapasitesi ve teknoloji kullanımındaki gelişmelerin etkili olduğunu görüyoruz” dedi.
Ağbal: Yüzde 6’nın üzerinde olacağı görülüyor
Maliye Bakanı Naci Ağbal,“Türkiye, büyüme bakımından üç çeyrekte, OECD ve G20 içinde bir numaraya oturmuş durumda. İnşallah yılsonunda da bu büyüme oranının güçlenerek devam edeceğini görüyoruz. Biz Orta Vadeli Program’da yüzde 5,5 dedik ama 2017 sonunda büyüme oranının rahatlıkla yüzde 6’nın üzerinde olacağı görülüyor.”
Hisarcıklıoğlu: Dünyaya bir kez daha ispatladık
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, “Türkiye’nin ne kadar dinamik ve üretken olduğunu dünyaya bir kez daha ispatladık.” Türkiye’nin, üçüncü çeyrekteki ve 9 aylık büyüme oranlarıyla dünyada gıptayla bakılan, pozitif ayrışan ve yıldızı parlayan bir ülke haline geldiğini belirten Hisarcıklıoğlu,”Geçen sene Türkiye’ye güvenen kazanır demiştik. Gerçekten de güvenip yatırıma ve üretime devam eden kazandı.”
Zorlu: İnşallah bu büyüme devam eder
Zorlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Nazif Zorlu, çift haneli büyüme oranından herkesin mutluluk duyması gerektiğini ifade etti. Bu büyümeyi sürdürebilmenin önemine işaret eden Zorlu, “İnşallah bu büyüme devam eder. Bana göre, Türkiye’nin dünyadaki olumsuzluklara rağmen bu büyümeyi gerçekleştirmesi bir mucize. İhracat artıyor. İnşallah ithalat ve ihracatı da dengeleriz. Üçüncü çeyrek büyüme oranı, teşviklerin ne kadar işe yaradığının, sanayinin ne kadar önemli olduğunun bir göstergesidir.” Türkiye ekonomisindeki büyümenin 2018’de de devam edeceğini belirten Zorlu, “Üçüncü çeyrekte ekonomimiz büyüdüğüne göre gelecek yıl da bu büyümesini sürdürecektir” dedi.
Burkay: Bursa’nın katkısı artarak sürecek
BTSO Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Burkay, Türkiye’nin yılın 3’üncü çeyreğinde dünyanın en hızlı büyüyen ekonomisi olmasının iş dünyasına büyük moral verdiğini belirterek, “Bu başarıyı nitelikli ve sürdürülebilir kılarak taçlandırmalıyız.3. çeyrekte çift haneli büyüyen tek ülke olduk. Devletimizin sunmuş olduğu destekler ve özel sektörümüzün güçlü adımlarıyla elde ettiğimiz bu rakam, bizlere büyük moral aşıladı.”
Büyükekşi: İhracat destekli rekor büyüme
Çin ve Hindistan’ı bu rakamla geride bıraktığımızı kaydeden TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi, “Yüzde 11,1 büyümenin 3,6 puanı yatırımlardan geldi. Yatırımlardaki bu artış, büyüme trendinin bu çeyrekle sınırlı kalmayacağını, son çeyrekte ve 2018’de de devam edeceğini gösteriyor. Bu katkı son 5 yılın en yüksek ihracat katkısı. Yani büyümenin üçte biri ihracattan geldi. Bu yılın ilk 9 ayında net dış ticaret büyümeyi pozitif destekledi. Ancak ithalat konusunda özellikle nihai tüketim mallarında ülke olarak daha duyarlı olmamız gerekiyor”
Demirtaş: Bir kez daha dünya şampiyonu
İzmir Ticaret Odası (İZTO) Başkanı Ekrem Demirtaş, “Bölgemizde yaşanan jeopolitik risklere ve siyasi istikrarsızlıklara rağmen Türkiye’nin bu büyümeyi gerçekleştirmesi tarihe geçecek bir başarı hikayesidir. Bu başarıda hükümetin teşvik ve destek politikalarıyla artan canlılık ve iç talebin pozitif etkileri var. Başta Avrupa olmak üzere önemli ihracat pazarlarımızdaki toparlanmanın da dış talebe olumlu etki etmesi ihracat artışını tetikledi, dolayısıyla 2017’de yatırım ve ihracat büyümeye etki yaptı.”
Baran: Büyüme rakamları piyasaya moral verdi, atağa geçiyoruz
Ankara Ticaret Odası (ATO) Yönetim Kurulu Başkanı Gürsel Baran, “Büyüme rakamları piyasaya moral verdi, atağa geçiyoruz.” Baran, hükümetin arka arkaya aldığı önemli kararlarla sağladığı teşviklerin, istihdam konusunda başlatılan seferberlik çalışmalarının ve Kredi Garanti Fonu desteklerinin ekonomik göstergelere olumlu yansıdığını vurguladı.
Güzeloğlu: Büyüme yüzde 6’nın üstünde gerçekleşecek
QNB Finansbank Genel Müdürü Temel Güzeloğlu, “Önümüzdeki yıl ise KGF uygulamasında limitlere erişilmesi, maliye politikasında teşviklerin azaltılması ve para politikasındaki sıkılaşma gerekliliği yüzünden iç talepte bir miktar yavaşlama olacağını öngörüyoruz. Dış talep ise güçlü olmayı sürdürecektir. 2018 yılı için GSYH büyümesi tahminimiz yüzde 5.”
Açıkalın: Güçlü bir şekilde devam etmesini bekliyoruz
Yapı Kredi Üst Yöneticisi (CEO) Faik Açıkalın, “Güçlü büyümenin yılsonuna kadar devam etmesi bekleniyor. Bu büyüme, hem hükümet tarafından gelen Kredi Garanti Fonu (KGF) gibi destekleyici adımlar hem de kamu ve özel sektörün el ele vererek gerçekleştirdiği özverili çalışmalar neticesinde oldu” dedi.
Bahçıvan: Sanayimizin büyümeye katkısını vermesi gurur verici
İstanbul Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, sanayi sektörünün büyümeye son yılların en güçlü katkısını verdiğini belirterek “Bu büyümeyi motive eden en önemli faktörler, hiç kuşkusuz 2017 yılına girilirken hükümetimizin KGF kefaleti ile sağladığı kredi artışı ve güçlü teşviklerle yarattığı olumlu finansal koşullardır. ”
Kadooğlu: Hedef, büyümenin sürdürülebilirliğine odaklanmak
TÜRKONFED Yönetim Kurulu Başkanı Tarkan Kadooğlu: “Kredi Garanti Fonu başta olmak üzere, hükümet teşviklerinin reel sektörde yarattığı canlanmanın büyümede ana faktör olduğunu görüyoruz. Diğer yandan merkezi yönetim bütçe açığı, cari açık ve enflasyonun çift haneli rakamlara yükselmesi gibi gelişmeler; Türkiye ekonomisinde odaklanmamız gereken en önemli alanın, büyümenin kalitesi ve sürdürülebilirliği olduğunu ortaya koyuyor ” dedi.
Bilecik: Büyüme hakikaten alkışlanacak başarı, lamı cimi yok
Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) Yönetim Kurulu Başkanı Erol Bilecik, büyümenin sadece Türkiye için değil, dünya için en önemli parametre olduğunu belirterek, “Bu 11,1 büyüme hakikaten alkışlanacak bir başarı, bunun lamı cimi yok. Dünyada gelişmekte olan ülkeler içerisinde yapılmış önemli bir başarı. TÜSİAD olarak yüzde 7’ler, yüzde 8’ler tarafında büyüyeceğimize daha fazla hukukun devrede olduğu, daha fazla demokrasiye tutunduğumuz bir ülke olup, yine de büyümede yüzde 5, 6’lar civarında bile büyüsek bu yüzde 7, 8’lerden çok daha değerli bir büyüme olduğunu görürüz” ifadelerini kullandı.
Gülle: 2017 sonunda yüzde 7’nin üzerinde bir büyüme bekliyoruz
İstanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Başkanı İsmail Gülle, Türkiye’nin büyümede dünya birincisi olduğunun müjdesini aldıklarını belirterek, 2017’nin ilk iki çeyreğindeki büyümelerde kapasite kullanım oranındaki rekor artışlar ile sanayi ciro ve üretim endekslerindeki gelişmelere bakıldığında bu müjdeyi öngördüklerini kaydetti. Bu kapsamda ilk iki çeyrekte Türkiye’nin, Çin ve Hindistan’ın ardından büyümede dünyanın üçüncü ülkesi olduğunu anımsatan Gülle, ihracatın büyümeye önemli pozitif katkısı olduğunu vurguladı. Gülle,”2017 sonunda yüzde 7’nin üzerinde bir büyüme bekliyoruz. Devletimiz, ihracatçımıza çok önemli destekler sağlıyor. Türkiye’nin büyümesi sağlam temellere dayanıyor.”
Hüryılmaz: Dış ticaret açığını dış ticaret fazlasına çevireceğiz
Satınalma Yöneticileri ve Profesyonelleri Derneği-TÜSAYDER Yönetim Kurulu Başkanı Gürkan Hüryılmaz, önceki yılın üçüncü çeyreğine göre bu yıl Türkiye’nin yüzde 11,1’lik büyüme oranının başarı olduğunu ancak Türkiye’nin teknolojik ürünlerde ve hammaddede yurtdışı bağımlılığının devam ettiğini söyledi. Başkan Hüryılmaz, “TÜSAYDER üyelerinin oluşturduğu 50 milyar doların üzerindeki satınalma karar gücü ile dış ticaret açığını dış ticaret fazlasına çevirmeyi hedefliyoruz” dedi.
Doğan: Kıskandıracak bir büyüme rakamına ulaştı
Tüm Sanayici ve İşadamları Derneği (TÜMSİAD) Genel Başkanı Yaşar Doğan, “Türkiye ekonomisi, tüm dünya ülkelerini kıskandıracak bir büyüme rakamına ulaştı.” Sermaye yatırımları artışı ile birlikte gerçekleşen ihracattaki yükselişin büyümeyi tetikleyen en önemli etkenler arasında bulunduğunu kaydeden Doğan, ”KGF üzerinden verilen teşviklerin de yatırıma dönüşmesi üçüncü çeyrek büyümede olumlu etki gösterdi.”
Öztaşkın: Büyüme rakamlarında KDV indiriminin etkisi büyük
Türkiye Mobilya Sanayicileri Derneği (MOSDER) Başkanı Nuri Öztaşkın; “2017 yılı içerisinde KDV indirimi ve Kredi Garanti Fonu gibi teşvikler ekonominin canlanmasında önemli bir etki yarattı. Özellikle ekonomimizin lokomotif sektörlerinin başında gelen mobilya sektöründe ciddi bir büyüme söz konusu oldu. Açıklanan üçüncü çeyrek rakamlarında gördüğümüz büyümede kuşkusuz mobilya sektörünün de ciddi bir payı var” dedi.
Çenesiz: Rekor büyümeyi ihracatımız ile devam ettirecek potansiyele sahibiz
Türkiye Seramik Federasyonu Başkanı Erdem Çenesiz; “Çift haneli bir büyüme rakamına ulaşacağımızdan şüphemiz yoktu. Temsil ettiğimiz seramik sektörü, ihracat ve üretimdeki gücüyle Türk ekonomisindeki büyümeye ciddi katkılar sağlamaktadır. Şimdi, ekonomide oluşan bu yükselişi devam ettirmek ve daha ileri taşımak için çalışacağız. Eximbank’ın hazine kaynaklı kredilerine yapılan kur sabitlemesi, Eximbank işletme kredilerine de uygulanmalıdır “ dedi.
Palandöken: Ülkemize olan yatırımlar da artacaktır
Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, “Ekonomik büyümenin iki basamaklı sayıları bulmasıyla ülkemize olan yatırımlar da artacaktır. Ülkemizin ekonomik büyüme oranı beklediğimiz gibi çift haneli sayıları buldu. Bu oran ekonomimizin katlanarak büyüyüp iyiye gittiğini gösteriyor. 2018’den esnaf için de ekonomi için de umutluyuz.” Palandöken, büyümede en yüksek payın yüzde 20,7 ile hizmetler sektöründe olduğuna dikkati çekerek, ulaştırma, konaklama, yiyecek gibi hizmet sektöründe de esnafın katkısıyla rekor seviyede büyüme gerçekleştiğini ve esnafa verilen desteklerin ekonomik büyüme rakamlarına yansıdığını belirtti.