Merkez bankası manşet enflasyondaki düşüşü ve küresel piyasalardaki pozitif gelişmeleri dikkate alarak geçen hafta yaptığı toplantıda gecelik faizleri yarım puan düşürdü. 13 aylık aradan sonra martta çeyrek puanla başlayan indirim nisanda hızlanarak devam etti. Habertürk'ten Abdurrahman Yıldırım Merkez Bankası'nın faiz hamlesinin bankacılık sektörüne yansımasını kaleme aldı. İşte Yıldırım'ın o yazısı;
"İki ayda yüzde 0.75’i bulan indirimlere gelecek aylar içinde kapı açık bırakıldı. Piyasa beklentisi ise yüzde 10’a indirilen gecelik faizlerin, koşullarda dramatik değişiklikler meydana gelmezse yarımşar puanlar halinde 2-3 ay daha sürebileceğini tahmin ediyor.
Merkez Bankası’nın koridorun üst bandını aşağı çekmesiyle bankalara kullandırdığı fonların ağırlıklı ortalaması da gerilemesini sürdürdü. Cuma günü yüzde 8.45’e kadar inen ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti bankaları kredi faizlerini düşürmede cesaretlendirdi.
Sonuçta ise bankalar kredi faizlerinde son yılların en dikkat çekici indirimini yaptılar. Bankalar 15 Nisan ile biten haftada şirketlere kullandırdıkları ticari kredi faizlerini yüzde 15.08’den yüzde 13.37’ye indirdi ve bir haftada 1.71 puanlık azaltıma gitti.
Bankalar bir önceki hafta da aynı kredi faizini yüzde 0.43 düşürmüştü. Böylece nisan ayının ilk yarısında kredi faizlerinde oluşan toplam indirim 2.14 puanı buldu. 1 Nisan’da yüzde 15.51’e kadar çıkan ticari kredi faizi 15 Nisan’da yüzde 13.37’ye çekildi.
Bankalar konut kredi faizlerinde yüzde 0.13, taşıt kredilerinde yüzde 0.42. ihtiyaç kredilerinde yüzde 0.8 indirim yaptılar. Tüketici kredilerindeki indirimin çok daha sınırlı kaldığı dikkati çekiyor. Bu kredi türlerinde batak oranı daha yüksek olduğundan bankaların iştahı daha kısık.
Konut kredilerinde batak oranının düşük olmasına karşılık bankalar orada şimdilik ihtiyatlı olmayı yeğliyor. Bankalar herhalde kredi faizlerindeki düşüş eğiliminin iyice netlik kazanmasını bekliyor. Çünkü tüketici kredilerinde olduğu gibi konut kredisinde de banka faiz oranını düşürebiliyor ama yükseltemiyor.
Küresel sermaye akımlarının da pozitife dönmesiyle faizlerde yakalanan indirim süreci daha fazla şirkete ve hanehalkına kredi kullanma fırsatı verecek. Bu da tüketimi, üretimi ve yatırımları destekleyerek büyümeyi artırabilecek.
MEVDUAT FAİZİNE İNCE AYAR
Kredi faizlerinde kalın ayar yapmaya başlayan bankalar mevduat faizlerine ise ince ayar çekiyor. Çünkü bu kalın ayarı bir önceki hafta yapmışlardı.
Geçen hafta mevduat faizinde düşüşü sürdürdüler ama altı aylık mevduat faizinde artırıma gittiler. Yapılan artırımla 6 aylık mevduat faizi vadeler içinde en yüksek oran haline geldi. Oranları yüzde 11.75’ten 11.91’e çıkaran bankalar tasarruf sahiplerini 6 aylık mevduata yöneltmek istiyor.
Mevduatın büyük kısmı ise 3 aylık vadede yoğunlaşıyor ve onun da faizi 22 baz puan düşürülerek yüzde 11.62’ye indirildi. Bir aylıklarda ise değişiklik yapılmadı. Bankalardaki mevduatın yüzde 92.5’inin vadesi 3 aya kadar. Dolayısıyla 6 ay 1 yıl ve daha uzun vadeli mevduatın toplama oranı sadece yüzde 7.5. TL mevduatların toplamının ortalama vadesi ise sadece 69 gün. Bu oran mart 2015’te 72.5 gündü.
Nisanın ilk yarısında en çok düşürülen faiz ise 2.32 puan ile 1 yıllıkta gerçekleşti.
KREDİ FAİZİNİ NEDEN ÜST BANT BELİRLİYOR?
Merkez Bankası’nın gecelik faizleri düşürdü dediğimiz, faiz koridorunun üst bandı. Merkez Bankası normalde bankalara bu faiz oranı üzerinden gecelik 35-40 milyar lira fonlama yapıyor.
Bunun yanında politika faizi olan haftalık repo ile de bankalara 58-60 milyar liralık fon kullandırıyor. Politika faizi ise yüzde 7.5’te sabit tutuluyor. Her iki faizden ne kadar fon kullandırılıyorsa ağırlıklı ortalaması alınıyor ve Merkez Bankası’nın bankaları fonladığı ağırlıklı ortalama faizi ortaya çıkıyor. Bu faiz oranı şubatın son haftasında yüzde 9.09 iken kademeli bir şekilde düşmeye başladı. Geçen hafta 7 baz puan daha gerileyerek yüzde 8.63’e indi. Cuma günkü düzeyi ise yüzde 8.45 ile son bir yılın en düşüğü idi.
Bankalara kullandırılan fon miktarı 90-100 milyar civarında seyrediyor. 100 milyar lira ile 1.7 trilyon liralık toplam kredinin faizinin belirlenmesine yol açan neden BİST’te bankalararası piyasa işlemleri faizinin bu faize endeksli olması.
Gecelik para ihtiyacındaki bankaların hem birbirlerinden hem de Merkez Bankası’ndan alacakları paranın faizi böylece çakışıyor. Bu oran da koridorun üst bandı olan yüzde 10 oluyor. Bankalar acil ve en kısa vadeli borçlanmalarını koridorun üst bandından yapabildikleri için, kredi faizlerini belirlemede bu oranı referans alıyor.
Merkez Bankası da hem para politikasını sadeleştirmede hem de kredi faizlerini düşürmede adımını faiz koridorunun üst bandından atıyor, politika faizine dokunmuyor.