İzmir
Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi (DAUM) Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir, AA muhabirine AFAD'ın 81 il için 2021'de yayınladığı İl Afet Risk Azaltma Planları çerçevesinde İzmir'in afetlerden en az zararla çıkmak için 227 eylemi gerçekleştirmesi gerektiğini, bu eylemlerin zamanında tamamlanması halinde İzmir'in 2030'da tüm afetlere hazır olacağını ifade etti.
30 Ekim 2020'deki Seferihisar merkez üslü depreminin ardından bölgedeki faylarda stres birikiminin gerçekleşmeye başladığını bildiren Sözbilir, İzmir'de özellikle 2000 yılı öncesi yapılan binaların riskli olduğunu, kentsel dönüşüm çalışmalarının ise yavaş ilerlediğini dile getirdi.
Sözbilir, Seferihisar ve Balçova'da yapı stoku envanterinin çıkartıldığını, Bayraklı, Konak, Bornova gibi ilçelerde de yeni çıkartılmaya başlandığını, bina performans analizi açısından ise daha gerilerde olunduğuna işaret etti.
İzmir il sınırlarında 17 diri fay tespit edildiğini, bunlardan 5'inin tekrarlama aralığı, geçmiş dönemlerde ürettiği deprem sayısı ve en son ne zaman kırıldığına ilişkin bilgiler bulunduğunu anlatan Sözbilir, şöyle konuştu:
"Tuzla Fayının yaklaşık 2 bin yıldır kırılmadığı ortaya çıktı. Bu fayın deprem tekrarlama aralığı da 2 bin yıl civarında. Bu fayın yakın gelecekte kırılma olasılığı var. Birkaç gün önce bir sürü deprem oldu Buca'da. Bu depremlerin hepsi bu fayla ilişkili, bu fayın kuzeydoğu ucunda gerçekleşiyor. Fay bir şekilde sistemi zorlamaya başlamış durumda. Bu, yarın deprem olacak anlamına gelmiyor ama gelecekte bu fayın kırılacağı şu anki bilimsel veriler ışığında biliniyor."
Yenifoça, Gümüldür ve Kemalpaşa'da fay incelemesi
İzmir'de birkaç üniversitenin hazırladığı TÜBİTAK projesi kapsamında fayların daha iyi tanınması için çalışma yürütüldüğünü, fayların içinde hendek açarak geçmişte ürettiği depremlere ilişkin verilere ulaşılmaya çalışıldığını kaydeden Sözbilir, bu kapsamda son olarak Yenifoça, Gümüldür ve Kemalpaşa fayları için çalışma yaptıklarını aktardı.
İzmir özelinde 3 sene önce başlattıkları deprem erken uyarı sisteminde de test aşamasına geldiklerini söyleyen Sözbilir, 1 ay içinde 12 istasyon kuracaklarını, amaçlarının metro, doğalgaz hattı ve büyük ölçekli yapıların deprem öncesi elektriğini kesmek olduğunu ifade etti.
Mahalle bazında arama kurtarma örgütleri
"Deprem ne zaman olacak" düşüncesinden ziyade "Deprem geldiğinde ne yapmam gerekiyor" düşüncesinin gelişmesi gerektiğini vurgulayan Sözbilir, şunları kaydetti:
"Hiçbir deprem bizim yapı stokumuzu güçlendirmemizi beklemeyecek. Deprem anında bina sallanırken koşturmamamız ve belli bir yaşam alanı oluşturmamız gerekiyor. Mahalle, bina ve aile ölçeğinde ne yapmamız gerektiğine dair önceden tatbikatlar yapmamız gerekiyor. Dışarıda olan insan enkazın altındaki insana müdahale edemiyor çünkü ne yapması gerektiğini bilmiyor. Kurtarma ekiplerinin hemen gelme şansı yok. Mahalle bazında arama kurtarma örgütlerinin kurulması lazım, halkın içinden. Genç dinamik insanların 8-10 kişilik gruplarla AFAD, AKUT gibi kuruluşlarından eğitim almaları ve her mahallenin içinde arama kurtarma gereçlerinin hazır bulunduğu konteynerlerin kurulması lazım. Bina yıkmak, yeniden yapmak uzun süreçli işler, o yüzden depreme hazırlıklı olmak gerek."