Port Sudan
Ülke, 2018'deki hayat pahalılığı kaynaklı halk protestolarının ardından 2019 ve 2021'deki askeri darbelerle siyasi ve ekonomik anlamda giderek istikrarsızlaşırken, HDK'nin iktidarı ve ordu yönetimini ele geçirmek için başlattığı iç ve etnik savaşa dönüşen çatışmalar 7 ayı geride bıraktı.
Başkent Hartum ve çevresindeki Umdurman ve Bahri kentleri, batıdaki Darfur bölgesi ve güneydeki Kurdufan'ın aralarında olduğu yerler başta ve yoğun olmak üzere, ülkenin dört bir yanında iki taraf arasında çatışmalar yaşandı. HDK, ordunun güçlü olduğu kuzey ve doğu kesimlerinde varlık gösteremese de başkentin bulunduğu orta kesimlerle özellikle kurulduğu coğrafya olan Çad, Libya, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Güney Sudan sınır hattındaki bölgelerde orduyla yoğun şekilde çatışıyor.
Ülkenin nüfus ve toprak bakımından 4’te birine tekabül eden batıdaki Darfur bölgesi ise neredeyse tamamen HDK’nin kontrolüne girdi.
HDK, özellikle batıdaki kentlerde etnik ve kabilelere yönelik katliamlar yapmakla suçlanıyor.
"Sudan dünyada en büyük yerinden etme krizine sahne oluyor"
Birleşmiş Milletler (BM) verilerine göre, Sudan’da nisan ortasından bu yana 4,9 milyon kişi ülke içinde güvenli bölgelere göç etmek zorunda kaldı, 1,2 milyon kişi de çevre ülkelere geçti. Toplam yerinden edilen sayısı, 7 Kasım itibarıyla 6 milyon 278 bine ulaştı.
Nüfusun yarısına denk gelen yaklaşık 25 milyon sivil insani yardıma muhtaç. BM Genel Sekreteri'nin Sudan Özel Temsilci Yardımcısı ve Sudan İnsani Yardım Koordinatörü Clementine Nkweta-Salami, BM olarak 12 milyon kişiye insani yardım hedeflediklerini bildirdi.
BM Uluslararası Göç Örgütü, Çad'a 450 bin, Güney Sudan'a 351 bin 371, Mısır’a 337 bin 230, Etiyopya'ya 38 bin 9, Orta Afrika Cumhuriyeti'ne 20 bin 520 bin Sudanlının geçtiğini açıkladı.
Ülke içinde en fazla göç hareketliliği başkent Hartum ve Darfur bölgesinde yaşandı. 5 milyona yakın kişi sadece bu iki bölgede evlerini terk etmek zorunda kaldı.
Birleşmiş Milletler Uluslararası Çocuklara Yardım Fonundan (UNICEF) yapılan açıklamada, "Sudan halihazırda dünyada en büyük yerinden etme krizine sahne oluyor. Sudan'da 3 milyon çocuk güvenlik, gıda, sağlık hizmeti ve barınak arayışı için yerinden edilmiş durumda." ifadeleri kullanıldı.
Açıklamada, aynı zamanda 14 milyon çocuğun acil insani yardıma muhtaç olduğu belirtildi.
BM Gıda ve Tarım Örgütü ile Dünya Gıda Programına göre Sudan, gıda güvensizliği konusunda en fazla kaygı duyulan ilk dört sıcak noktadan birisi.
AA muhabiri, Sudan’ın doğusundaki Port Sudan’da, çoğunluğu başkent Hartum’dan gelen göçmenlerin kaldığı, Deniz Limanları Kurumu Hastanesi yakınındaki geçici barınma merkezinde kalanlarla görüştü.
"Çocuklarımız için gelecek istiyoruz"
Havva Ahmed İbrahim, 6 ay önce Hartum’un banliyölerinden Mayo’dan 8 kişilik ailesiyle Port Sudan’a geldiğini, 3 ay sokakta yattıklarını, ardından şu an kaldıkları kampa yerleştirildiklerini söyledi.
İbrahim, "Hepimizin çoğu çocuk kalabalık aileleri var. Arkadaşım Maide’nin ailesi 12, benim ailem 8 kişi. Her şeye ihtiyacımız var. Çocuklarımız için gelecek istiyoruz, okula gitsinler istiyoruz. Ülke çok kötü durumda. Bize destek olmalarını bekliyoruz." dedi.
Hartum’un Kalakle bölgesinden gelen Nazik Muhammed Hasan da "Durum çok kötü. Su, yiyecek ve içecek gibi birçok şeye ihtiyacımız var. Sonbahar ve yağmur dönemi olduğundan çadır istiyoruz. Yardım dernekleri faaliyetlerini durdurdu. Eskisi gibi su ve gıda getirmiyorlar. Çocukları Kurtarın Vakfı (Save The Children) su getiriyordu, artık getirmiyorlar. Birleşmiş Milletlerin bize yardımcı olmasını istiyoruz." ifadelerini kullandı.
Yağmur dönemi nedeniyle sinekler ve haşerattan fazlasıyla muzdarip olduklarını ve salgın hastalık riskinden korktuklarını belirten Hasan, "Çocuklarımızın, yaşlılarımızın gıdaya ve ilaca ihtiyacı var. Yatağımız yok. Kampta haşerat da var. Kampın günlük olarak ilaçlanması gerekiyor. İnsanların ihtiyaçlarını giderebilmesi, doktora gidebilmesi için paraya da ihtiyaçları var. Doktorlarımız vardı, geri aldılar. İlaçlarımız tükendi." diye konuştu.
"Durumumuz gerçekten çok kötü"
Zahir Ali Muhammed ise batıdaki Darfur’dan önce başkent Hartum’a, oradan da Port Sudan’a sığındığını, evinin yakınlarına düşen bir roket nedeniyle omurgası ve bacaklarında hasar oluştuğunu dile getirdi.
Yeni hayat kurmak ve tedavi için Mısır’a gitmek istediğini ancak maddi imkanının yetersiz olduğunu anlatan Muhammed, "Hayatım çok zorlaştı. Darfur’daki ailemle irtibatım kesildi. Port Sudan’da yalnız başıma kaldım. Yardım dernekleri gelip kampı çekip tanıtım yapıp gidiyorlar. Laf var, icraat yok. Durumumuz gerçekten çok kötü. Tedavi için Mısır’a gitmek istiyorum. Hayırseverlerin yardımlarını bekliyorum." şeklinde konuştu.
Sudan iç savaşı
Sudan'da 7. ayına giren iç savaşta taraflar, başkent Hartum'un yanı sıra ülkenin batı ve güneybatısındaki 9 eyalette ağır silahlarla çatışmayı sürdürüyor.
Sudan hükümetinin uluslararası topluma "terörist grup" olarak kabul etmesi çağrısında bulunduğu HDK, 15 Nisan'da patlak veren iç savaş öncesinde sisteme entegrasyonu henüz tamamlanmamış askeri bir güçtü.
Çatışmalarda, 10 bini aşkın sivil hayatını kaybetti, binlerce kişi yaralandı.
Uluslararası ateşkes ve müzakere girişimleri, tarafların karşılıklı ihlal suçlamaları ve öne sürülen şartlarda anlaşamamaları nedeniyle şu ana kadar başarısız oldu.