Viyana
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Rafael Mariano Grossi, Ukrayna’daki Zaporijya Nükleer Santrali'nin korunması için 5 maddeden oluşan güvenlik ilkelerini her iki tarafla paylaştığını belirterek, burada meydana gelecek olası bir nükleer kaza ya da olumsuz gelişmenin insanların ulusal aidiyetleri arasında ayrım yapmayacağını söyledi.
UAEA'dan yapılan açıklamada Başkan Grossi'nin UAEA Genel Kurulunda yaptığı açılış konuşması paylaşıldı.
Başkan Grossi, konuşmasında, 30 Mayıs’ta Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyindeki (BMGK) sunumunda Zaporijya Nükleer Santrali'nin korunması için gündeme getirdiği 5 temel ilkeyi hatırlattı.
Grossi, nükleer santralin askeri operasyonların hedefinde olmaması gerektiğini, özellikle reaktörler, çalışan personel ya da yakıt depolarına yönelik herhangi bir saldırının yapılmamasının altını çizdi.
Nükleer santralin bulunduğu tesiste ağır silahların bulunmaması gerektiğine işaret eden Grossi, askeri personelin söz konusu silahları tesis dışındaki unsurlara karşı kullanmamasının önemine dikkati çekti.
Grossi, nükleer santralin olası bütün saldırı ve sabotajlardan korunması gerektiğini vurgulayarak, söz konusu 5 maddeyi Ukrayna ve Rus yönetime bildirdiğini, bu ilkelere uyulmasının herkesin çıkarına olduğunu kaydetti.
Söz konusu 5 ilkeye tarafların uyup uymadığına ilişkin Zaporijya’da bulunan Ajans müfettişlerinin kendisini bilgilendireceğini dile getiren Grossi, bu hususta edindiği bilgileri kamuoyuyla paylaşacağını söyledi.
Grossi, "Artan askeri harekat nedeniyle Zaporijya Nükleer Santrali'ndeki risk, son aylarda daha fazla arttığı için bu ilkeler gerekli. Çatışmanın başlamasından bu yana tesisin dış güç kaynağının yedi kez kesilmesi, bu hayati elektrik kaynağının korunmasına yönelik acil ihtiyacın önemine işaret ediyor." görüşünü paylaştı.
"Bir nükleer kaza veya olumsuz gelişme, insanların ulusal aidiyetleri arasında ayrım yapmaz, zaten yeterince bulunan acının daha da yayılmasını sağlar." değerlendirmesinde bulunan Grossi, savaşın başlamasından bu yana, Ukrayna'ya 5 milyon avro değerinde nükleer güvenlik ve emniyet ekipmanı gönderildiği bilgisini paylaştı.
"İran'ın zenginleştirilmiş uranyum stoku son üç ayda dörtte bir oranından fazla arttı"
Grossi, konuşmasında İran’ın nükleer faaliyetlerine de değinerek, Ajansın bu ülkeye ilişkin paylaştığı son raporun, "İran'ın zenginleştirilmiş uranyum stokunun üç ayda dörtte bir oranından fazla arttığını gösterdiğini" ifade etti.
Yüzde 20 oranında zenginleştirilmiş U-235 kodlu uranyum miktarının yarım tondan fazla olduğu, yüzde 60 oranında zenginleştirilmiş uranyumun ise 100 kilogramın üzerine çıktığını belirten Grossi, her iki seviyede zenginleştirilmiş uranyum miktarlarının mevcut stoka dahil olduğunu dile getirdi.
Grossi, Ajansın ilk defa hem Fordov hem de Natanz tesislerine kamera sistemleri yerleştirdiği, böylelikle İran’ın uranyum zenginleştirme sürecinin daha iyi denetleneceği, bunun olası bir değişikliğin daha hızlı tespit edilmesine yardımcı olacağının altını çizdi.
Ancak bu adımların yeterli olmadığına işaret eden Grossi, İran'la Mart 2023'te varılan uzlaşma kapsamında kararlaştırılan eylem planının biran evvel hayata geçirilmesi gerektiğini sözlerine ekledi.