Bademcik ve geniz eti, 2-8 yaş arasındaki çocuklarda en sık görülen sorunlar arasında. Bademcik enfeksiyonlarının yüzde 75’inin viral, yüzde 25’inin bakteriyel olduğunu belirten Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Baş ve Boyun Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Betül Berkay, “Bademciklerin yılda en fazla 3 kez iltihaplanması normal sayılabilir. Ancak yılda 3’ten fazla enfeksiyon atağı olması, bademcik ameliyatını gerektirebilir. Çocukların okuldan geri kalmaması adına, geniz eti ve bademcik ameliyatları için yarıyıl tatili uygun bir dönemdir” dedi.
Bademcik ve geniz eti hakkında bilgi veren Medicana Çamlıca Hastanesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Baş ve Boyun Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Betül Berkay, “Bademcikler (tonsiller), boğazın arka kısmında, dilin her iki yanında bulunur. Vücuda giren bakteri ve virüsleri yakalama ve yok etme, savunma hücresi ve antikor üretme görevini üstlenir. Geniz eti ise; burun boşluğunun arkasında bulunur ve bağışıklık sisteminde önemli rol oynar. Bebeklerde 6. ayda belirginleşip, 2-8 yaş arasında genişleme ataklarıyla seyreden geniz eti, 13-16 yaşlarından itibaren ise neredeyse kaybolan lenf organlarıdır” dedi.
Op. Dr. Betül Berkay, bademcikle ilgili sorunların çocuklarda çok sık görüldüğünü belirterek şu bilgileri verdi: “Bademcik enfeksiyonları; yüzde 75’i viral kaynaklı olan, semptomatik tedavi ile kendini sınırlayan ve antibiyotik tedavisi gerektirmeyen, yüzde 25’i ise bakteriyel olan, antibiyotiksiz iyileşmeyen ve yılda en fazla 3 kez enfeksiyon ataklarına sebep olmasını normal saydığımız şekilde ortaya çıkabilir. Bademcikler, yılda 3 kereden fazla iltihaplandığında vücuda yararından çok, aşırı antibiyotik kullanımı, uykusuz ve ağrılı günler, okuldan geri kalma gibi zorlayıcı durumlara yol açabilir. İşte bu durumlarda bademciklerin bir kısmının ya da tamamının dışarı alınması gerekebilir.” Geniz eti sorunları, okulda başarısızlığa neden olabilir
Op. Dr. Betül Berkay, geniz eti (adenoid) hastalıklarının ise 2-8 yaş arasındaki çocuklarda işitme kaybına varan sorunlara neden olabildiğini belirtti: “Alerjiye yatkın ve bağışıklık sistemi nispeten zayıf olan, özellikle 2-8 yaş arasındaki çocuklarda geniz eti anormal ölçüde büyüyebilir. Aşırı büyük geniz eti; çocuklarda iştahsızlık, uyku apnesi, horlama, yüz iskeleti gelişiminde bozulma, konuşma bozuklukları, hatalı diş gelişimi ve işitme kaybı gibi sorunlara yol açabilir. Geniz etinde artan bakteri yükünün varlığına bağlı olarak; östaki tünelinin genize bakan ağzında meydana gelen tıkanıklık, kulakların havalanmasını engeller ve orta kulak iltihabının oluşumunda rol oynayan bir mikrop tabakası oluşturur. İyi havalanamayan kulaklarda biriken sıvıya zamanında müdahale edilmezse; çocukta kalıcı işitme kaybına, iyi sosyalleşemediği için psikososyal gelişim geriliğine ve derste öğretmenini duyamadığı için akademik başarısızlığa sebep olabilir.” Yüzde 40 daha fazla antibiyotik kullanımına yol açıyor
Op. Dr. Betül Berkay; işlevini kaybedip zararlı hale gelen geniz eti ve bademcik dokusuna sahip çocukların, bu sıkıntıdan kurtulanlara kıyasla daha sık üst solunum yolu enfeksiyonu geçirdikleri için yüzde 40 daha fazla antibiyotik kullanmak ve yüzde 215 oranında daha sık hastaneye başvurmak zorunda kaldıklarını belirterek şunları söyledi: “Erken dönemde önlem almak adına, çok sık üst solunum yolu enfeksiyonu veya solunumla ilişkili uyku bozukluğu yaşayan çocuklarda, daralmış nefes koridorunu genişletmeye yarayan geniz eti ve bademcik ameliyatları, etkili ve sürdürülebilir bir çözüm yoludur. Bunun için yarıyıl tatili değerlendirilebilir. Çocuklar, hızlı iyileşme sayesinde okuldan geri kalmadan normal hayata dönebilir.” Ameliyat ne zaman gereklidir
Op. Dr. Betül Berkay, geniz eti ve bademciğin cerrahi olarak çıkarılma işleminin gerekliliklerini şöyle sıraladı: “Bir çocukta, son bir yıl içinde 7 veya daha sık, son iki yılda her yıl 5 veya daha sık, son üç yılda ise her yıl 3 veya daha sık tekrarlayan boğaz enfeksiyonu ataklarına; 38,3 derece ve üzerinde ateş ile boyundaki lenf bezlerinde şişmeler ve bademciklerde beyaz noktalar eşlik ettiğinde veya boğaz Strep-A testi pozitif çıktığında bademcik ameliyatı gereklidir.” Yüksek sesli horlama ve uyku apnesine dikkat
Bademcik gibi geniz etinin de solunumla ilişkili uyku bozukluklarına neden olduğunu ifade eden Op. Dr. Betül Berkay, sağlıksız şekilde büyüyerek nefes almayı tehdit eden geniz eti ve bademciklerle ilgili ebeveynleri şöyle uyardı:
“Solunumla ilişkili uyku bozukluklarında, uyku sırasında burundan akciğere uzanan nefes koridorunun hastalıklı bademcik ve geniz etiyle tıkanması sebebiyle beyin, kalp, iskelet kasları, salgı bezleri, karaciğer ve böbrek gibi hayati organlar oksijene yeterince ulaşamaz ve yenilenemez. Bu nedenle gündüz saatlerinde odaksız hiperaktivite, sinirlilik, unutkanlık, iştahsızlık, boy kısalığı (dengeli beslenme ve aile fertlerinin boyu normal ve üzerinde olmasına rağmen), düşük okul performansı, astım ve gece alt ıslatma gibi problemler ortaya çıkabilir. Eğer bir çocuk alerji tedavisi almasına ve alerjenlerden uzak tutulmasına rağmen yüksek sesli horlama, uyku apnesi (10 saniyeye varan nefessiz kalma) ataklarına maruz kalıyorsa, geniz eti ve bademciklerin alınma vakti gelmiş demektir.”
Mikrobun yerleştiği geniz eti ve bademcik dokuları uzaklaştırıldıktan sonra çocukların antibiyotik kullanma ve hastaneye başvurma sıklığının oldukça azaldığını vurgulayan Op. Dr. Betül Berkay, “Çocuklar spor ve akademik etkinliklerde, özellikle uykuda artık daha rahat nefes alabildikleri için sosyalleşiyor, başarı ve tatmin duyguları artıyor. Gece oksijenlenmeleri arttığı için büyüme evresindeki organlar artık daha fazla kalori talep ediyor ve iştahları artıyor. Bu sayede altta yatan bir hormonal büyüme bozukluğu yoksa boylarında ve kilolarında olması gereken değerleri daha hızlı yakalıyorlar” diye konuştu. 4 gün içinde okula dönüş mümkün
Ameliyat süreciyle ilgili bilgiler de aktaran Op. Dr. Berkay, “Ameliyat, genel anestezi altında ortalama 45 dakika sürüyor. En az 6 saat hastanede kalınarak ateş, solunum ve beslenme yönünden yakından izleniyor. Uygun durumlarda, aynı gün taburculuk mümkün oluyor. Ameliyat sonrası, soğuk ve yumuşak besinlerle yeterli beslenme ve düzenli sıvı alımı ile çocukların ağrısı 12-36 saat içinde azalarak yok oluyor. 4 gün içinde de okula dönülebiliyor. Ameliyatta soğuk tonsillektomide keskin sıyırma teknikleri, sıcak tonsillektomide ise Bipolar radyofrekans ablasyon, Koblasyon ya da Mirko-debrider yöntemlerine başvuruluyor. Sıcak teknikte, geleneksel soğuk tonsillektomiye göre daha az kesi yapılıyor ve daha kısa iyileşme süresi mümkün oluyor. Bademciğin sadece nefes koridorunu kapattığı, bir kısmının çıkartıldığı bademcik tıraşlama-tonsillotomi ameliyatında ise Mirko-debrider veya Koblasyon tekniği kullanılıyor” şeklinde konuştu.