Emekli maaşının yüksek olması, hem emeklilikte geçinecek bir gelir hem de ölümden sonra geride kalanlara bağlanacağı için büyük önem taşıyor. Yenişafak'tan Büşra Soyal'ın haberine göre bu nedenle tüm çalışanların kafasını meşgul eden, emekli aylığı tutarını etkileyen birçok faktör bulunuyor. İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı Sadettin Orhan, emekli aylığının tutarını etkileyen faktörleri 5 ana başlık altında özetledi.
DİKKATLİ BORÇLANIN AYLIĞINIZ YÜKSELSİN
Pek çok çalışanın geriye dönük hizmet borçlanması yapma imkanı var. Erkekler için askerlik, bayanlar için doğum ya da bir süreliğine yurt dışında bulunanlar için yurt dışı borçlanma imkanı gibi. Orhan “Eğer 2000 yılından önceki bir süreyi borçlanma imkanınız varsa mutlaka bunu değerlendirin. Bütçeniz elveriyorsa tavandan borçlanmanız avantajınıza. Özellikle 1990-2000 arasında askerlik, doğum ya da yurt dışı borçlanma gibi hakkı olanların borçlanma yapmaları, aylıklarında ciddi artış sağlıyor” dedi.
Uzun yıllar yurt dışında kalıp da hem 2000 yılı öncesi hem de 2000 sonrası dönemler için borçlanma hakkı olanların, dilekçelerinde dönem seçimi yaparken 2000 öncesini seçmelerinin yararlı olacağını belirten Orhan, böylece yüzde 70'e kadar daha yüksek aylık alınabileceğini belirtti.
EMEKLİYE PROMOSYON ÖDEMESİ YIL SONUNDA
Emeklilerin, 2007/21 sayılı Başbakanlık genelgesiyle kamuda çalışanların maaşları karşılığında aldığı banka promosyonunun, emeklilere de aylıkları karşılığında verilmesi talebiyle gündeme gelen tartışmalar, AK Parti'nin konuyu seçim beyannamesine taşımasıyla ciddiyet kazanmıştı.Asgari ücretin bin 300 liraya yükseltilmesi, emekli aylıklarına zam yapılması ve ticari faaliyette bulunan emeklilerden Sosyal Güvenlik Destek Primi kesintisinin kaldırılması gibi seçim sürecindeki vaatlerini hayata geçiren hükümet, emeklilere aylıkları karşılığında banka promosyonu verilmesi vaadini de hayata geçirmek üzere.Promosyon 450 ile 900 lira arasında olacakSGK ile bankalar arasında emeklilere aylıkları karşılığında belli bir miktar promosyon verilmesi için yaklaşık 6 aydır yürütülen görüşmelerde sona yaklaşıldı.Taraflar arasında anlaşmaya varıldığı ve böylece emekli aylıklarında yapılan kademelendirmeyle emeklilere 3 yıllığına toplam 450 ile 900 lira arasında değişen miktarlarda banka promosyon verileceği öğrenildi.Promosyonun banka maliyeti 10 milyar TL Promosyon miktarında emeklilerin aylıkları belirleyici olacak. Yani aylığı yüksek olan emeklilere daha yüksek promosyon verilecek. Emeklilere promosyon kapsamında toplu olarak 3 yıllık ödemenin yapılması ve ilk ödemelerin bu yılın sonunda gerçekleştirilmesi planlanıyor.Faruk Çelik ve Süleyman Soylu'nun Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı dönemlerinde de konuşulan ve çözüme kavuşturması yönünde çaba harcanan promosyon konusu önümüzdeki ay sonuçlandırılacak. Milyonlarca emekliye müjdeyi vermek ise yeni Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Mehmet Müezzinoğlu'na kısmet olacak.Toplam 152 milyar liralık ödeme yapılmıştıSGK tarafından 2015'te 485 bin 410'u yaşlılık, 11 bin 847'si malullük/vazife malullüğü olmak üzere toplam 497 bin 257 kişiye emekli aylığı bağlanmıştı.Sisteme yeni dahil olanlarla birlikte geçen yıl emeklilere aylıkları kapsamında toplam 152 milyar lira ödeme, bankalar aracılığıyla yapılmıştı.Emekli promosyonu devletten
EK İŞ AYLIĞI YÜKSELTİR
Ülkemizde ek bir işte çalışan birçok vatandaş bulunuyor ancak bunların çoğunluğu ikinci işi sigortasız yürütüyor. Bu konuda asıl işte sigortalı çalışmanın verdiği rahatlık kadar, ikinci işte sigortanın faydasız olduğuna dair yanlış bir kanaat bulunuyor.
Konu ile ilgili olarak Orhan “Yapılan ek iş veya ikinci iş için de sigorta primi ödendiğinde SGK'ya bildirilen matrah artıyor ve emekli aylığınız da yükselmiş oluyor. Dolayısıyla 'nasılsa sigortam birinci işte yatıyor, ikinci işte sigortasız da çalışsam olur' diye düşünmeyin” ifadelerini kullandı.
FAZLADAN ÇALIŞILAN HER BİR YIL İÇİN YÜZDE 1 ARTIŞ
Aylığını yükseltmek isteyen SSK'lıların (4/a) 50 ve 55 yaş faktörüne de dikkat etmesi gerekiyor. Orhan, “Bugünkü aylığınız hesaplanırken önce 2000 yılından önceki çalışmalarınıza bakılıyor. Bu döneme ait çalışmalarınız değerlendirilirken sadece prim gününüz ve kazancınız değil, yaşınız da aylığı etkiliyor. Kadınlar için 50, erkekler için 55 yaştan sonra çalışmaya devam edilen her bir yıl, emekli aylığını yüzde 1 oranında artıyor. Örneğin bayan olarak 55 yaşınızda emekli oluyorsanız, emekli aylığınız yüzde 5 daha yüksek bağlanıyor” dedi.
SSK'YA GEÇENE YÜKSEK AYLIK
SSK'ya geçiş birçok avantaj sağlıyor. Bu nedenle son yıllarda Bağ-Kur'dan SSK'ya geçişler bir hayli arttı. Özellikle 2000 yılı öncesi girişli Bağ-Kur'luların SSK'ya geçmesi halinde emekli aylıklarının yüzde 10-15 civarı daha yüksek bağlandığını dile getiren Orhan, “Bazı Bağ-Kur'lular SSK'ya geçerek 10 yıla varan erken emeklilik hakkına kavuşuyor. Bunun yanında Bağ-Kur'da 9000 gün prim ödemek gerekirken SSK'dan 5000 ila 7200 günle emekli olunabiliyor” ifadelerini kullandı.
HİZMET TESPİTİ İLE ARTIŞ SAĞLANABİLİR
Son olarak sigortasız çalışma ya da diğer tabirle kayıt dışı istihdam, Türkiye'nin en önemli sorunlarından birisi olarak dikkat çekiyor. Bu konuya da dikkat çeken Orhan “Kayıt dışı istihdamın iki türü var; çalışanlar SGK'ya hiç bildirilmiyorlar ya da gerçek ücretlerinden değil de daha düşük ücretle bildiriliyorlar. Her iki durumda da çalışan kişinin alacağı aylık daha düşük bağlanıyor. Bu durumda SGK'ya şikâyet dilekçesi verilerek veya dava açarak hizmet tespiti yaptırabilir ve aylığınızı da artırabilirsiniz” diye konuştu.