Bakan Adil Karaismailoğlu, Türk sivil havacılık sektörünün son 17 yılda hızla büyümesi nedeniyle, sektörün yetişmiş eleman ihtiyacının bir bölümünü yurtdışından karşılamak zorunda kaldığını belirterek, “Şu anda 295 binin üzerinde kişinin istihdam edildiği sivil havacılık sektörümüzde yabancı uyruklu pilot, uçuş ve kabin ekibi gibi görevlilerin oranı yüzde 11’i bulmakta. Sektörde yerli yetişmiş eleman istihdamı için çalışma başlattık. Tüm paydaşlarla birlikte bu çalışmayı yaparak havacılık sektöründe vatandaşlarımızın öncelikli olarak istihdam edilmesini hedefliyoruz ” diyor ve gereğinin yapılmasını işaret ediyordu. Durum gerçekten böyle miydi? Yüzde 11 gibi bir yabancı oranı, kabin memurları için az değildi, ama pilotlar için acaba çok muydu? Bu yüzde 11’lık orana neden veya niçin gelinmişti? Geçmişe bakınca havacılık sektörünün hızlı büyümesiyle ihtiyaç duyulan kaptan temini zorlaşmış bu nedenle de daha az maaşla dışardan kaptan istihdam edilmişti. Bir aralar bu sayı bin 200’lere kadar çıkmış, öyle ki bazı yolcular uçaklarda kendi aksanıyla anons yapan (Özellikle de Yunan) pilotları istemediklerini her zeminde dile getirmeye başlamışlardı. Yükselen bu milliyetçi rüzgar, bir çoğu iş arayan işsiz pilot adaylarınca yaratılan kamuoyuyla birleşince yabancı pilotlara “Go home” denilmesi görüşü taraftar da bulmuştu. Bakan’ın bu demecinin üstünden iki ay geçtikten sonra THY’nin çalıştırdığı bütün yabancı pilotları ücretsiz izne göndereceğini duyduk ve şaşırmadık. Çünkü, THY yasal hakkını kullanıyordu. Karara göre, tüm yabancı kaptan ve ikinci pilotlar 1 Kasım 2020 itibariyle altı ay süreyle izne gönderilecek. Uygulamanın nasıl bir sonuç doğuracağı ve gidenlerin geri gelip gelmeyeceğini zaman gösterecek. Eğitim alamayacak ve simülatöre giremeyecek bu pilotlar, lisans kaybına uğramamak için THY ile yaptıkları sözleşmelerini anlaşarak fesih yoluna gidebilirler. Böyle bir anlaşmayla gidenler geri gelmeyebilir ve şirketteki yabancı pilot sayısı da azalmış olur.
Böylece de yerelleşme hareketi başlar.İşin gerçeğine bakarsak kamuoyunda sadece (bayrak taşıyıcı da olan)THY’nin yabancı pilot çalıştırdığı gibi çok yanlış bir algı yaratılmaktadır. Oysa gerçek bu değil. Neyin, ne olduğuna bir bakalım. Türkiye’de havayolu şirketlerinde halen toplam olarak 7 bin 737 kaptan ve ikinci kaptan bulunmaktadır. Bu sayının 3 bin 755’i kaptan, 3 bin 982’si ise 2. kaptan(First officer -F/O) olarak görev yapıyor.TC tescilli uçaklarda görev yapan 3 bin 755 kaptanın, 3 bin 168’i Türk vatandaşı ve 587’si ise yabancı uyrukludur. Sayısı 3 bin 982 olan ikinci pilotların 3 bin 755’i Türk vatandaşı, sadece 227’si ise başka ülke vatandaşıdır.587’si kaptan, 227’si de ikinci pilot olan toplam 814 yabancı pilotun ne kadarı, hangi şirkette çalışıyor bunu rakamlarla ve oransal olarak görmekte fayda var.Türkiye’de halen 3’ü kargo (ACT Air Kargo, MNG Air Kargo ve ULS Air Kargo) ve 7’si de yolcu taşıyan ( THY, Pegasus, Sun Ekspres, Onur Air, Corenden, Free Bird ve Tailwind) şirket olmak üzere, ne yazık ki, sadece 10 şirket faliyettedir. Hangi şirkette, ne kadar yabancı kaptan ve ikinci pilot olduğunu da kayda alalım. MNG’de 39 kaptan ve 24 ikinci kaptanın tamamı Türk. ULS’nın 13 kaptanın hepsi Türk, 13 ikinci pilotunun biri yabancı.ACT’de 33 kaptanın 3’ü yabancı, 32 ikinci pilottan 11’i ise yabancı.Yolcu taşıyan şirketlerden Pegasus’da 530 kaptanın 103’ü yabancı, 608 ikinci kaptanın 37’si ise yabancı uyruklu.Onur Air’de 97 kaptanın 12’si yabancı, 114 ikinci kaptanın 3’ü de yabancıdır.Free Bird’ün 55 kaptanından 3’ü yabancı, 50 ikinci kaptanın hepsi TürkSun Ekspres’te 333 kaptanın 40’ı , 340 ikinci pilotun 42’si yabancı.Corendon’da 82 kaptanın 33’ü yabancı, 92 ikinci pilotun 12’si ise yabancı.Tailwind’de 26 kaptanın 3’ü yabancı, 24 ikinci pilotun hepsi Türk.THY’ye gelince, 2 bin 547 kaptanın 390’i ise yabancı, 2 bin 356 ikinci pilotun 121’i yabancıdır.
Bu listeye bakınca ortalamada en çok yabancı kaptan ve yabancı ikinci kaptan çalıştıran şirket sıralamasında Hollanda pazarında lider olan Corendon Airlines yüzde 25.86 ile en başta geliyor. İkinci sırayı yüzde 21.54 oranıyla Çin ortaklı ACT alıyor. Pegasus 12.30’luk bir oranla üçüncü sırada geliyor. Alman Lufthansa ve THY ortaklığındaki Sun Ekspres ise 12.18’lık bir oranla dördüncü durumda. Herkesin en çok yabancı pilot istihdam ettiğini sandığı THY ise 10.42 gibi bir ortalamayla beşinci sırada gelmektedir. Daha sonra sırayla, Onur Air yüzde7.11, Tailwind yüzde 6.00, ULS yüzde 3.85 ve MNG ise yüzde 0.00 ile en sonda geliyor. Demek ki, bu konu bildiğimiz gibi değil.THY de diğer şirketler gibi ve hatta bazı şirketlerden oransal olarak çok daha az yabancı pilot çalıştırmaktadır. Hükümet ve Sayın Bakan’ın kamuoyunu oluşturan bazı çevrelerin de etkisiyle yabancı pilot olgusuna karşı çıkışı zamanlama olarak Covid 19’un getirdiği sıkıntılara bakınca doğru olmuş olabilir. THY, yasal olarak haklarını kullanıyor ve yabancı pilotları izne ayırıyor. Temennim, THY ve diğer şirketlerimizin ihtiyaç duydukları anda yabancı pilotlara tekrar muhtaç olmamasıdır.İyi uçuşlar Türkiyem…