Neden oluyor bu? Sebebi basitÇimento temel mallardan sayılıyor. Devlet çok önceki yıllarda, Sanayi Bakanlığı vasıtasıyla kararnamelerle çimento satışı, ihracatı konusunda çeşitli tasarruflarda bulunuyordu. Elli yıldır bu aşamaları izledim. Son yıllarda sektörden devletin çıkması ile ülkemizin dört bir yanında fabrikalar kurulmaya başlandı. Şu anda ülkemizin ihtiyacından %40 kapasite fazlası var. İhracatla kısmen tolere ediliyor.
Peki, neden bu spekülasyonlar oluyor?
Çünkü yılın belli dönemlerinde talep artar.
Arzda sıkıntı var gibi görünür. Geçmişteki yetersiz kapasite günlerine atıf yapılarak medyaya sıkıntı var diye dert yanılır. Fiyat artışları için çimento şirketleri suçlanır. Kendi açılarından haklıdırlar.
Ama yaprağın bir de arka yüzü var. Maliyetlerdeki artışlar, birikmiş maliyet farklarının yansıtılması zorunluluğu var.
Türkiye Çimento Sektörü, Avrupa ve dünya ölçeğinde en üst seviyelerdedir. Çağdaş üretim teknolojileri uygulanmaktadır.
Bu ön açıklamalardan sonra 2021 yılının ilk 6 ayında ülke ekonomisinde bir bakalım.
1-Büyüme
-Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) 2021 yılı ikinci çeyreğinde %21,7 arttı. Cari fiyatlarla 188 milyar 566 milyon ABD doları olarak gerçekleşti.
-Mal ve hizmet ihracatı yılın ikinci çeyreğinde %59,9, ithalatı ise %19,2 arttı.
Cari açık Haziran ayında 1 milyar 127 milyon dolar oldu.
-Dış Ticaret, Haziran ayında (Genel Ticaret Sistemine göre) ihracat %46,9, ithalat %38,7 arttı.
-Bu değerler; TÜİK ile Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan bir sistemin sonuçları.
Ocak-Haziran döneminde (milyon $)
2020 2021
(FOB) 75.059 104.945 (CIF) 98.952 126.111Dış Ticaret Dengesi 23.893 21.166
Karşılama Oranı %75,9 %83,2
İlk 6 aylık dönemde en fazla ihracat, 1 milyar 705 milyon $ ile Almanya’ya yapıldı. Onu ABD, İngiltere, İtalya ve Irak izledi. Bu 5 ülkeye toplam ihracatın %31,2’si yapıldı.
İthalatta ilk sırada 15 milyar 144 milyon $ ile Çin var. Onu Rusya, Almanya, ABD ve İtalya izledi. Bu 5 ülkeden yapılan ithalat toplam ithalatın %40,1’ini birini oluşturdu.
Temmuz ve Ağustos aylarında dış ticaret dengesi olumlu yönde bir seyir izledi. Pandemi burada ülkemiz için olumlu bir durum yarattı. Gelecek yazılarımda bu konudaki reel rakamları sizlere verebileceğim.
Döviz kurunda bir stabiliteden söz edebiliriz. Örneğin Haziran ayında ortalama 8,61 olan dolar, şu günlerde 8,50 civarında seyrediyor.
-Enflasyon: TÜİK’in 2003 yılı bazı verilerine göre Haziran ayı itibariyle yıllık enflasyon TÜFE’de %17,3, Yİ-ÜFE’de %42,89 artmıştır. Temmuz-Ağustos aylarında aynı olumsuz durum devam etmiştir. Burada alt ve orta gelir grubu için büyük önem taşıyan Mutfak Enflasyonunun çok yüksek olması ciddi bir sıkıntıdır.
-İşsizlik: Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı; 2021 yılı Haziran ayında bir önceki aya göre 823 bin kişi azalarak 3 milyon 399 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise 2,5 puanlık azalış ile %10,6 seviyesinde gerçekleşti. İstihdam edilenlerin sayısı, Haziran ayında bir önceki aya göre 602 bin kişi artarak 28 milyon 586 bin kişi, istihdam oranı %44,9 oldu.
Bir de; kayıt dışı (bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmadan) çalışanların durumu var. Bu kesimde olanların oranı, bir önceki yılın aynı ayına göre 2,2 puan azalarak %29,5 olarak gerçekleşti. Sonuç olarak işsizlik bir kangren olmaya devam ediyor. Hızlı kentleşmenin sancıları bunlar.
Konuya devam edeceğim...