-Yeterli konut var mı? -Hangi şehirlerde/ilçelerde sıkıntı var?
-Konut fiyatları ne mertebede? -Konut kiraları ne durumda?
Konut satışı ile ilgili uzmanların, analistlerin bakış açıları farklı oluyor.
Örneğin; Dünya Gazetesi yazarlarından Alaattin Aktaş, konut satışı konusunu analiz ederken, ikinci el satışı; satış değil devir olarak değerlendiriyor.
Çünkü diyor; bir kişi ikinci el konut sahibi oluyorsa, onu satan da elindeki konutu bir anlamda kaybediyor demektir. Yani bir el değiştirme var ve bu devirlerin inşaat sektörüne doğrudan bir etkide bulunması, sektörü canlandırması, talep doğurması pek beklenemez.
İkinci elde konut almaya yönlendirmediği sürece. Sekiz aylık veriler ve gerçek anlamda konut satışı demek olan ilk el satışlarda ise ciddi bir düşüş var. TÜİK’in; Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü verilerine dayandırdığı açıklaması ile yılın ilk sekiz ayında 243 bin ilk el konut satıldığı görülüyor.
Tüm Türkiye›yi kapsayan konut satış ve devrine ilişkin veriler 2013 yılından bu yana tutulduğu için; elimizde ancak son 9 yılın istatistikleri gösteriyor ki, 8 aylık en düşük satış bu yıl gerçekleşmiştir. Bunu tablo halinde görelim. (Adet olarak)
Toplam Satış İlk El İkinci El (Devir)2013 760.101 340.404 419.6972021 801.995 243.189 558.806
Burada belirtmemiz gereken 2020 yılındaki durum var. Kredi faizlerinin düşmesi nedeniyle geçen yıl 1.024.534 konut satılmış.
Bunun 317.832’si ilk el, 706.702’si ikinci el satışı. 2020 yılı; pandemi kısıtlamalarından ciddi ölçüde etkilenmiş olduğundan, değerlendirmelerde ölçü olarak kullanılması doğru olmaz. Ancak 2021 yılı normal koşullarda geçiyor. Bu nedenle ilk el satışlardaki ciddi düşüşü önemsemek gerekir. Gerçi geçen yılın avantajlı kredi olanağına rağmen daha yüksek satış gerçekleşen yıllar da mevcut. 2017 ve 2018 yıllarında ilk el satışları; 406.670 ve 405.586 adet. Bir diğer gelişme ipotekli satışlarda. 2013 yılında bu şekilde 140.618 konut satılmış iken, 2021 yılında bu rakam 40.565. Buradaki en önemli etken; Konut Kredisi Faizinin hızla yükselmesi olduğu kanısındayım.
Ancak daha genel sorun; geniş kitlelerin yatırımlara girecek ekonomik güçlerini giderek yitiriyor olmasıdır. İçinde bulunduğumuz dönemde konut fiyatlarının anormal hızda artış göstermesine gelince: Merkez Bankası verilerine göre; Haziran 2021 ayında yeni konut fiyatları bir yılda %33, diğer konutlar ise %30 artmış bulunuyor. Haziran ayındaki TÜFE artışının %17,5 olduğu dikkate alınırsa, mukayese daha da zorlaşıyor. Konut fiyat artışı neredeyse TÜFE’nin iki katı. Bunlar resmi rakamlar. Piyasada durum daha da yüksek. Özellikle belli mahallerde %100 civarında seyrediyor. Sorun nereye gidiyor? Döviz sürekli yükseliyor. Diğer etkenler de olumsuz seyrediyor.
TÜİK’e göre; inşaat maliyetleri Temmuz ayı itibariyle son bir yılda %44,76 artış gösterdi. İkamet amaçlı binalardaki yıllık fiyat artışı %44,22 düzeyinde. İnşaat sektörünün alt tedarikçilerine baktığımızda; orada da daralma geçen yıldan beri sürüyor. Ara, ara; saman alevi gibi bir canlanma beliriyorsa da, yıllık olarak baktığımızda tablo pek iç açıcı değil. Üniversitelerin açılıyor olması, yurt kapasitelerinin yetersizliği, kiralık konut sıkıntısı; henüz aşılabilmiş değil.
Konut konusunda tüm tarafların sesini duyurabileceği bir platform oluşturulması gerekiyor. Herkes ben haklıyım derse sorunun çözülmesi mümkün değil. Okul yıllarında yurtlarda kalmış, sıkıntılar yaşamış bir kişi olarak konuyu çok önemsediğimi belirtmek istiyorum. Sağlıklı ve huzurlu günler diliyorum.