Bursa Organize Sanayi Bölgesi’nde (OSB) bir tekstil fabrikasında meydana gelen yangın sonrası üç katlı fabrika binası tamamen yandı… Yanan sentetik malzemeler nedeniyle çıkan duman ise çevreyi etkiledi. Bursa Tabip Odası tarafından yapılan açıklamada kamuoyunu uyardı:
“Bursa Organize Sanayi Bölgesi'ndeki bir fabrikada başlayan yangın kaygılanmamıza neden oldu. Yıllardır hava kirliliğinde üst sıralarda yer alan Bursa’nın havası bu büyük yangın ile daha da kirlenmiş oldu.
Gözle görülebilecek düzeydeki kirlilik, hava kirliliği göstergelerine yansımış durumdadır. Bölgede önemli bir hava kirleticisi olan partikül madde (PM10) kirliliğinin artmış olduğu görülmektedir.
Bu kirli havanın solunmasının; başta solunum ve kalp damar hastalıkları ile kanserler olmak üzere çok sayıda hastalığa neden olduğu ya da var olan hastalıkların şiddetlenmesine yol açtığı bilinmektedir. Hava kirliliği astım ataklarına, hastane başvuruları ile hastane yatışlarında artışa neden olur…”
Bursa Tabip Odası tedbir olarak şu öneriyi getirdi:
“Halkımıza hava kirliliğinin yoğun hissedildiği bölgelerde mümkün olduğunca açık alana çıkmamalarını, açık alanlarda yapılan etkinliklere katılmamalarını, evlerini havalandırmamalarını ve maske kullanmalarını öneriyoruz.”
'BİNALARIN YANGINDAN KORUNMA SİSTEMLERİ YOK!
İkinci uyarı ise TMMOB Bursa İl Koordinasyon Kurulu’ndan (İKK) geldi. BAOB konferans salonunda düzenlenen basın toplantısında Mimarlar Odası Bursa Şubesi Başkanı ve TMMOB Bursa İKK Sekreteri Şirin Rodoplu Şimşek de yaptığı açıklamada kamuoyunu uyardı… Şimşek’in uyarıları teknik konular ve denetim eksikliği üzerineydi…
Şirin Rodoplu Şimşek yangına karşı alınacak önlemlerin Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik ile düzenlendiğini anımsattı:
“Binalarda yangına uygun tasarımsal özellikler ve mekanlar ile kullanılması zorunlu yapı malzemeleri, söndürme, algılama ve uyarı sistemleri, bu sistemler için gerekli bakım ve periyodik kontroller ile denetimlerin de yönetmeliğin ilgili maddelerinde düzenleniyor. Binaların yangından korunma sistemleri yok, olsa bile projeye uygun değil.
Kurumlarımızca gerçekleştirilen, çeşitli denetimlerde, binaların onaylı yangından korunma sistemi projesinin olmadığı veya olan projeye uygun imal edilmediği, elektrik tesisatları ve yangın hol/merdivenlerinin yönetmelik hükümlerine aykırı olduğu, elektrik tesisatının aşırı yüklenme sonucu elektrik akımını keserek yangın çıkmasını önleyen kaçak akım rölelerinin ise hiç tesis edilmediği gözlenmektedir.
Soruyoruz; yapılarda yangın önlemi almak ve sürekli kılmak için daha kaç yangın olması, ne kadar maddi hasarın gerçekleşmesi ve daha ne kadar canımızın kaybedilmesi gerekmektedir?”
TMMOB Bursa İKK Sekreteri ve Mimarlar Odası Bursa Şube Başkanı Şirin Rodoplu Şimşek alınması gereken önlemleri şöyle sıraladı:
“Sigorta şirketlerince, ‘yangına karşı sigorta ettirme talebi aldıkları binalarda, tesislerde ve işletmeleri denetlemelerini’ teşvik edecek mekanizma geliştirilmeli; yangın ve patlama uzmanlarının sigorta şirketlerince istihdam edilmesi sağlanmalıdır.
Özellikle binanın işletme ruhsatı alması sonrasında mekânın ve/veya firmanın faaliyet dönüşümleri, ancak İş Sağlığı ve Güvenliği kapsamında gerçekleştirilen denetimlerde ortaya konulabilmektedir.
Bu nedenle bu denetimlerin A tipi (tarafsız ve bağımsız) TURKAK tarafından akredite edilmiş kuruluşlarca gerçekleştirilmesi ve raporlanması sağlanmalıdır.”
TMMOB Bursa İKK’nın açıklamasında yangın risk haritasına da atıfta bulunuldu:
“Kentimiz ‘Yangın Risk Haritası’ Özellikle tehlikeli kimyasalların bulunduğu orta ve üst seviye riskli fabrikaların içerecek şekilde güncellenmeli, acil müdahale planları ve altlıkla hazırlanmalı, güncel tutulmalı ve bu çalışmalar, şeffaf olarak kamuoyu ile paylaşılmalıdır.
Elektrik Trafoları tesis edilen işletmelere İşletme Sorumlusu zorunluluğu getirilmelidir. Kentimizde bulunduğu düşünülen elektrik trafolarının yüzde 80’ninde işletme sorumlusu bulunmaması nedeni ile ortaya çıkan risk, bir an önce bertaraf edilmelidir.
İşletmelerce, elektrik tesisatı kontrollerinin düzenli yapılması sağlanmalıdır. Yetersiz topraklama, sarkık kablolar, kolay alevlenir ya da yırtık izolasyon, bağlantıda gevşeklik, uygun tasarlanmamış sigorta, anahtar ile panolar, panolara giren ve sızan toz, su ile yabancı maddeler açısından tesisat, trafo ve enerji beslemesi düzenli olarak kontrol edilerek raporlanmalıdır.
Tesiste tüm çalışanların Temel İş Sağlığı Güvenliği düzenli olarak güncellenmeli ve çalışanlar, yangın önleyici öneriler sunan bilinç düzeyine çıkarılmaya çalışılmalıdır.
Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik gereğince, işletmelerce Patlamadan Korunma Dokümanı hazırlamalıdır. Karar verilen gerekli önlemlere bu dokümanın rehberlik etmesi sağlanmalıdır.
Kimyasal madde üreten ve kullanan işletmelerde 6269 Sayılı Kimya Mühendisliği ve Kimyagerlik Hakkındaki Kanuna uygun olarak Sorumlu/Mesul Müdür istihdam edilmelidir. Bakanlıklarca yapılan denetimlerde, aksi durumlar için yaptırım uygulanmalıdır…”
TEHLİKELİ KİMYASALLARIN DEPOLANMASI
Yangının 42 saat sürmesinin nedenlerinden biri de fabrikadaki kimyasal iplik hammaddeleriydi…
Basın açıklamasında bu konu da gündeme getirildi:
“Tehlikeli kimyasalların depolanması, üretimi ve işlenmesi aşamalarında her tür emisyon ve atık miktarlarının tespiti yapılmalı, can ve mal güvenliği açısından önem taşıyan Tehlikeli Kimyasal Maddeler Envanteri Kent bazında çıkarılıp güncel tutulmalıdır. Bunun bir adımı olarak, ilgili işletmeler için Kimyasal Maddelerin Depo Denetim Raporu yetkili mühendisler tarafından hazırlanması zorunlu hale getirilmelidir.
Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik gereğince endüstriyel kazaların Çevre, Şehircilik ve İklim Değişimi Bakanlığına bildirilmesi gerekmektedir; ancak, bu konuda kazalarla ilgili bilgi, kamuoyu ile paylaşılmamaktadır. Gelişmiş diğer ülkelerdekine benzer olarak özerk bir Kimyasal Kaza, Yangın ve Patlama Araştırma Kurumu oluşturulmalı; kaza ve yangınlardaki kök nedenler ve diğer istatistiki bilgi kamuoyu ile paylaşılmalıdır.”
GEÇMİŞTE DE BÜYÜK YANGINLAR YAŞANDI
Bursa'da sanayi bölgelerinde sık sık yangın oluyor. Mesela altı ay önce Mayıs 2022'de Barakfakih OSB'deki 20 bin metrekare alan üzerine kurulu olan ısı yalıtım fabrikasında büyük hasar oluşmuştu.
Aynı ay, İnegöl OSB'de bir orman ürünleri fabrikasında patlama sonrası yangın çıkmıştı. Yani Bursa'da sanayi bölgelerinde 1 Kasım'daki yangın ilk değil, son da olmayacak... Aslında yangınlara yönelik önlemler geçmişte de TMMOB bileşenlerinin gündemindeydi.
2007 yılında Şevket Yılmaz Hastanesi’nde çıkan yangında yoğun bakımda yatan 8 hasta yaşamını yitirmişti. Dönemin Makine Mühendisleri Odası Bursa Şubesi konuyla ilgili uyarılarda bulunmuştu… Hatta sonraki yıllarda da düzenli olarak Bursa Valiliği’ne denetimlere yönelik öneri götürmüşlerdi…
İnternette taradım ve TMMOB MMO’nun kurumsal sitesinde o dönemdeki Bursa Şubesi’nin Başkanı İbrahim Mart’ın açıklamasına denk geldim; aynen şöyleydi:
“TMMOB Makina Mühendisleri Odası Bursa Şubesi olarak yıllardır yapmış olduğumuz Yangın Sempozyumları, Tesisat Kongreleri ve en son 2007 de yaptığımız Afet Yangın Güvenlik Sempozyumu kapsamında yangın güvenliği konusunu, ülke gündemine taşıdık. Bu konuda birçok kurumla ortak çalışmalar, ortak denetimler yaptık. Bursa Kamuoyu bu çalışmalara çok yakından tanık oldu.
Yangın Güvenliği başta olmak üzere, afetlere karşı alınacak önlemler, yapı denetimleri ve kitlesel amaçlı yapılarda (okullar, oteller, hastaneler, kreşler, alışveriş merkezleri, spor tesisleri vb.) Tesisat şekillenmesi vb. bakımdan neler yapılması gerektiği, birçok kez TMMOB Makina Mühendisleri Odası'nca kamuoyuna ve bu sektörde çalışan teknik elemanlara aktarıldı.
Yine yangın güvenliği konusunda ilgili üyelerimiz eğitimlerden geçirilerek bilgi ve teknoloji düzeyinin yükseltilmesi yönünde çalışmalar yapıldı.
Tüm bunlara karşın 26 Mayıs 2007 tarihinde saat 02:00 de yaşanan olay aymazlığın, tedbir almamanın tipik göstergesidir. Şevket Yılmaz Devlet Hastanesinde yangın güvenlik önlemleri eksiktir.”
Şükür ki, son yangının boyutları çok büyüktü, ama can kaybı olmadı…
Velhasıl… Geçmişte de büyük yangınlar, büyük iş ve yol kazaları, kazan patlamaları gibi olaylar sonrasında akademik odalar incelemelerini yapıp uyarı ve önerilerini gündeme getirdiler. Peki ders çıkarıldı mı?
Asıl mesele, bu uyarı ve önerilere kulak asan olup olmadığında…