Bugün 3 Aralık, Dünya Engelliler Günü...
Bursa'daki engelli sayısına dair net veriler yok... Zaten Türkiye’deki engelli bireylerin sayısını bile doğru dürüst bilmiyoruz...
En sağlıklı veri TÜİK’in 2011 yılında yaptığı araştırmaya ait... Resmi bültenlerde 13 yıl öncesinin verileri yer alıyor...
2011 NÜFUS VE KONUT ARAŞTIRMASI SONUÇLARINA GÖRE:
4 milyon 882 bin 841 kişi en az bir fonksiyonda zorlanıyor veya hiç yapamıyor.
Toplam nüfusun yüzde 6,6’sı en az bir engele sahip. Engellilerin yüzde 42,8’i erkek, yüzde 57,2’si ise kadın...
2011 yılı verilerine göre Türkiye’de her 15 kişiden 1’inin en az bir engeli var. Bu da engelli bireylerle onlarla yaşayan anne, baba, evlat, kardeş ve diğer aile bireylerinin yaşamını da önemli ölçüde etkiliyor...
Pek çok paylaşımda bu eski veriler yer alıyor
Oysa...
2011 yılında Trükiye nüfusu 74 milyon 222 bin iken...
2023 yıl sonu itibariyle 85,372 bin kişiye yükselmiş.. 13 yılda nüfus 11 milyon 100 bin kişi artmış.
Dolayısıyla engelli bireylerin sayısı da arttı... Artı Türkiye’de yaşayan çoğunluğu Suriyeli sığınmacılar olmak üzere 5 milyonun üstünde yabancı yaşıyor. .
ENGELLİLİK BİREYSEL VE TOPLUMSAL BİR SORUN
.5378 sayılı “Engelliler Hakkında Kanun”daki engelli tanımı şöyle:
“Fiziksel, zihinsel, ruhsal ve duyusal yetilerinde çeşitli düzeyde kayıplarından dolayı topluma diğer bireyler ile birlikte eşit koşullarda tam ve etkin katılımını kısıtlayan tutum ve çevre koşullarından etkilenen birey...”
Engelli bireylerin engel çeşitlerine göre sorunlarının ayrıştırılarak tespiti, sorunların çözümü ve ihtiyaçların karşılanması için veriler çok önemli...
Mesela şehrin görme engellilerin seyahatine, işe gidip gelişlerine uygun olması gerekiyor...
Keza, kamu kurumlarının fiziki binalarının, konutların yürüme engelli bireylerin giriş ve çıkışlarına uygunluğu, kaldırımların, araçların ulaşıma köstek değil destek olması gerekiyor...
LAF DEĞİL, GERÇEĞİN TA KENDİSİ: HEPİMİZ ENGELLİ ADAYIYIZ!
Hayatınızın bir döneminde siz ya da bir yakınınız kolunu, ayağını, bacağını kırmış ve geçici de olsa engelli konumuna düşmüştür...
Şehrin engellilere nasıl dar edildiğini anlamak için o bir aylık ya da 20 günlük alçılı süreç yetiyor...
Ancak balık hafızalıyız... İyileşince, beynimiz engelli halimizi siliveriyor. Unutuyoruz...
Hep söylenen bir şey var... Hepimiz engelli adayıyız... Şehri planlayanlar, konutları çizen mimarlar ve yapan inşaat mühendisleri, müteahhitler de dahil...
Her yıl trafik kazaları, yüz binlerce kişi yaralanırken on binlercesi ise zihinsel ve bedensel engelli olabiliyor... Mesela 2023 yılında trafik kazalarında 350 bin 855 kişi yaralanmış.
Keza iş kazalarında da her yıl binlerce kişi yaralanıp sakatlanıyor. Ev kazaları, silahlı, bıçaklı saldıılar gibi pek çok nedenle insanlar bedensel ve zihinsel engelli olabiliyor...
İnsanı engelli bireye dönüştüren etkenlerden biri de çeşitli sağlık sorunları. İnsan ömrü uzuyor. Ancak bu uzayan ömürle kaliteli yaşam eşleşmiyor....
Yaşlandıkça başta yürüme olmak üzere felç, demans/ Alzheimer gibi fiziksel ve zihinsel engeller ortaya çıkabiliyor. Organ nakli gerektiren hastalıklar da bireyin yaşam kalitesini doğrudan etkiliyor ve pek çok eylemi yapamaz hale getiriyor.
Son yıllarda hızlı artış gösteren zihinler sorunlar arasında otizm baş sıralarda yer alıyor. Uzmanların bir kısmı kimyasal gübre ve kimyasal ilaçlar, toksik yer altı sularıyla kirlenen i gıdalar, elektromanyetik maruziyetler olarak açıklıyor... Uzmanlar nedenlerini farklı yorumlayabiliyor, ancak herkesin hemfikir olduğu konu çocuklarda otizm vakalarının katlanarak arttığı...
Her engel grubunun sorunları farklı farklı...
TÜİK TÜRKİYE SAĞLIK ARAŞTIRMASI'NA GÖRE ENGELLİ BİREY VERİLERİ
3 yılda bir yapılan ve 2023’de yayınlanan TÜİK’in Türkiye Sağlık Araştırması’nın 2022 verilerine göre engellilerin yüzde 15,1’i çalışıyor. Çalışan engelli bireylerin yüzde 71,5’i ücretli maaşlı veya yevmiyeli çalışırken yüzde 16,2’ü kendi hesabına çalışıyor. Yüzde 7,5’i ücretsiz aile işçisi ve yüzde 4,7’si işveren durumunda.
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni’nde yer alan veriler İse Doğruluk Payı’nda şöyle değerlendiriliyor:
“Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı belirli aralıklarda “Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni”ni yayımlasa da içinde yer alan bazı istatistikler eski haliyle tekrar paylaşılıyor.
Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni en son Kasım 2023 tarihinde yayımlansa da, içinde yer alan Ulusal Engelli Veri Sistemi’nin verileri 2021 yılından bu yana aynı şekilde paylaşılıyor.
2 yıllık süreçte yayımlanan bültenlerde Ulusal Engelli Veri Sistemi’nden alınan toplam engelli kişi sayısının hep 2 milyon 511 bin 950 kişiyi gösterdiği görülüyor.
Bakanlığı bültenlerde bu bilgiyi vermemesi sebebiyle, yayımlanan her yeni bülten ile Ulusal Engelli Veri Sistemi’nin verisi güncel sanılabiliyor.
Bakanlığın bülteninde Nüfus ve Konut Araştırmaları ile Türkiye Sağlık Araştırmaları’nın verileri de yer alıyor. Nüfus ve Konut Araştırmaları’nda elde edilen veri 2011 yılına ait olmasına rağmen her bültende araştırmanın bulgularına tekrar yer verildiği görülüyor.
Milli Eğitim Bakanlığı verilerine göre ise 2022-2023 eğitim öğretim yılında engelli öğrenci sayısı 507 bin 804...”
Aile ve Sosyal Hizmetler’e kayıtlı olan engelli bireyler, maaş / bakım desteği alanlar. Pek çok ailede bakım parası ya da engelli maaşı için istenilen koşullar sağlanamadığından sisteme kayıtlı değil zaten...
BURSA'DA ENGELLİ BİREYLERE YÖNELİK CİDDİ BİR VERİ ÇALIŞMASI YAPILMALI
Bursa’da engellilere dair sağlıklı verilerin olduğunu sanmıyorum. Türkiye’de yok ki, Bursa’da olsun. Tahmini verilerle kamu kurumları ve belediyeler hizmet üretmeye çalışıyor. Üniversitenin de kamuoyu ile paylaştığı örneklemli bir araştırma yok.
Bursa’da 2050 Stratejik Çevre Düzeni planı yapılacak... Şehrin nüfusunun yüzde 7 ya da 8’ini birey olarak doğrudan, ailelerini de katarsanız nüfusun ciddi bir kısmını etkileyen bir durumdan söz ediyoruz... Bursa’nın nüfusu 2023 yıl sonu verilerine göre 3 milyon 214 bin 571... Bu sene de yaklaşık 20 bin kişi artmıştır...
3 milyon 234 bin üzerinden hesaplarsak şehirdeki engelli sayısı 226 bin civarında... aile bireyleriyle etkileşimini de göz önüne aldığınızda 904 bin kişinin doğrudan yaşamını etkiliyor... Yani nüfusun yüzde 28’ini...
Çok ciddi bir orandır...
Şehri planlarken yürüme, görme, işitme, orta, hafif, ağır zihinsel engelli bireylerin sayılarını, ailesel etkileşimlerini, yaşadıkları sorunları ve bu sorunlardan şehri yönetenler olarak hangilerine nasıl çözüm getireceğini, şehri engelliler için nasıl daha yaşanabilir kılınacağını göz önüne almak lazım...
Bunun için Bursa Büyükşehir Belediyesi geniş ölçekli bir kamuoyu araştırması / veri çalışması / anket yaptırılabilir mi? Elbette yaptırılır...
Artı başta Kent Konseyi Engelliler Meclisi olmak üzere engelli STK’larının da görüşlerine mutlaka başvurulmalı, destek alınmalı...Yoksa geçmişin hataları yinelenir, şehir kuşaklar boyu engelli bireylere engel çıkartır durur...