Yeni vergiler kapıda… Dolaylı vergiler ne yazık ki yoksulla varsılı vergide eşitliyor… Öte yandan pandemiden bu yana artan, artık çok can yakıcı hale gelen enflasyonla mücadele programı kapsamında kemerler sıkıldıkça sıkılıyor…
Emeklinin sahiden de nefes alacak hali kalmadı.
Kiralara gelecek olan vergileri ev sahipleri kiracılara yansıtacak. Kira enflasyonu durmuyor. Hollywood filmlerinde gördüğümüz sokaklarda, metrolarda kartonların arasında ya da arabalarında yaşayan evsizlere Türkiye’de önümüzdeki süreçte rastlamak olası.
10 bin lira maaş alan emeklinin varoşta bile 12 bin ile 15 bin arasında değişen 2 artı 1’lik konutları kiralaması mümkün değil. Ev sahipleri ödeyecekleri vergileri de kiracıya kaktıracak… Daha yasa çıkmadan kiraya vergi katlamasının alt yapısını kurmaya başladı bile ev sahipleri
Maliye Bakanı Mehmet Şimşek yönetimindeki enflasyonla mücadele kapsamındaki tasarruf, kemer sıkma, vergi toplama, devletin gelirlerini artırma potasına vergiler bazında küçük esnaf da dahil olmak üzere irili ufaklı her türlü işletme de girdi…
BURSA BAROSU'NDAN VERGİ TEPKİSİ
Bursa Barosu ise bugün “Vergi reformu adı altında adil olmayan vergi yasasını kabul etmiyoruz” başlıklı bir açıklamada bulundu…
Bursa Barosu Yönetim Kurulu tarafından yapılan basın açıklamasında Anayasa’daki vergiyle ilgili hükümlere atıfta bulunuldu::
“…Bilindiği üzere mülkiyet hakkı Anayasamızın 35. maddesinde, kamu vergisel yükümlülükleri ise “vergi ödevi” başlığı altında; Anayasa’mızın 73. maddesinde "Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre, vergi ödemekle yükümlüdür.
Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı, maliye politikasının sosyal amacıdır" şeklinde düzenlenmiştir.
Anayasamıza göre vergisel yükümlülük herkesin mali gücü yani kazancıyla orantılı ve adil olmalı ve dengeli bir vergi yükü dağıtımı olmalıdır.”
VERGİ TAHSİLATININ YÜZDE 75’İ DOLAYLI VERGİLER!
Bursa Barosu’nun basın açıklamasında dolaylı vergiler de yer aldı:
“…Ülkemizde tüm bu yasal düzenlemelere rağmen gayri adil bir vergi sistemi ile ağırlık olarak toplumun tüm kesimlerinden alınan ve toplam vergi tahsilatının yüzde 75 civarına tekabül eden dolaylı vergilendirme ile vergi tahsilatı yapılmaktadır.”
Kamuoyuna yansıyan vergi taslağındaki şu hususlar gündeme getirildi:
“…Bundan 25 sene önce adil olmadığı için vazgeçilmiş olan; kazanılmamış varsayımsal kazançlar üzerinden asgari standart vergi ve bu varsayımsal kazançlar üzerinden tahakkuk edilecek vergiyi peşin almaya yönelik düzenlemeler…
Genel tüketim üzerinden zengin fakir ayrımı gözetmeden alınan dolaylı vergilerin artışı veya aynen devamı…
Anayasa’nın 10. Maddesi’ne rağmen engelli vatandaşlar aleyhine düzenlemeler, seyahat özgürlüğü ortadan kaldıracak seviyede 20 kata kadar artırım içeren harç gibi düzenlemeler…”
KDV ve ÖTV oranlarının yanı sıra yeni vergilerin de gündeme gelmesinin eleştirildiği Bursa Barosu basın açıklaması şu ifadelerle son buldu:
“…Bilindiği üzere zaten tüm tüketim üzerinden alınan ve bazen malın kendi değerinin çok üzerinde ve sürekli artan oranları yüzde 8 ile yüzde 220 oranındaki ÖTV , yüzde 20 KDV gibi dolaylı vergilerle zaten yüzde 40 üst oranına ulaşmıştır.
Gelir ve kurumlar vergisi hakkında bir iyileştirmeye gitmeden bir de bunlar üzerine kamusal açıklara kaynak sağlama adına ‘reform maskesi’ adı altında getirilmeye çalışılan yeni vergiler reform değil savaş zamanlarında bile en son tercih edilen yöntemlerle vatandaştan devlet zoruyla para toplamak hatta tabiri caizse müsadere yöntemidir.
Bu yöntemler daha önce de denenmiş ve sonuç olarak kayıt dışılığı daha da arttırmış arkaik vergi yöntemleridir. Yapılması gereken tüm sistemi kayıt içine alarak vergi oranlarını makul ve adil seviyelerde tutmak ve gelişmiş ülkelerde olduğu gibi dolaylı vergileri yüzde 75’ten yüzde 25 seviyelerine çekmektir…”
DOLAYLI VERGİLER YÜZDE 25’E ÇEKİLEBİLİR Mİ?
Bu talep yerine getirilebilir mi? Mümkün değil. Muhalefet bileşenlerinin iktidar olduğunu varsayın onlar da bu talebi hayata geçiremez. Toplam vergi gelirlerini üçte bir azaltarak ülkeyi enflasyon dar geçidinden geçiremezler. Keşke mümkün olsa… Talebin imkansızlığı, gündeme getirilmesi gereğine ve haklılığına engel değil elbette…
Ekonomist dergisi 4-17 Şubat 2024 tarihli sayısında yer alan makalede Prof. Dr. Funda Başaran Yavaşlar 2023 yılında toplanan vergilerin yüzde 65‘inin ÖTV ve KDV’den gelmesinin vergi sistemindeki adaletsizliği gösterdiğini belirterek , “Türkiye’de geliriniz artıkça, ödediğiniz verginin toplam gelirinize oranı düşüyor. İşte adaletsizlik de buradan kaynaklanıyor’’ diyor.
DOLAYLI VERGİLERİN HALKA DOLANIKLIĞI
Ekonomist.com’da yer alan makalede Prof. Dr. Yavaşlar şu önemli veriler paylaşılıyor:
"Verilere göre yıllık vergi gelirlerinin toplamı 4,5 trilyon TL olurken bunun 2,5 trilyonu KDV ve ÖTV ile gerçekleşti. Bu dönemde dolaylı vergilerin toplam vergi gelirleri içinden aldığı pay ise yüzde 65'in üzerine çıktı.
2023 yılında gelir, kazanç ve mülkiyet üzerinden alınan 1 trilyon 554 milyar TL'lik doğrudan (dolaysız) vergilerin toplam seviyesinde gerçekleşti. 2022 yılında bu oran yüzde 37,84'tü. Aynı dönem içerisinde dolaylı vergilerin toplam vergiler içindeki payı ise yüzde 61,84'ten yüzde 65,24'e yükseldi.
2023 yılında dolaylı gelirlerin içerisinde en yüksek payı KDV ve ÖTV aldı. 2023 yılında 1 trilyon 454 milyar TL'ye ulaşan toplam KDV gelirleri, dolaylı vergilerin yüzde 49,55'ini oluştururken, 4,5 trilyon TL'lik toplam vergi gelirlerinin ise yüzde 32,33'lük kısmını tek başına karşıladı.
Bunun yanı sıra 928 milyar 195 milyon TL'lik ÖTV geliri, dolaylı vergilerin yüzde 31,62'sini, toplam vergilerin ise yüzde 20,62'sini oluşturdu.
Gümrük vergileri ise 142 milyar 317 milyon TL ile toplam vergi gelirleri içinden yüzde 3,16 pay aldı.’
Bursa Barosu da Anayasa’nın 119. Maddesi’ne atıfta bulunarak mülkiyet hakkı ihlali doğuracak aşırı ve adil olmayan vergilendirmelere karşı yasal yollara başvuracaklarını bildiriyor…