Orman Yangınları Neden Çıkar?
Yangının meydana gelebilmesi için üç unsura gerek vardır. Bunlar: Yanıcı Madde, Oksijen ve Tutuşturucu Kaynak’tır. Tutuşma sıcaklığı (ısı), oksijen ve yanıcı madde (yakıt) yeterli miktarda bir araya gelirse yanma olayı meydana gelir.
Orman konusuna, dünya ve ülkemiz açısından iki bölümde bakalım:
-2020 yılı itibariyle dünyanın toplam ormanlık alanı 40 milyon km2 olup, büyüklüğünün dünyanın toplamı kara alanına oranı %31'dir.
-Mevcut verilere göre ülkemizin ormanlık alanı 217 bin km2 olarak tespit edilmiştir. Bu ormanlık alan miktarı ülke genel alanının %27,7'sidir.
Dünya sıralaması ise 2011 yılına göre şöyle:
Ülke Ormanlık Alan km2 Oran
1-Rusya 8.149.300 %49,40
2-Kanada 4.916.438 %49,24
3-Brezilya 4.776.980 %56,10
4-ABD 3.100.950 %33,84
5-Çin 2.083.210 %21,83
6 Avustralya 1.470.832 %19,90
32-Türkiye 216.781 %27,60
80-Cezayir 42.000 %01,70
97-S.Arabistan 27.000 %01,26
127-Irak 8.220 %01.88
Burada Japonya'ya ayrıca vurgu yapmak isterim. Yüzölçümü 377.973 km2 olan bu adalar ülkesinin ormanlık alanı 253.203 km2 ve toplam ülke alanının %67'sidir. Ülke nüfusu da (2021 tespitine göre) 125,7 milyon kişi. Bu rakamları dünya ve ülkemiz için bir değerlendirme yapabilmemiz için verdim.
Son günlerde dünyada ve yurdumuzda meydana gelen orman yangınları hepimizin yüreğini acıttı. Meydana gelen can ve mal kayıpları maddi ve manevi olarak derin yaralar açtı. Dünyanın dört bir yanında son 10 yılda yaklaşık 82 milyon hektarlık alan yangınlarda yok olurken, en büyük felaketler Avustralya, Rusya, Kanada ve ABD'de yaşandı.
En büyük orman yangınında Avustralya’nın Yeni Güney Galler, Queensland, Victoria ve Güney Avustralya eyaletlerinde Eylül 2019'da başlayan ve yaklaşık 6 ay süren geniş çaplı orman yangınları nedeniyle 479 kişi hayatını kaybetti. 24 milyon hektardan fazla alan yok olurken 3.500 civarında ev yandı, çok sayıda hayvan can verdi.
Rusya'da son 10 yılın en büyük orman yangınlarında, 2021'de 18,16 milyon hektardan fazla ormanlık alan tahrip oldu.
Türkiye'de 2012-2021 yılları arasını kapsayan dönemde çıkan yangınlarda 266.845 hektar ormanlık alan zarar gördü. 2021 yılında son 10 yılın en yüksek kaybı yaşandı. 139.503 hektar alan zarar gördü.
Orman yangınlarının sebepleri nelerdir?
1-Ormanda güvenlik önlemleri olmadan ateş yakmak.
2-Yakılan ateşi söndürmeden bırakmak.
3-Sönmemiş sigara izmariti ve kibriti yere atmak.
4-Orman içinde veya bitişiğindeki tarlalarda istenmeyen otları veya anızı yakmak.
5-Cam ve cam kırıklarını ormanda bırakmak, güneş ışığının camdan yansıyarak otları yakması.
6-Çocukların orman içinde ateşle oynamaları.
7-Aşırı sıcaklar ve iklim değişikliğinin etkileri.
Bir de kasıtlı çıkarılan orman yangınları var:
1-Orman içinde yapılan kanunsuz işleri gizlemek için çıkarılan yangınlar.
2-Yabani hayvanları uzaklaştırmak.
3-Gelir elde etmek.
4-Tarla büyütmek veya tarla alanı açmak için ormanı yakmak veya ormanı bu sebeple yakınca yangının kontrolden çıkması.
Peki, yangın söndürme konusunda neler söyleyebiliriz? Orman yangınını söndürme, yangının meydana geldiği alanda mevcut teknolojilere bağlıdır. Daha az gelişmiş ülkelerde kullanılan teknikler; kum atmak veya ateşi sopalarla veya palmiye yapraklarıyla dövmek kadar basit olabilir. Daha gelişmiş ülkelerde, artan teknolojik kapasite nedeniyle bastırma yöntemleri değişir. Örneğin, gümüş iyodür kar yağışını teşvik etmek için kullanılabilir.
Ülkemizde Orman Genel Müdürlüğü’nün görev ve sorumluluklarını yerine getirebilmesi için merkez örgütünde “Orman Yangınlarıyla Mücadele Dairesi Başkanlığı” adı altında bir ana hizmet birimi bulunmaktadır. Ayrıca yine orman yangınlarıyla ilgili havacılık faaliyetlerini yürütmek üzere 2022 yılında bir de “Havacılık Dairesi Başkanlığı” kurulmuştur.
Genel Müdürlüğün taşra birimleri olan, yurt sathına yayılmış 30 bölge müdürlüğünde, “Orman Yangınlarıyla Mücadele Şube Müdürlüğü” bulunmakta ve yangınla mücadele bu şube müdürlükleri aracılığıyla yürütülmektedir. Bu birimlerin oluşturduğu ekipler ise şunlar:
1-Hava Müdahale Ekibi,
2-İlk Müdahale Ekibi,
3-Seyyar Gezici Ekip,
4-Arazöz Ekibi,
5-Hazır Kuvvet Ekibi.
Konuya devam edeceğim.