İstanbul’un Asya yakasında bulunan Sabiha Gökçen Havalimanı, 1987 yılında Başbakanlık Savunma Sanayii Müsteşarlığı (Cumhurbaşkanlığı’na bağlı Savunma Sanayii Başkanlığı) tarafından hazırlanan “İleri Teknoloji Endüstri Parkı ve Havaalanı Projesi (İTEP)” kapsamında “Mükemmeliyet Merkezi” olarak düşünüldü. Giderek geliştirilecek olan Teknokent’in altı ana unsurunun ilk aşaması olarak yılda 3 milyon dış hat, 500 bin iç hat yolcu ve 90 bin ton da kargo kapasiteli bir havalimanı olarak planlanmış ve yapımına nedense karşı çıkılmıştı.
Hayata geçirilen tesisin işletmesini yapmak üzere, 27 Ocak 2000’de Savunma Sanayii Başkanlığı’nın yüzde 96.4 sermaye payı ile Havaalanı İşletme ve Havacılık Endüstrileri A.Ş. (HEAŞ) adlı şirket kurulmuştur.
Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB), TUSAŞ Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. (TAI), Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı (TSKGV), Türk Hava Kurumu (THK), ASELSAN Elektronik Sanayii ve Ticaret A.Ş. (ASELSAN) ve Hava Elektronik Sanayii ve Ticaret A.Ş. (HAVELSAN) ortaklığıyla kurulan HEAŞ, 25.12.2014 tarihi itibariyle TAI, ASELSAN ve HAVELSAN'ın hisselerini TSKGV’ye devretmesiyle üç ortaklı bir kamu şirketi olarak faaliyete geçirildi.
2007 yılının Temmuz ayında yapılan ihaleyle havalimanının işletme hakkını Türk şirketi Limak Holding, Hintli GMR Airports Infrastructure Limited ve Malezyalı MAHB (Malaysia Airports Holdings Berhad) şirketlerinin ortak olarak kurduğu ISG- İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı Yapım Yatırım ve İşletim A.Ş. adı şirket 1 Mayıs 2008 tarihi itibariyle 20 yıl süreyle kazandı.
Limak’ın ve GMR’nın ortaklıktan ayrılmasından sonra hisse alımında önceliği olması nedeniyle MAHB bu hakkını kullandı hissesini yüzde 100’e çıkararak, meydanda tek olarak kaldı.
Hakkında zaman zaman ‘satılıyor’ (Satılamaz, satamaz çünkü ISG mal sahibi değil, işletmecidir.) haberleri çıkan Sabiha Gökçen’de beklenen bu hisse devri veya ortaklık konusu
2024 yılının ilk aylarında gündeme geldi. Havalimanının işletme hakkının yüzde 50’sini IC (İbrahim Çeçen) Holding’e devredileceği ve bu nedenle, yeni CEO olarak ICA’dan (Çeçen Gurup şirketlerinden) Serhat Soğukpınar’ın göreve getirilmesi işin ciddi olduğunu gösteriyordu. Fakat bu arada, devlet şirketi olan MAHB’nin elindeki hisselerin bir kısmımı başka şirketlere devredeceği ileri sürüldü.
Aynı sıralarda IC Holding ile Malaysia Airports (ISG) ortaklık görüşmeleri de bir anda bitti ve ISG’ye CEO olarak atanan Soğukpınar ayrılıp eski işi olan ICA Genel Müdürlüğü’ne geri döndü.
Devlet şirketi olan ve MAHB’de hissesi yüzde 33 olan Khazanah Nasional Berhad’ın (KNB) hissesi yüzde 40’a, yine çalışanların katılım fonu gibi faaliyet gösteren Employees Provident Fund’ın (EPF) yüzde 8 olan payı yüzde 30’a kadar çıkacak dendi. Buraya kadar bir sorun yok gibi. Fakat, Abu Dabi’li fon ile birlikte hareket eden Amerikalı Global Infrastructure Partners (GIP) adlı şirketin yüzde 30’luk hisseye talip olması söz konusu olunca işler fazlasıyla karıştı.
Malezya’da 39 havalimanı işleten MAHB’ın elindeki en büyük meydan olan Sabiha Gökçen’ın işletmesini yapan ISG Şirketi “Sabiha Gökçen Havalimanı 4 milyar dolarlık dev bir anlaşmayla satılıyor” şeklindeki haberleri ‘yalan’ diye nitelendirip şöyle diyordu. “Khazanah Nasional Berhad (KNB) liderliğinde oluşturulan bir konsorsiyumun işletmecimiz Malaysia Airports Holdings Berhad’ın (MAHB) hissedarlığıyla ile ilgili yaptığı teklif, bazı basın organlarında “Sabiha Gökçen Havalimanı 4 milyar dolarlık dev bir anlaşmayla satılıyor” şeklinde haberleştirilip servis edilmiştir. Bu haberler gerçeği yansıtmamaktadır. (….)
Gateway Development Alliance (GDA) konsorsiyumu, yüzde 100 hissedarımız olan Malaysia Airports Holdings Berhad’ın (MAHB) satın alınması için bir teklif sunmuştur. Bu konsorsiyum, mevcutta MAHB grubunun ana hissedarı olan Khazanah Nasional Berhad (KNB) liderliğinde oluşturulan bir yatırımcı grubudur. GDA’nın teklifine göre, mevcutta MAHB’ın yaklaşık yüzde 40 hissesine sahip olan EPF ve Khazanah şirketleri, bu işlem sonrasında hisse oranını yüzde 70’e çıkacak olup, geriye kalan yüzde 30’luk MAHB hissesi ise Abu Dhabi Yatırım Kurumu ve Global Infrastructure Partners (GIP) tarafından paylaşılacaktır.
Paylaştığımız detayda da görüleceği üzere; söz konusu teklif, MAHB’ın halka açık hisseleri ile ilgili olup İstanbul Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı’nda operasyonel veya yönetsel herhangi bir değişikliğe sebep olmayacak niteliktedir.”
MAHB adına ISG, böyle diyerek bir anlamda söylentileri doğruluyordu. Fakat sorun Malezyalı bir devlet şirketi olan MAHB’nın ortakları arasında yer alan yine kamu kökenli Khazanah ve EPF’ ın hisselerinin arttırılması değil, asıl sorun diğer hisselere talip olan Amerikalı global şirketin sermaye yapısı ve ilişkileri olarak gösteriliyor.
Malezya’da siyasi muhalefet ve basın bu konuda Mayıs ayında bu duruma tepki göstererek, ortak olacak ABD’lı şirket GIB’nin İsrail yanlısı olduğu ve üst kuruluşu olan Black Rock adlı şirketin silah üretimi de yaptığını ve İsrail’e silah sattığını ileri sürerek böyle bir ortaklığın, İsrail’in Gazze’de katliam yaptığı bir sırada kesinlikle kabul edilemez olduğunu ileri sürüyor ve bu ortaklığa karşı çıkıyorlar.
Gazeteci Hasan Hafız, Malay Mail adlı internet sitesinde 24 Mayıs 2024 tarihinde yazdığı yazıda “Global Infrastructure Partners (GIP) adlı şirketin ortağı olan BlackRock’un İsrail savaş makinesini yağlamadaki rolü iyi belgelenmiştir. New York'taki merkezi, şirketi soykırımdan kazanç sağlamakla suçlayan Filistin yanlısı grupların protestolarına sahne oldu.(…) BlackRock’un yatırım yaptığı şirketler arasında yüzde 7,4 hisseye sahip olduğu Lockheed Martin de bulunuyor. Lockheed Martin, İsrail silah ve havacılık endüstrisine milyarlarca dolarlık yatırımları olan ABD merkezli bir savunma yüklenicisidir.” diyor.
Gazeteci Asuki Abbas ise The Malaysian Reserve’de 18 Mayıs’ta yazdığı yazıda “Sonuçta bu, tamamen dünyanın en büyük varlık yöneticisi BlackRock’a ait olan GIP idi. 10 Trilyon ABD Doları (46,87 trilyon RM) fon yöneticisi olan BlackRock Inc'in kapitalizmin en hain mafyalarından biri olduğu açık bir sırdır. GIP, dünyanın dört bir yanında bazı havaalanlarını işletmekte., Sydney, Edinburgh, London City gibi. (Gatwick de var. M.A) Sahip olduğu havalimanlarının hiçbiri Skytrax'ın dünyadaki en iyileri arasında değil. Sadece Sidney Havaalanı dört yıldızlı olarak sıralanıyor. Halihazırda üç yıldızlı bir havaalanı olan Kuala Lumpur Uluslararası Havalimanı'nın dahil edilmesi, yalnızca GIP'ın portföy kimlik bilgilerine hizmet edecektir.” diyor.
Putrajaya Milletvekili Radzi Jidin ise,
Black Rock’in sahip olduğu bir varlık olan GIP’ye hisse satmanın, Black Rock’ın İsrail yanlısı tutumu ve Filistin'deki durum göz önüne alındığında “duyarsız” olacağını söyleyerek görüşlerini dile getirdi.
Bu anlaşma gerçekleşirse İsrail yanlısı Black Rock şirketinin alt kuruluşu olan GIP, Abu Dabili fonla ortak olarak adını Atatürk’ün manevi kızından olan Sabiha Gökçen Havalimanı’na da yüzde 30’luk hisseyle ortak olacak.
Mutlu yarınlar Türkiyem.