Ankara
AA muhabirinin derlediği bilgiye göre, sağlık sisteminde gelir adaletsizlikleri ve uygulamadan kaynaklı bazı sorunların önüne geçmek için hazırlanan ve "Beyaz Reform" olarak adlandırılan yeni düzenlemeler 2022'de hayata geçirildi.
Ekonomiye ilişkin "torba" kanun teklifi TBMM Genel Kurulunda yasalaştıBu doğrultuda, sağlıkçılara yönelik şiddetin önlenmesi, hatalı tıbbi uygulama (malpraktis) dolayısıyla sağlık çalışanlarına açılan davalarda kasıt olmadıkça tazminatı devletin üstlenmesi, sağlıkçıların mali ve özlük haklarının iyileştirilmesine yönelik yasalar çıkarıldı.
Bakanlığın ek ödeme sistemini sil baştan yapılandırıldığı yeni yönetmelikle de kadro unvan, ek ödeme, kurum hizmet, tabip dışı personelin taban ek ödeme katsayıları gibi ödemelere ilişkin alanlarda olumlu düzenlemeler yapıldı.
Düzenlemeyle Bakanlık hastanelerinde görevli olup hastaneden ek ödeme alan uzman hekimler arasında herhangi bir ücret dengesizliği yaşanmaması sağlandı.
Sözleşmeli personele kadro adımı
Kamudaki sözleşmelilere kadro müjdesi de 2022'ye damga vuran gelişmeler arasında yer aldı.
Bu kapsamda, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 4/B maddesi temel dayanak haline getirilerek "sözleşmeli personel statüsü" yeniden belirlendi.
Buna göre, mahalli idareler dahil 3 yılı dolmuş sözleşmeliler bir yıllığına aday memurluğa geçirilecek. Düzenlemeden kamudaki 520 bin sözleşmeli personelden 424 bini faydalanacak.
3600 ek gösterge tamamlandı
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, 5,3 milyon memur ve memur emeklisini kapsayan 3600 ek gösterge çalışmasını da bu yıl tamamladı.
Memurların, kadro unvanı/derecesi, hizmet sınıfı, görevin önemi, sorumluluk düzeyi, hiyerarşik konumu ve eğitim durumu esas alınarak belirlenen ek gösterge sisteminde yapılan düzenlemelerle kamu hiyerarşisindeki kimi aksaklıklar giderildi, memurların hem emekli ikramiyelerinde hem de emekli aylıklarında iyileştirmeler yapıldı.
Bu kapsamda, öncelikle birinci dereceye gelmiş olmak şartıyla tüm öğretmenlerin, 2 yıl ve üzeri yükseköğrenim mezunu polislerin, alan sınırlaması olmaksızın 2 yıl ve üzeri yükseköğrenim mezunu tüm sağlık çalışanı ve din görevlilerinin ek göstergeleri 3600'e yükseltildi.
Ayrıca avukat, il müdürü, bekçi, uzman jandarma ve uzman erbaş gibi 3000 ek göstergeli tüm meslek gruplarının da 3600 ek gösterge düzenlemesinden faydalanmaları sağlandı.
Dört meslek grubunun yanı sıra sosyal tarafların beklentileri dikkate alınarak il müdür yardımcısı, ilçe müdürü, şube müdürü, gelir uzmanı ve mali hizmetler uzmanları gibi kariyer uzmanları ile denetmenlerin de 2200 olan ek göstergeleri 3600'e çıkarıldı.
Öğretmenlere yeni meslek kanunu
Öğretmenlere yönelik birçok yeniliği içeren Öğretmenlik Meslek Kanunu da TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı.
Kanunla eğitim öğretim hizmetlerini yürütmekle görevli öğretmenlerin atamaları ve mesleki gelişimleriyle kariyer basamaklarında ilerlemeleri düzenlendi.
Öğretmenlik mesleği, aday öğretmenlik döneminden sonra "öğretmen", "uzman öğretmen" ve "başöğretmen" olmak üzere üç kariyer basamağına ayrıldı.
Uzman öğretmen ve başöğretmen unvanını haiz olanların, eğitim ve öğretim tazminatında iyileştirmeye gidilecek düzenleme kapsamında, uzman öğretmenlere ödenen eğitim öğretim tazminatı yüzde 20'den yüzde 60'a, başöğretmenlere ödenen eğitim öğretim tazminatı ise yüzde 40'tan yüzde 120'ye yükseltildi.
Birinci dereceli kadroda görev yapan öğretmenlerin ek göstergeleri 3600'e çıkarılan düzenleme doğrultusunda, diğer derecelerde bulunan öğretmenler bakımından da artış sağlandı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 24 Kasım Öğretmenler Günü'nde yaptığı açıklamada, Öğretmenlik Kariyer Basamakları Yazılı Sınavı sonuçlarının belli olduğunu duyurdu. Buna göre, muaf tutulanlarla 516 bin 974 öğretmen "uzman öğretmen", 66 bin 679 uzman öğretmen "başöğretmen" olma hakkı kazandı.
Öğrenim kredisi borcu faizsiz ödenecek
2022'de Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurt Hizmetleri Kanunu'nda yapılan değişiklikle, öğrenim kredisi alanların, borçlarını, aldıkları miktar kadar ödemesine imkan sağlandı.
Öğrenim kurumundan mezun olan ya da herhangi bir nedenle öğretim kurumuyla ilişiği kesilenler, 2 yıl sonra başlamak üzere, kredi aldığı kadar sürede ve aylık dönemler halinde borcunu verebilecek.
Borçlu, borcunu erteleme talebinde bulunduğunda, borçlunun çalışmadığının SGK'den teyit edilmesi halinde, ilk yıl herhangi bir ilave olmadan, sonraki yıllarda ise her yıl için verilen miktara yüzde 10 eklenerek ödeyeceği tutar hesaplanacak ancak ilgili yılda TÜFE'nin yüzde 10'dan az olması halinde bu oran uygulanacak. Erteleme işlemi en fazla üç defa yapılabilecek.
Ödemenin askerlik dönemine denk gelmesi halinde, borçlunun talebi üzerine herhangi bir ilave yapılmaksızın askerlik döneminin sonuna kadar kredi borcu ertelenecek.
EYT'de sorun çözüldü
2022 yılı, emeklilikte yaşa takılanların (EYT) yaşadığı sorunun da çözümü yolunda adım atıldığı bir yıl oldu.
Bu kapsamda, 8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişi olanların EYT kapsamında kabul edilmesi benimsendi.
Çıkarılacak düzenlemeyle, prim ve sigortalılık süresi şartlarını karşılayanlar, yaşa bakılmadan emeklilik hakkı kazanmış olacak.
EYT düzenlemesi ile yaklaşık 2 milyon 250 bin vatandaşın emekli olma hakkına kavuşması bekleniyor.
Aileler desteklendi
" Türkiye Aile Destek Programı" ile 2022'de çocukların ihtiyaçlarından elektrik faturalarına kadar geniş bir alanda ailelere ödeme yapıldı.
Program kapsamında bugüne kadar 2,8 milyon tekil haneye 9,2 milyar lira destek sağlandı.
Bu yıl ayrıca cemevlerine yönelik düzenleme de hayata geçirildi.
Bu kapsamda, imar planlarının tanziminde, planlanan beldenin ve bölgenin şartları ile olası ihtiyaçları göz önünde tutularak lüzumlu cemevi yerleri ayrılacak.
İl ve ilçelerde mülki idare amirinin izni alınmak ve imar mevzuatına uygun olmak şartıyla cemevleri yapılabilecek.
Cemevlerinin aydınlatma giderleri ise Kültür ve Turizm Bakanlığınca karşılanacak.
TL'yi güçlendirme adımları atıldı
Hazine ve Maliye Bakanlığınca yürütülen Kur Korumalı Mevduat ve Katılma Hesapları (KKM) Uygulaması ile Türkiye ekonomisini derinden etkileyen dolarizasyonda da önemli çözülmeler oldu. Döviz kuru oynaklığı azaltılarak ihracatçıların öngörü kapasitesine de katkı sağlandı.
Mevcut durumda yaklaşık 2,09 milyon mudinin yaklaşık 1,47 trilyon liralık tasarrufu (78,6 milyar dolar) bu hesaplarda değerlendiriliyor.
KKM'nin uygulanmaya başlanmasıyla mevduat ve katılma hesaplarındaki dolarizasyonda önemli bir gerileme kaydedildi. 17 Aralık 2021 itibarıyla yüzde 69 olan toplam yabancı para mevduatının toplam mevduat içindeki payı 23 Aralık 2022 itibarıyla yüzde 46,9 düzeyine geriledi.
Aynı tarih itibarıyla KKM'nin toplam mevduat içindeki payı yüzde 17, vadeli Türk lirası mevduat içindeki payı yüzde 39,6 düzeyinde seyrediyor.
Altın tasarruf ekosistemi çerçevesinde de Mart-Aralık 2022 döneminde 15 bin 95 kilogramlık (16,5 milyar liralık) altın tasarrufu Türkiye ekonomisine kazandırıldı. KKM uygulaması Türk lirasına güveni, finansal istikrarı ve öngörülebilirliği artırmak amacıyla 2023 sonuna kadar uzatıldı.
Merkez Bankası verilerine göre, bankalardaki toplam yabancı para mevduat 7 Ocak'ta 260 milyar 689 milyon dolar düzeyinde bulunurken bu rakam 23 Aralık itibarıyla 229 milyar 281 milyon dolara geriledi. Aynı dönemde yurt içi yerleşiklerin yabancı para mevduatları da 207 milyar 215 milyon dolardan 177 milyar 243 milyon dolara düştü.
Ticarette sicil affı iş dünyasını rahatlattı
Öte yandan, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'da değişiklik yapılarak, tüketicileri daha ileri seviyede koruyacak adımlar atıldı. Yeni kanunla kredi sözleşmelerinden mesafeli satışlara, devre tatil sözleşmelerinden satış sonrası hizmetlere kadar tüketici lehine önemli düzenlemeler hayata geçirildi.
Elektronik ticaretin düzenlenmesiyle ilgili adımlar da atılırken e-ticarette etkin ve adil rekabet ortamının korunmasına yönelik düzenleme yapıldı, aksi yönde faaliyetlere yüksek idari para cezaları belirlendi.
Karşılıksız çıkan çeki protesto edilmiş, senet, kredi kartı ve diğer kredi borçlarını zamanında ödeyemedikleri için Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezine bildirilen kişiler için sicil affı getirildi.
İhracat destekleri yeniden düzenlenerek, kapsamı genişletildi ve bunların tutarları artırıldı. Tüm destek unsurlarında hedef ülkelere yönelik destek oranları ilave 25 puana kadar yükseltildi.
Dar gelirliler için atılan adımlar
Bu yıl dar gelirlilere yönelik de çeşitli düzenlemeler uygulamaya alındı. Bu kapsamda vatandaşların kira öder gibi taksitlerle yerel ve yatay mimari anlayışına göre inşa edilmiş konut projeleriyle ev sahibi olması için Cumhuriyet tarihinin en büyük sosyal konut hamlesi başlatıldı.
Bakiye takip tutarı 2 bin lira ve altına düşen icra takibindeki alacaklar tasfiye edildi. Böylelikle yaklaşık 5,5 milyon vatandaşın icra takibinden kurtulması hedeflendi.
Enerji kullanımına devlet desteği
Çalışanlara doğal gaz ve elektrik yardımının vergi ve sigorta priminden muaf tutulması, nakit ödenen yemek bedelinin gelir vergisine istisna getirilmesi de hem istihdam piyasasına hem de işveren yükünün azaltılmasına katkı sağladı.
Öte yandan, meskenler ile tarımsal sulamada kullanılan elektriğin KDV'si yüzde 18'den 8'e düşürüldü. Sivil toplum kuruluşlarının elektrik aboneliğinin ticarethane statüsünden konut statüsüne dönüştürülmesi, 4 milyon hane için elektrik ve doğal gaz desteği sağlanması adımları da küresel enerji fiyatlarının rekor kırdığı bu yıl kullanıcıların bütçesini rahatlattı. Ayrıca 300 binden fazla haneye doğal gaz tüketim desteği sağlandı.
Ulaştırma ve haberleşmede dev yatırımlar
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığınca yürütülen çalışmalarla İstanbul başta olmak üzere ulaştırmadaki aksaklıkların, Türkiye'nin dört bir yanındaki trafik sorununun çözümü için birçok dev projeye imza atıldı.
Malkara-Çanakkale Otoyolu ve 1915 Çanakkale Köprüsü, Konya-Karaman Hızlı Tren Hattı, Pendik-Sabiha Gökçen Havalimanı Metro Hattı, Eğiste Viyadüğü, Yeni Yusufeli Yolları, Assos-Troya Tünelleri ve Gaziray başta olmak üzere birçok proje hem bölgeye hem de ülke ekonomisine büyük katkılar sağladı.
Rize-Artvin Havalimanı ile Tokat Yeni Havalimanı vatandaşların hizmetine sunuldu. Amasya-Merzifon Havalimanı Yeni Terminal Binası tamamlanarak, havalimanının kapasitesi artırıldı.
Bu yıl 101 kilometresi otoyol olmak üzere toplam 440 kilometre bölünmüş yol, 20,5 kilometrelik 119 köprü, 59,5 kilometrelik 18 tünel inşa edildi, 998 kilometrelik bitümlü sıcak karışım kaplama imalatı yapıldı.
Uydu filosunun en güçlüsü olan Türksat 5B hizmete alınarak, iletişim alanında kilitler çözüldü. Türksat 5B kapasitesi, sabit uydulara göre 20 kat daha fazla olarak hizmet vermeye başladı.
KDV'de sadeleştirme adımları
Yıllardır üzerinde çalışılan vergide sadeleştirme çalışmalarında da bu dönemde önemli adımlar atıldı. KDV Sistemini Sadeleştirme Programı kapsamında temel gıda ürünlerinde yüzde 8 olan KDV yüzde 1'e indirildi.
Yeme içme hizmetlerinde KDV oranı yüzde 8 olarak belirlenirken temel ihtiyaç maddelerinin KDV oranı da yeknesaklaştırılarak yüzde 18'den 8'e çekildi.
Öte yandan, çiftçilerin tarımsal üretimi için önem arz eden bir sonraki dönem yatırılacak destek ödemeleri de öne çekildi. Bu kapsamda, 2023 yılı üretime hazırlık dönemindeki finans ihtiyacını karşılamak için 2023 yılı mart ayında ödenecek mazot ve gübre desteğinin 6 ay önce verilmesi sağlandı. Bu kapsamda yaklaşık 1,1 milyon çiftçiye sadece mazot ve gübre alımında kullanacakları 8,6 milyar lira tutarında destek sunuldu.
