Kabil
Ülke yönetimine 15 Ağustos 2021'de gelen Taliban, ilk günden beri tüm ülkelerle iyi diplomatik ilişkiler geliştirmek istediklerini kaydederek dünya ülkelerinin kendi kurdukları yönetimi resmen tanımasını istese de tüm diplomatik çabalara rağmen Taliban'ın "resmen tanınma" çağrıları sonuçsuz kaldı.
Uluslararası toplum, Taliban'ın insan haklarına yönelik olumlu adımlar atmasını isterken şu ana kadar Taliban yönetimini hiçbir devlet tanımadı.
Öte yandan, Afganistan'a yönelik yardımların büyük oranda kesilmesi sonucu yaşanan ekonomik kriz halkı derinden etkilemeye devam ediyor.
El-Kaide elebaşı öldürüldü
El-Kaide kurucusu Usame Bin Ladin'in halefi Eymen ez-Zevahiri'nin, 31 Temmuz'da başkent Kabil'in merkezinde ABD'nin İnsansız Hava Aracı (İHA) ile düzenlediği bir saldırıyla öldürülmesi dünyada şaşkınlıkla karşılandı.
Zira, Taliban ile ABD arasında imzalanan Doha Anlaşması, Taliban'ın ABD ve müttefiklerine tehdit oluşturacak kişi ya da grupların Afganistan'da barınmasına izin vermemeyi de öngörüyordu.
Ekonomik sorunlar derinleşti
Taliban sonrası daha önce Afgan yönetiminin bütçesinin üçte ikiden fazlasını fonlayan Batılılar, yardımlarını kesti.
Bu durum ülke ekonomisini derin bir krize sürükledi. Bankacılık sistemi büyük zarar gördü. Binlerce iş yeri kapanmak zorunda kaldı. İşsizlik, yoksulluk ve açlık alarm verici seviyelere ulaştı.
BM raporlarına göre, ülke nüfusunun yarısından fazlası yardımlara muhtaç durumda. Benzer şekilde, yetersiz beslenme, kızamık, çocuk felci gibi birçok hastalıkta artış meydana gelirken sağlık kuruluşları da imkansızlıklarla boğuşuyor.
Temel haklarda yeni düzenlemeler ve kısıtlamalar
Taliban yönetimi altında, binlerce kadın gerek hükümet kurumları gerekse özel sektördeki işlerinden çıkarıldı ya da işten ayrılmaya zorlandı. Ülkede şu an sadece hastaneler, okullar, emniyet birimleri ve havaalanları gibi ihtiyaç duyulan alanlarda kadın çalışabiliyor.
Son olarak, Taliban yönetimi, 24 Aralık'ta ülkedeki tüm yerel ve yabancı sivil toplum kuruluşlarının (STK) kadın personel çalıştırmasını, 20 Aralık'ta da kız öğrencilerin üniversitelerdeki eğitimini askıya aldı. Şu an, ülkedeki kız öğrenciler sadece 6'ncı sınıfa kadar eğitim alabiliyor.
10 Kasım'da ise kadınların parklara, bahçelere, spor salonlarına girişi yasaklandı. Bu kararlarda, kadınların Taliban yönetiminin mayıs ayında getirdiği örtünme kurallarına riayet etmediği gerekçe gösterildi.
Adli sistemde ise belli başlı suçlara yönelik ağır cezalar uygulandı. Taliban sonrası ilk kez 7 Aralık'ta cinayetten hüküm giyen bir kişi halka açık şekilde idam edildi. Bunu takiben, bazı vilayetlerde zina, hırsızlık ve adam kaçırma gibi suçlardan mahkum olan kişilerin kırbaçlandığı haberleri Afganistan medyasına düştü.
Öte yandan, kadınların bir yakını olmadan uzun yolculuklara çıkması da yasaklanırken televizyon kanallarına gönderilen bir talimatname sonrası kadın spikerler peçe takarak haberleri sunmaya başladı.
Medya alanında da kısıtlamalar getirilerek ifade ve basın özgürlüğü sınırlandırıldı. Birçok medya organı kapanmak zorunda kalırken yine çok sayıda medya çalışanı işsiz kaldı.
Bu gelişmeler, aralarında İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) ve İslam ülkelerinin de olduğu pek çok uluslararası kurum ve ülkeden ciddi boyutlarda tepki çekti.
Sınır sorunları çözüm bekliyor
Taliban güçleri, gerek Pakistan gerekse İran sınırında, göçmenlerin geçişleri ve sınır anlaşmazlıkları nedeniyle bu ülkelerin sınır güvenlik güçleriyle zaman zaman çatışmalar yaşıyor.
Çatışmalar ağırlıklı olarak Taliban ile Pakistan güçleri arasında yaşanıyor. Taraflar arasında en son 11 ve 15 Aralık'ta silahlı çatışma yaşanmış, Pakistan tarafında sivil kayıplar yaşanmıştı. Pakistan tarafı çatışmaları sert bir şekilde kınarken Taliban ise gerilimi Pakistan güçlerinin artırdığını ifade etmişti.
DEAŞ dirilmek için uğraşıyor
Taliban'ın yönetime gelmesiyle Afganistan'da güvenlik büyük ölçüde sağlandı. Ancak, özellikle terör örgütü DEAŞ'ın, başta Afgan Şiiler olmak üzere sivilleri, Taliban mensuplarını, yabancı misyon ve vatandaşları hedef alan eylemleri durmadı.
Son bir yılda Afganistan'da meydana gelen saldırıların çoğunu terör örgütü DEAŞ üstlenirken saldırılarda yüzlerce insan yaşamını yitirdi.
Uyuşturucu ile mücadele
Taliban, nisan ayında aldığı bir kararla ülke genelinde alkol, eroin, uyuşturucu hapları, esrar gibi sarhoş edici ve uyuşturucu maddelerin kullanımını, bunların elde edildiği bitkilerin ekimi, ticareti ve bu maddeleri üreten fabrikaları yasakladı.
Ancak, Taliban öncesi de uygulanmayan bu yasaklar halen doğru dürüst uygulanmıyor.
Ayrıca, Afganistan'da yaşanan insani krizin hafifletilmesine katkı sunulması amacıyla Türkiye, 6 "İyilik Treni" ile yaklaşık 7 ton insani yardım gönderdi. Yardımlar, ülkenin her köşesindeki yüz binlerce ihtiyaç sahibine ulaştırıldı.
