Batı Afrika'nın krizlere müdahale ordusu: ECOWAS İhtiyat Kuvvetleri

Dakar Afrika'nın batısındaki krizlere müdahale için kurulan ve merkezi Nijerya'nın başkenti Abuja'da bulunan ECOWAS İhtiyat Kuvvetleri (ESF), 26 Temmuz'da askerin yönetime en koyduğu Nijer'de anayasal düzenin yeniden tesisi için sahaya inmeye hazırlanıyor.

Nijer'de neler oluyor? Nijer'de bağımsızlıktan bu yana 5 kez askeri darbe yapıldı ECOWAS, Nijer'deki darbenin seyrini değiştirmek için asker konuşlandıracak Nijerya'da düzenlenen ECOWAS Zirvesi'nde, üye ülkelere ihtiyat kuvvetlerini hazırlama ve konuşlandırma talimatı verilmesi, ESF'nin kuruluşu ve bugüne kadarki görevlendirmelerini yeniden gündeme getirdi.

2003'te Fildişi Sahili ve Liberya, 2012'de Gine Bissau ve 2013'te Mali'ye barış gücü olarak giren ve istikrarı sağlamaya çalışan ECOWAS'ın ihtiyat kuvvetleri, kriz zamanlarında üye ülkelerin gönderdiği askerlerden oluşuyor.

ESF, Liberya'da iç savaş sonrası barışı korumak üzere oluşturulan ECOWAS Ateşkes İzleme Grubu'nun (ECOMOG) halefi olarak biliniyor.

Sadece askerlerden oluşan ECOMOG, 2004'te bünyesine sivil ve polisleri de alarak yerini ESF'ye bıraktı.

Konuşlanmaya hazır, toplanmış bir askeri gücü bulunmayan ECOWAS, bölgesel gelişmelere göre üye ülkelerden 2 bin 750 kişilik görev kuvveti oluşturabiliyor.

ECOWAS'ın Nijer'e düzenleyeceği olası bir askeri operasyona, yönetimde cunta hükümetlerinin olduğu Gine, Mali ve Burkina Faso haricinde tüm üye ülkeler destek veriyor.

Nijer ile 1600 kilometrelik uzun bir sınır hattı paylaşan ve gelişmiş askeri teçhizata sahip Nijerya'nın bu operasyonda kilit rol oynayacağı tahmin ediliyor.

ECOWAS kuvvetlerinin herhangi bir ülkeye müdahalede bulunabilmesi için ise ortak karar alması ya da Afrika Birliğince görevlendirilmesi gerekiyor.

ECOWAS'ın ihtiyat kuvvetlerini hazırlama ve konuşlandırma talimatı, Nijer'e kesin bir askeri müdahale anlamına gelmiyor. Nijer'de cuntayla yürütülen ara buluculuk çabaları sonuçsuz kalırsa askeri müdahale "son çare" olarak değerlendiriliyor.

Liberya'da 2 kez konuşlandı ECOWAS ilk askerini 1990'da Liberya'daki iç savaşı durdurmak için gönderdi. Askerler, ECOMOG bünyesinde 1997'ye kadar Liberya'da görev yaptı.

Liberya'da 2003'te ikinci bir iç savaşın patlak vermesiyle ECOWAS Liberya Misyonu (ECOMIL) oluşturuldu ve misyon Birleşmiş Milletler Liberya Misyonunun (UNIMIL) kurulmasıyla aynı yıl sona erdi.

Sierra Leone ECOWAS, Sierra Leone'de 1998'de patlak veren iç savaşa müdahale için ECOMOG'u ülkeye gönderdi. ECOMOG, cunta ve isyancı gruplara müdahale ederek, darbeyle devrilen Devlet Başkanı Ahmad Tejan Kabbah'ı görevine iade etti.

ECOMOG, 2000'de bölgeden ayrıldı ve görevi Birleşmiş Milletler misyonuna bıraktı.

Gine Bissau ECOMOG, Gine Bissau'da 1998'deki darbe girişiminin ardından yaşanan çatışmaları durdurmak için ülkede konuşlandı ancak 3 ay sonra isyancıların yönetimi ele geçirmesiyle Gine Bissau'dan çekildi.

Başbakan Carlos Gomes Junior'ın 2012'de darbeyle devrilmesinin ardından Gine Bissau'da tekrar konuşlanan ECOWAS gücü 2020'ye kadar görevine devam etti.

ECOWAS, geçen Gine Bissau'da yaşanan darbe girişiminin ardından bu ülkede 631 askerden oluşan istikrar gücü konuşlandırdı.

Fildişi Sahili Fildişi Sahili'nde isyancıların, ülkenin kuzeyini ele geçirmesi ve ardından barış anlaşması imzalamasıyla ilk olarak 2003'te bu ülkeye ayak basan ECOWAS kuvvetleri, barış ve güvenliğin sağlanmasında Fransız ordusuyla görev aldı.

Yaklaşık 1300 askerle Fildişi Sahili'ne giren ECOWAS kuvvetleri, 2004'te Birleşmiş Milletler (BM) barış gücüne dahil oldu.

Mali Mali'de 2012'de Amadou Toumani Toure'nin devrilmesi ve kuzeyde isyancıların bağımsızlığını ilan etmesinin ardından 2013'te ülkeye ECOWAS öncülüğünde 1500 askerlik uluslararası koalisyon gücü gitti.

"AFISMA" adını taşıyan koalisyon, yerini BM Mali Çok Boyutlu Entegre İstikrar Misyonuna (MINUSMA) bıraktı.

Gambiya ECOWAS, 2016'da cumhurbaşkanlığı seçimlerini Adama Barrow karşısında kaybettiği halde koltuğu bırakmayan Yahya Jammeh'i indirmek için 2017'de ülkeye asker yolladı.

"Demokrasiyi Geri Getirme" isimli operasyon kapsamında Jammeh 3 gün içerisinde görevi bıraktı. Daha sonra ismi Gambiya'daki ECOWAS Misyonu (ECOMIG) olarak değişen misyon, Gambiya'nın talebiyle hala ülkede görev yapıyor.