Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof Dr. Tayyar Arı, Rus savaş uçağının düşmesinin ardından Türkiye Rusya arasındaki gelişmeleri İHA muhabirine değerlendirdi.
Herşeyin 22 Haziran 2012’de Türk savaş uçağının Suriye tarafından düşürüldüğünde değiştiğini hatırlatan Prof Arı, "Türkiye angajman kurallarının değiştiğini, Suriye tarafından bir sınır ihlali söz konusu olduğunda uyarıda bulunmadan müdahale edeceğini ifade etti. Bu çerçevede 23 Mart 2014 tarihinde bir Suriye uçağı hava sahası ihlali esnasında düşürüldü. 2015 Mayısında ise yine bir Suriye helikopteri sınır ihlali söz konusu olduğu için düşürüldü. 3 ve 4 Ekim tarihlerinde de Rus savaş uçakları sınır ihlalinde bulundu. Dış İşleri Bakanlığı, Türkiye Rus Büyükelçisini protesto amaçlı çağırdı ve kendisi bu konuda uyarıldı. Değişen angajman kuralları gereği uçağın kimliğine bakılmaksızın burada oluşacak bir hava sahası ihlalinde karşılık verileceği ifade edildi. Hatta bu açıklama geçtiğimiz Pazar günü de Başbakanımız tarafından teyit edilmiş ve Rusya tarafına da iletilmişti" dedi.
RUSYA CÜRETKAR DAVRANDI
Geçmişteki tüm uyarılara rağmen Rusya’nın yaptığı ihlalin oldukça cüretkar ve dostça olmayan bir ihlal olduğunu kaydeden Prof Arı, " Rus pilotları 5 dakika içerisinde 10 defa uyarılmıştır. Buna rağmen Rus pilotlarından herhangi bir cevap gelmemesi üzerine de düşürülme gerçekleştirilmiştir. Dolayısıyla Türkiye’nin burada haklı bir eylemde bulunduğunu ve uluslararası alanda herhangi bir gayrimeşru bir eylemde bulunmadığını anlıyoruz. O nedenle Rusya tarafının burada atacağı fazla bir adımı bulunmuyor. Siyasi anlamda bazı adımlar atılabileceğinden, mesela doğalgazın kesintiye uğrayabileceğinden bahsedildi. Ancak Rusya tarafından yapılan açıklamada bunun söz konusu olmadığı çünkü karşılıklı taahhütlerin bulunduğu söylendi” diye konuştu.
“BÖLGE RUSYA İÇİN AFGANİSTAN’A DÖNÜŞEBİLİR”
Rusya’nın Suriye’yi, Türkiye’ye tercih etmiş olmasını çok büyük bir irrasyonel davranış olarak niteleyen Prof Arı, Rusya’nın Türkiye’nin bölgedeki Bayırbucak Türkleri’ne ve oradaki diğer Türklere olan hassasiyetini ve Suriye rejimiyle olan ilişkisini göz ardı ettiğini iddia etti.
Rusya'nın bunu sınır ihlaline kadar götürdüğünü ifade eden Arı, “Bu durumu Rusya’nın, Türkiye ile ilişkisine gerekli özeni göstermediği anlamda yorumlamak mümkün. Dolayısıyla iki ülke arasındaki ilişkilerin belli bir seviye kaybına uğrayacağı söylenebilir. Ancak bunun tarafları bir savaş ve çatışma noktasına getireceğini ben öngörmüyorum. Rusya bundan sonra olayı tırmandırmayı düşünürse hava destekli operasyonları yoğunlaştırma ihtimali yüksek. Bu operasyonlar Rusya’ya yeni bedeller oluşturabilir, yeni savaş uçaklarının ve helikopterlerin düşmesine sebep olabilir. Bölgedeki yerel unsurlar kendilerine yeni hava savunma sistemleri bulurlarsa bölge Rusya için Afganistan’a dönüşebilir. Rusya’nın bu noktada iki şeyi göze alması lazım; Rusya bölgede daha fazla kayıp verebilir ve Türkiye’yi de kaybedebilir” diye konuştu.
"RUSYA TÜRKİYE'NİN HASSASİYETİNİ DİKKATE ALMALI"
Türkiye’nin bölgede bir operasyon yapma ihtimalini şu an için düşük gördüğünü belirten Arı, bölgedeki Türkmen unsurların kendilerini savunması için bir takım destekler verilebileceğini ifade etti. Ayrıca Tayyar Arı, “Benim temennim Rusya’nın, Türkiye’nin bölgedeki hassasiyetlerini dikkate almasıdır. Rusya’nın yeni tercihlerde bulunması lazım. Türkiye ile ilişkilerini mi yoksa Suriye ile ilişkilerini mi kendi açısından daha hayati görüyor, bunun kararını vermesi lazım” dedi.
