Tarihi MÖ 4`üncü yüzyıla kadar uzanan, Bitinya, Roma, Selçuklu ve Osmanlı uygarlıklarına ev sahipliği yapan İznik geçtiğimiz günlerde , Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Dünya Kültür Miras Geçici Listesine girmişti fakat İznik Ayasofya Orhan Camii’de yapılan restorasyon çalışmaları Bursa’da büyük şok yarattı.
İlk restorasyon çalışmalarının 2007 yılında başladığı İznik’teki tarihi İznik Ayasofya Camii restorasyonu, görenleri hayrete düşürüyor. Kubbeleri betonla kaplanan müzenin minaresi de betonla sıvanmış halde...
Milattan sonra 325 yılında İznik Ayasofya Camii’nde toplanan Konsül’den dolayı Hıristiyan dünyası için kutsal sayılan Ayasofya Müzesi, harabe haldeydi.
Bursa Vakıflar Bölge Müdürlüğü müzenin restore edilmesine karar verdi ve 2007 yılında müze, restorasyon kapsamına alındı. Ancak aradan geçen sürede yapılan restorasyon çalışmaları, müzeyi tarihi dokusuyla korumak yerine günümüz modern binalarına döndürdü.
İznik Ayasofya Camii’nden son çekilen fotoğraf ise yapılan katliamı gözler önüne serdi.
İznik Ayasofya Camii, İznik'in tam ortasında , surlarla çevrili kentin dört kapısından gelen yolların kesiştiği yerde inşa edilmiş olan yapıdır. Hıristiyanlıkla ilgili önemli kararların alındığı 7. konsül 787 yılında bu kilisede toplanmıştır. 1331'den sonra Orhan Gazi camiye dönüştürmüştür. Kanuni Sultan Süleyman (1520-1566) döneminde,Mimar Sinan bir mihrap ilave edip yan neflerde büyük kemer açıklıkları oluşturulmuştur. 2007 yılında yapıda restorasyon çalışmaları başlatılmıştır. Restorasyon öncesi minareye dönüştürülen çan kulesi çok harap ve yıkık durumdaydı. Özellikle yabancı turistlerin oldukça ilgilendiği bir yapıdır.
Müze olarak kullanılan yapının tekrar camiye dönüştürülmesi için yapılan restorasyon çalışmaları tartışmalara yol açmış. Bir dönem müze olarak kullanılmış tarihi cami, 6 Kasım 2011 tarihinde, yaklaşık 90 yıl aradan sonra bayram namazının kılınmasıyla ibadete açıldı.
