1 Kasım'da sandıktan 'Dört yıl daha siyasi iktidar' çıkması; özel sektöre de derin bir nefes aldırdı.
Akşam'dan Selim Karahan'ın haberine göre, 7 Haziran’da başlayan ve 5 ay süren siyasi belirsizlik yatırımcıların kafasını karıştırıyordu. 'Hükümet kurulup kurulamayacağına, kurulsa bile bir koalisyon hükümetinin ekonomide gerekli reformları kararlılıkla gerçekleştiremeyeceği yönündeki endişeler piyasaları karamsarlığa itmişti. Bu belirsizlik süreci ABD Merkez Bankası Fed’in faizartırma kararı alacağına yönelik endişelerle birleşince dolar, Türk lirası karşısında tırmanışa geçmiş ve sadece 5 ayda 2.6749 liradan 2.9149 liraya yükselmişti.
ESKİ TUTAR 831 MİLYAR LİRA
Ancak seçmen tercihini tek başına iktidardan yana kullanınca rüzgâr tersine döndü. Dolar/TL 3 hafta içerisinde 2.8169’a kadar geriledi. Dolardaki düşüş şirketlerin borç yükünün de hafiflemesine yol açtı. 1 Kasım sonrası kurda kısa süre içinde yaşanan 10 kuruşluk düşüş TL cinsinden bu borcun 831.1 milyar liradan 803.1 milyara gerilemesini sağladı. Yani özel sektörün borcu sadece 3 haftada 28 milyar lira eridi. Kısa vadeli borçlardaki düşüş 7.6 milyar lirayı buldu.
GÜVEN DE ARTTI
Bu arada olumlu beklentiler, tüketici güvenine de yansıdı. TÜİK verilerine göre kasım ayında tüketici güven endeksinde yüzde 23’lük artış yaşandı.
KISA VADELİ 8 MİLYAR AZALDI
Merkez Bankası’nın son açıkladığı verilere göre finans dışı özel sektörün döviz cinsi 285 milyar borcu bulunuyor. Bunun 72.3 milyar dolarını kısa vadeli borçlar oluşturuyor. Kurdaki hareketlere bağlı olarak özel sektöre ait kısa vadeli borçlardaki düşüşün Türk Lirası (TL) karşılığı ise 7.6 milyar lirayı buldu.
ŞİRKETLER ÖNLEMİNİ ALDI
Belirsizlik döneminde dolarda yaşanan hızlı yükseliş şirketler ve bankaların bazı önlemler almasını gerektirdi. Bu önlemlerden en öne çıkanı borç vadelerini yaymak oldu. Merkez Bankası verilerine göre finansal olmayan kuruluşların dış borç stoku yani yurtdışından aldığı kısa vadeli borçların toplamı eylül ayında 2014 sonuna göre yüzde 2 düşüşle 34.1 milyar dolara düştü. Bankaların kısa vadeli borç stoku ise yüzde 11 düşüşle 71.4 milyar dolara geriledi. Bankaların kurdaki oynamaya göre daha hızlı pozisyon alma yeteneği bu farkı ortaya çıkardı.
TÜRK LİRASI ŞAMPİYON!
Kasım ayında gelişmekte olan ülkelerin para birimleri arasında dolar karşısında en çok yükselen Türk Lirası oldu. Türk Lirası bu dönemde dolar karşısında yüzde 4 değer kazandı. Brezilya Realinin dolar karşısındaki artışı ise yüzde 3’te kaldı. Rus Rublesi yüzde 1.5 Güney Afrika Randı ise yüzde 1 değer kaybetti. Meksika Pesosu'nda kasımın ilk 3 haftasına bakıldığında yüzde 0.3’lük bir kayıp yaşandı.
28 MİLYAR TL İLE NE YAPILABİLİR?
Buharlaşan 28 milyarlık borç tamamlanan veya yapımı süren birçok mega projeye bedel. Örneğin denizin altından kıtaları birleştiren Marmaray toplam 8 milyar liraya mal oldu. Yani eriyen borçla 3.5 Marmaray inşa edilebilir. İstanbul Boğaz’ında yapımı süren Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nden ise bu parayla 6 adet yapılabilir. Gelecek yıl hizmete girecek ve yine deniz altından geçecek Avrasya Karayolu Tüneli’nin de 3.5 milyar liraya tamamlanması bekleniyor. Söz konusu parayla 8 adet Avrasya Tüneli projesi hayata geçirilebilir.
