Brüksel
AA muhabirleri, dünya geneline hakim sıcak hava dalgalarının kıtalar üzerindeki etkilerini derledi.
Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO), son dönemde özellikle kuzey yarım kürede ve dünya genelinde etkili olan aşırı sıcaklarla ilgili uyarılarda bulunuyor.
WMO'ya göre, Avrupa kıtasında etkili olan sıcaklıkların yanı sıra ABD'nin güneyi, Kuzey Amerika, Asya'nın bazı bölgeleri, Kuzey Afrika ve Akdeniz'de sıcaklıklar, bu hafta uzun süre 40 derecenin üzerinde seyretti ve eş zamanlı sıcak hava dalgası meydana geldi.
Dünya genelinde 1980'den bu yana 6 kat artış gösteren sıcaklıkların endişe verici olduğuna işaret eden WMO, deniz yüzeyi sıcaklıklarının mayıs, haziran ve temmuzda rekor seviyeye ulaştığını, sıcak hava dalgası nedeniyle bazı ülkelerde ulusal sıcaklık rekorlarının kırıldığını ve kırılmaya devam edeceğini belirtti.
En sıcak haziran ayı
Avrupa Birliği'ne (AB) bağlı Copernicus İklim Değişikliği Servisi de küresel sıcaklık artışı hakkında uyarılarda bulunuyor.
Copernicus'a göre, "geçen ay dünya genelinde yaşanan en sıcak haziran ayı" oldu. Küresel hava sıcaklığı da haziranda ilk kez sanayileşme öncesi dönemin ortalamasını 1,5 derece aştı.
Ayrıca Antarktika deniz buzu, ortalamanın yüzde 17 altına inerek en düşük seviyesine ulaştı. Geçen haziranda günlük Antarktika deniz buzu miktarı "görülmemiş" düşük değerlerde kaldı.
En hızlı ısınan kıta Avrupa
WMO ve Copernicus'un ortak raporu da Avrupa'nın yeryüzünde en hızlı ısınan kıta olduğunu, 1980'lerden beri kıtadaki sıcaklık artışının küresel ortalamanın iki katına çıktığını ortaya koydu.
Rapora göre, Avrupa'daki sıcaklık her 10 yılda 0,5 derece arttı. Bu, 1980'lerden beri küresel ortalamanın iki katı olarak kayıtlara geçti.
En sıcak kışı geride bırakan Avrupa, kavurucu sıcaklarla boğuşuyor
Tarihinin en sıcak temmuz aylarından birini geçiren İspanya'da resmi istatistiklerin tutulmaya başlandığı 1928'den bu yana en sıcak günü 45,4 derece ile 18 Temmuz'da yaşadı.
Ülkenin doğusundaki Katalonya bölgesinin Girona kentine bağlı Figueres ilçesinde 18 Temmuz'da tespit edilen 45,4 santigrat derece "son 95 yıldaki en sıcak gün" olarak kayıtlara geçti.
Ülkede normal şartlarda en sıcak bölge olan Endülüs'te ise Kurtuba kenti çevresinde hava sıcaklığının 44,6 dereceye kadar çıktığı bildirildi. Endülüs bölgesindeki Malaga kentinde 20 Temmuz sabahı yerel saatle 07.00'de tespit edilen 34,1 santigrat derece de yeni bir rekor olarak duyuruldu.
Yaz mevsiminin 3. aşırı sıcak hava dalgasını 17-19 Temmuz'da yaşayan İspanya'da bu tarihlerde en düşük hava sıcaklıkları bile rekor kırarken, Balear Adaları ve Valensiya gibi bazı bölgelerde en düşük sıcaklıkların 28 derecenin altına inmediği açıklandı.
17-20 Temmuz'da Afrika sıcaklarının etkisi altında kalan İtalya, şu ana kadar bu yılın en sıcak dönemini geçirdi.
Il Meteo sitesinin verilerine göre, 19 Temmuz'da güneydeki Sicilya Adası'nda hava sıcaklığı 45-46 dereceleri bulurken, Sardinya Adası'nda da yer yer 47-48 derecelerle bu yıl bazında rekor düzeye ulaştı. Başkent Roma'da da hava sıcaklığı söz konusu günlerde 41 ile 45 derece arasında değişti.
Sağlık Bakanlığı, sıcaklıkların en yüksek seviyeye ulaştığı 19 Temmuz'da 27 büyük şehrin 23'ünde "kırmızı alarm" vererek, bu kentlerde yaşayan halkı yüksek sıcaklıklar dolayısıyla uyarmıştı.
Bu arada ülkenin orta ve güney bölgeleri aşırı sıcaklarla mücadele ederken, kuzey bölgelerde etkili olan yağış ve fırtınanın çok sayıda ağacın devrilmesine yol açtığı, bazı yerlerde tenis topu büyüklüğünde dolu yağdığı belirtildi.
Yunanistan'da etkisini termometrelerde 40 derece ile göstermeye başlayan yeni sıcak hava dalgasının ise 24 Temmuz'a kadar devam etmesi bekleniyor. Uzmanlara göre, ülkede son 10 yılda sıcaklığın 37 derecenin üzerinde olduğu süre neredeyse üç katına çıktı.
Yunanistan Meteoroloji Dairesinin verilerine göre, "CLEON" ismi verilen ve tüm ülkede hakim olacak sıcak hava dalgasının cumartesi ve pazar günü bazı bölgelerde 44 dereceye kadar ulaşacağı tahmin ediliyor.
Sıcak hava dalgası, ülke genelinde çok sayıda orman yangınına da yol açtı. Hava sıcaklıklarının etkili olduğu başkent Atina'da tarihi Akropolis de dahil tüm tarihi ve turistik alanların 12.00-17.30 saatlerinde ziyarete kapatılmasına karar verildi.
Bulgaristan'da meteoroloji uzmanları, bu sene görece geç gelen yaz mevsiminde son günlerde sıcaklık rekorlarına yaklaşıldığının altını çiziyor. Ülkede temmuzun ikinci yarısından itibaren defalarca "sarı" kod ilan edildiğini anımsatan uzmanlar, hafta sonu yılın en sıcak günlerin yaşanacağını belirtiyor.
Bulgaristan genelinde sıcaklıkların 34 ila 38 derece seyretmesi bekleniyor. Ülkede 40 dereceye yaklaşan en sıcak yazlar 2000, 2007, 2012, 2016 ve 2021 yıllarında yaşanmıştı.
Alman Meteoroloji Dairesi (DWD) 38,8 santigrat derece ile ülkede bu yılın en yüksek sıcaklığını 15 Temmuz Cumartesi günü kaydetti.
DWD'den yapılan açıklamada, bu yılın en sıcak gününün 15 Temmuz'da Bavyera eyaletinin Möhrendorf-Kleinseebach beldesinde ölçüldüğü belirtildi. Güney Avrupa'nın pek çok bölgesinde hava çok sıcak ve kurak olmaya devam ederken, Almanya'da sıcaklıkların normal seyretmesi bekleniyor.
Balkanlar'da sıcak hava yerini şiddetli fırtınaya bıraktı
Batı Balkan ülkelerinden Bosna Hersek, Sırbistan, Hırvatistan ve Slovenya, haftaya yüksek sıcaklıklarla başlarken, bölgede termometreler 40 dereceyi gösterdi.
Yüksek sıcaklık seviyesi nedeniyle Batı Balkanlar'da "kırmızı" uyarı verilirken, dün itibarıyla iklim koşullarındaki sert geçiş meydana geldi. Sıcak hava yerini fırtınaya bıraktı ve Hırvatistan, Slovenya, Bosna Hersek ve Sırbistan'da etkili olan şiddetli yağış ve fırtına nedeniyle 5 kişi yaşamını yitirdi.
Bölgede halihazırda hava sıcaklığı 30-35 derece arasında seyrederken, gelecek günlerde yağış ve fırtınanın devam edeceği aktarıldı.
Asya'da hissedilen sıcaklıklar rekor seviyelere çıktı
Pakistan Meteoroloji Departmanının verilerine göre, Belucistan eyaletinin Turbat şehrinde 7 Haziran'da ölçülen 49,5 derecelik hava sıcaklığı, "Pakistan'da 2023'te kaydedilen en yüksek sıcaklık" olarak kayıtlara geçti.
Belucistan’ın Nokkundi kasabasında 24 Haziran gecesi sıcaklık 35 derece olarak ölçüldü. Bu ise bu yıl görülen en sıcak gece oldu. 24 Haziran'da termometrelerin 42 dereceyi gösterdiği Muzaffergarh şehrinde hissedilen sıcaklık 51 derece oldu.
Ülkede, 25-26 Haziran'da aşırı sıcaklar sebebiyle Peşaver'de 18, İslamabad'da 4 kişi öldü.
Pakistan’ın başkenti İslamabad'da halihazırda hava sıcaklığı 33, hissedilen sıcaklık 42 dereceyi buldu. Ülkenin önemli şehirlerinde Turbat’ta termometreler 43, Sind eyaletine bağlı Jacobabad şehrinde 39 dereceyi gösteriyor.
Hindistan, "bu yıl 122 senenin en sıcak şubat ayını" yaşadı. Sıcaklar, mevsim normallerinin 4,5 santigrat üstünde seyretti. Ülkede nisanda da aşırı sıcaklar etkili olurken, bu ayda Mumbai'de düzenlenen bir siyasi etkinlikte 11 kişinin yaşamını yitirmesi olayın ciddiyetini gözler önüne serdi.
Yoğun sıcak hava dalgası, Hindistan'da yerini yaklaşık 35 derece sıcaklıklara ve muson yağmurlarına bıraktı. Ülkenin kuzeyinde hala süren yağışların yol açtığı sellerde bugüne kadar en az 90 kişi yaşamını yitirdi.
Çin, son günlerde 35 derecelere ulaşan hava sıcaklıklarıyla 1961'den bu yana kaydedilen en sıcak günlerini yaşıyor. Ülkenin kuzeybatısındaki bir kasabadaysa, şimdiye kadar en yüksek sıcaklık olan 52,2 derece kaydedildi. Ulusal İklim Merkezi, ülkenin kuzeyinde bazı günler 40 derecenin üzerine çıkan sıcaklıkların 200 milyondan fazla kişiyi etkilediğini bildirdi.
Bazı şehirlerde hava saldırılarından korunmak amacıyla yapılmış sığınaklar, halkın kullanımına açılırken, aşırı sıcaklar nedeniyle can kayıpları bildirilmeye başlandı. Yetkililer, başkent dahil olmak üzere ülkenin çeşitli bölgelerinde açık havada çalışmanın askıya alındığını belirtti.
Japonya'da da 38 dereceye ulaşan aşırı sıcaklar, günlük yaşamı olumsuz etkiliyor. Başkent Tokyo'da sıcaklıklar, mevsim normallerinin yaklaşık 9 santigrat derece üzerine çıktı. Nüfusun yüzde 30'unun 65 yaşın üzerinde olduğu ülkede, yetkililer, sıcak çarpmasına karşı vatandaşları uyararak, dışarı çıkmaktan kaçınmaya ve özellikle yaşlı komşularını kontrol etmeye teşvik etti.
Orta Doğu ve Kuzey Afrika'da sıcaklık 50 dereceye kadar yükseldi
Artan sıcak hava nedeniyle Orta Doğu ve Kuzey Afrika da orman yangınları, kuraklık ve artan kum fırtınalarıyla karşı karşıya. Sıcaklığın 50 dereceye kadar yükseldiği bölge ülkelerinde, serinlemek için klimalara artan talep nedeniyle elektrik kesintileri yaşanıyor.
Cezayir Meteoroloji Genel Müdürlüğünden yapılan yazılı açıklamada, 11 Temmuz'da başkent Cezayir’de gölgede hava sıcaklığının 47,9 derece ölçüldüğü hatırlatılarak, ülke genelinde sıcaklıkların 50 dereceye ulaştığı belirtildi.
Ülkedeki Elektrik ve Doğal Gaz İdaresi Sonelgaz'dan yapılan yazılı açıklamada, sıcak hava dalgasıyla ülke tarihinin en yüksek elektrik tüketiminin kaydedildiği aktarıldı.
Tunus Ulusal Meteoroloji Enstitüsünden 13 Temmuz’da yapılan açıklamada, 9 Temmuz Pazar günü güneydeki Tuzer kentinde hava sıcaklığının gölgede 48,9, güneşte ise 57,3 dereceye ulaştığı kaydedilmişti. Ülkede, "benzeri görülmemiş" sıcak hava dalgasına tanık olunduğu vurgulanan açıklamaya göre, temmuz ayının ilk günlerinde ortalama sıcaklık 50 dereceyi geçti.
Ülkenin kuzeybatısında yer alan Tabarka kentindeki Malula ormanlık alanında yüksek sıcaklıktan ötürü 18 Temmuz’da başlayan orman yangınını söndürme çalışmaları devam ediyor.
Lübnan'da da artan hava sıcaklığı ülkenin özellikle kuzey bölgesinde yer alan Cehennem Vadisi'nde olduğu gibi orman yangınlarına yol açıyor.
Ülkede sıcak hava dalgalarının su kaynakları üzerindeki olumsuz etkisi de hissediliyor. Lübnan Tarım Bakanı Abbas Hacı Hasan'a göre ülke, tarımı ve günlük yaşamı etkileyecek ciddi bir kuralıkla karşı karşıya geldi. Diğer yandan ekonomik kriz nedeniyle 2019'dan bu yana yaşanan elektrik kesintileri, vatandaşların sıcaklarla baş etmesini güçleştiriyor.
İsrail'de "Cleon" isimli sıcak hava dalgasının, termometreleri yılın en yüksek seviyelerine çıkaracağı belirtildi. Tel Aviv'de sıcaklık 33 dereceye çıkarken karasal bölgelerde sıcaklığın 37 dereceye yükseleceği bildirildi.
İsrail Meteoroloji Dairesi, yüksek hava sıcaklıkları nedeniyle milli parklarda ateş yakılmasının yasaklanacağını, doğa yürüyüşü yapmak isteyenler için kısa rotaların açık olduğunu ancak bazı uzun rotaların ziyaretçilerin emniyeti için kapatılacağını açıkladı.
Öte yandan sıcak havadan kaçmak için sahillere akın edilmesi sonucu İsrail'de haziran başından bugüne 24 kişinin boğularak hayatını kaybettiği belirtildi.
Filistin Meteoroloji Departmanı, ülkede kuru ve sıcak hava dalgasının devam edeceğini sıcaklıkların ortalamalarının 6 derece daha üstünde seyredeceği paylaşıldı.
Ürdün Vadisi bölgesinde sıcaklığın 46 dereceye kadar ulaşabileceği paylaşıldı.
Irak’ta temmuz ayıyla özellikle başkent ve güney kentlerde hava sıcaklıkları 50 dereceye yaklaştı. Serinlemek için klimalara talebin artması nedeniyle var olan elektrik kesintileri artarken, Iraklılar serinlemek için ülkenin kuzey bölgesindeki dağlık bölgelere gidiyor ya da Dicle ve Fırat nehirlerinde yüzmeyi tercih ediyor.
Ürdün'ün başkenti Amman'da dün sıcaklık 39 dereceye ulaşırken, en yüksek sıcaklık ülkede Gor el Safi bölgesinde 46 derece üzerinde olarak kaydedildi.
Birçok ülkede olduğu gibi Ürdün'de de sıcaklıklar nedeniyle orman yangınları çıktı. Ülkenin kuzeyindeki Ceraş kenti yakınlardaki ormanlık bölgede çıkan yangın havadan ordunun müdahalesi sonucu kontrol altına alındı.
İran’da en yüksek sıcaklık 66,7 derece ile ülkenin güneyindeki Basra Körfezi Uluslararası Havalimanı’nda kaydedildi.
Sistan-Beluçistan Meteoroloji Genel Müdürü Muhsin Haydari bölgedeki sıcak havaya ilişkin 3 Temmuz’da yaptığı açıklamada, Zehek ve Hirmend kentlerinin 50 derecelik hava sıcaklığına ulaşarak ülkenin en sıcak bölgeleri olduğunu belirtmişti.
Ülkede termometreler 15 Temmuz'da Dehloran’da 51,6 , Ümidiye’de 51,2, Ahvaz’da 50,8, Ağacari’de 50,3, Ramhürmüz’de 50,2 dereceleri gösterdi.
Sıcak havaların hakim olduğu ülkede bir diğer sorun ise kuraklığın etkisiyle artan kum fırtınaları. Sistan-Beluçistan eyaletinde etkili olan fırtınanın taşıdığı ince toz nedeniyle yaklaşık bir ay içinde 3 binden fazla kişi hastanelere kaldırılırken, bir kişi hayatını kaybetti.
Kuraklığın yanı sıra otoyol projesi ve İran’ın su politikaları nedeniyle yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalan Urumiye Gölü, hava sıcaklıklarının artmasıyla endişeye sebep oldu. Ülkenin kuzey bölgelerindeki ani yağışlar ise sele yol açtı.
Suudi Arabistan'da en yüksek sıcaklıklar ülkenin doğu bölgesinde görüldü. Buradaki El-Ahsa kentindeki sıcaklığın, 19 Temmuz'da 50,5 dereceye ulaştığı bildirildi.
Meteoroloji uzmanları, ülkede temmuz ayının son 10 gününde hava sıcaklıklarının 52 dereceyi bulabileceğini belirtiyor.
Mısır Tarım Bakanlığı bünyesindeki İklim Enformasyon Merkezi Başkanı Muhammed Ali Fahim, 18 Temmuz'da yaptığı açıklamada, ülke genelinde sıcakların bazı bölgelerde 46 derecenin üzerine ulaştığını kaydetti.
Asya Kafkasya bölgesinde "en soğuk bölgeler" bile 40 dereceyi gördü
Azerbaycan'da temmuz ayında mevsimsel sıcaklıklar ortalamanın 6 derece üzerine çıktı.
Azerbaycan Ulusal Hidrometeoroloji Servisi, 8 Temmuz’da Bakü ve Abşeron Yarımadası'nda sıcaklığın 40 dereceye yükseldiği bildirildi.
Aynı gün Nahçıvan’da da 40 derece sıcaklık kayıtlara geçti.
Kazakistan’da bu yaz ülkenin “en soğuk bölgelerinde” bile hava sıcaklığı 40 dereceye yaklaştı.
Ulusal Meteoroloji Genel Müdürlüğü (Kazgidromet), haziran ayında Kostanay, Kuzey Kazakistan ve Öskemen’de hava sıcaklığının 38 dereceye yükselerek daha önce söz konusu bölgelerde yaşanmayan sıcaklığın kaydedildiğini bildirdi.
Başkent Astana’da da sıcaklık, bu yaz 6 Haziran'da 38,4 dereceye yükselerek 1939’da 35,7 olarak kaydedilen rekoru kırdı.
ABD'de termometreler 50 dereceye dayandı
ABD'nin güneybatısında aşırı sıcaklar 110 milyondan fazla kişiyi etkilerken, 38 şehirde sıcaklık rekoru kırılması bekleniyor.
California'da sıcaklıklar 53,9, Las Vegas'ta 47,2, Arizona'da 43, Texas'ta ise 38 dereceye ulaştı.
Ulusal Meteoroloji Servisi (NWS), ABD'nin güneybatısında etkili olan sıcak hava dalgasını "bugüne kadarki en şiddetli hava olaylarından biri" olarak nitelendirdi.
Dünyanın en sıcak yerlerinden biri olarak bilinen ve sıcaklık rekorlarına ev sahipliği yapan ABD'nin California eyaletindeki Death Valley'de (Ölüm Vadisi) hava sıcaklığı 11 Temmuz'da 46 santigrat derece ölçülürken, bu sıcaklığın da ilerleyen günlerde 50 derecenin üzerine çıkması bekleniyor.
Afrika'nın güneyi karla, diğer bölgeleri aşırı sıcaklarla mücadele ediyor
Kışın en soğuk günlerini yaşayan Güney Afrika Cumhuriyeti'nin ekonomi başkenti Johannesburg'da 11 yıl aradan sonra ilk kez kar yağışı görülürken kıtanın doğusu, kuzeyi ve batısı aşırı sıcaklarla mücadele ediyor.
Kıtada Uganda, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Cezayir, Tunus, Somali, Çad, Nijerya, Mali, Burkina Faso, Kamerun ve Güney Sudan aşırı sıcaklardan etkilenen ülkeler arasında yer alıyor.
Uzun süredir kuraklıkla mücadele eden Somali ve Kenya gibi ülkelerde mevsim normallerinin üstünde seyreden sıcaklar hayatı olumsuz etkiliyor.
Tarım ürünlerinin zarar görmesine ve hayvanların can vermesine yol açan aşırı sıcaklar nedeniyle binlerce kişi evini terk ederek göç etmek zorunda kalıyor.
Mevsim şartlarının bu şekilde devam etmesi durumunda sıcaklıkların daha da etkili olabileceğine dikkat çeken uzmanlar, küresel ısınmanın sürmesi durumunda bundan en fazla etkilenecek kıtalardan birinin de Afrika olduğu vurguluyor.
