Bölgede yıllarca kazı başkanlığını yürüten Prof. Dr. Elif Özer, Roma döneminden kalma Aizanoi Antik Kenti’ndeki ilk borsa binasının dünyada daha tanınır hale getirilmesi gerektiğini ifade etti. Özer yaptığı açıklamada, "Aizanoi Antik Kenti pek çok bakımdan ilkleri barındırmaktadır. Bunlardan birisi de dünyanın ilk borsası olarak bilinen Macellum alanının Aizanoi’deki tespitidir. Neden buraya dünyanın ilk borsası deniliyor önce onu açıklamak istiyorum. Aslında popüler dilde kullanılan bir kelime. Milattan Sonra 304 yılında İmparator Diocletianus’un tavan fiyatları kararnamesi çıkarması ve enflasyonla mücadele için bu yazıtı. İmparatorluğun pek çok kentine yollaması ile ortaya çıkıyor. O dönemde Macellum et ve balık pazarına yuvarlak bir Tolus yapılıyor ve tüm yazıtlar buraya kazınıyor. Bu yazıtlardan başka yerlerde de var ama tamamının olduğu tek yer Aizanoi. Bu açıdan çok önemli. Peki halk arasında dünyanın ilk borsası olarak bilinen bu yerde Kütahya’nın Aizanoi’nin tanıtılması için daha fazla ne yapılabilir diye soracak olursanız, örneğin İstanbul borsasının açılışı, New York borsasının açılışı veya Tokyo borsasının açılışı bu alanda Macellum’daki Tolus’ta bir gong çalarak yapılabilir. Bu şekilde hem Aizanoi’ye katkı sağlanmış olur, hem Kütahya’ya turizmin gelişmesi açısından çok büyük katkılar sağlanmış olur. Biz de kazımızda daha fazla çalışmalar yapabilmek için sponsorlar bulabiliriz o sayede" ifadelerini kullandı.
"İÇİNDE DÜNYANIN İLK BORSA BİNASINI DA BARINDIRAN AİZONAİ ANTİK KENTİ"
Roma döneminde 330-726 yıllarında piskoposluk merkezi olan Aizanoi, 7’nci yüzyıldan itibaren bu önemini yitirdi. Ortaçağ’da bir hisara dönüştürülen Zeus Tapınağı çevresindeki düzlük alan, 13’üncü yüzyılda Çavdar Tatarlarınca üs olarak kullanıldı. Bundan dolayı bölgeye Çavdarhisar adı verildi. Daha sonra Roma İmparatoru Diocletianus’un enflasyonla mücadele amacıyla hazırladığı mal satış bedellerinin taş bloklar üzerinde duyurulduğu Aizanoi, dünyanın ilk borsasına ev sahipliği yapmaya başladı. 1970 yılındaki Gediz depreminin ardından ortaya çıkarılan yuvarlak binada, İmparator Diocletianus’un, fiyatların anormal artışının önüne geçmek ve enflasyonu kontrol altına almak amacıyla aldığı Narh Kararnamesi yer almakta. Bu kararnamede, yaklaşık bin 500 kalemde, 4’üncü yüzyılın ticaretinde yer alan mal ve ticari eşyaların tavan birim fiyatları ve birbirlerine karşı olan değerlerinin verildiği görülmekte. Bu kararların, günümüzde her ekonomik buhrandan sonra alınan istikrar paketlerinin antik dönemdeki karşılığı olduğu tahmin ediliyor. Ayrıca borsadaki tavan fiyatlar fermanı, günümüze ilham vermeyi sürdürüyor.
(Yunus Daşdemir /İHA)
