1999-2000 arasında Bingöl’de 18 ay askerlik yapan Yıldırım, bu sürenin 7 bin 335 liradan başlayan ‘bedelle’ prim günü sayılmasına itiraz eden dilekçe verdi. Askerliği zor koşullarda yaptığını vurgulayan Yıldırım, bedelsiz askerlik borçlanması istedi. Özdal, verilecek cevaba göre konuyu mahkemeye taşımaya hazırlanıyor
1999-2000 arasında 18 ay Bingöl’de askerlik yapan Mustafa Özdal Yıldırım, askerlik döneminin prim günlerine bedel alınmadan sayılması için başvuru yaptı. 3 Ağustos 2015’te başvurusunu SGK Kadıköy Göztepe Müdürlüğü’ne ileten Yıldırım, “Askerlik görevimi bilfiil zorlu koşullarda maddi ve manevi bedel ödeyerek yapmış bir kişi olarak askerlik borçlandırması adı altında herhangi bir bedel alınmadan askerlik süremin sigortama dahil edilmesini talep ediyorum. Gereğinin en kısa sürede yapılmasını rica ederim” dedi.
1 AY İÇİNDE ÖDEME İSTENİYOR
Aynı tarihte SGK’ya askerlik borçlanması başvurusu da yapan Yıldırım’a, 5510 sayılı kanunun 41’inci maddesine göre 18 ay için 540 gün karşılığı 7 bin 335 liralık askerlik borçlanma bedelini tebligat tarihinden itibaren 1 ay içerisinde bankaya yatırması gerektiği cevabı verildi. Ayrıca, borcun yasal süre içerisinde yatırılmaması halinde borçlanma işleminin geçersiz sayılacağı, bir kısmını ödemesi halinde ise askerlik borçlanmasında ödenen süreyle orantılı kısmının dikkate alınacağı da cevapta yer aldı. 1 Ekim 2008 sonrasında askerlik borçlanması tutarının ödenmesi için 1 ay gibi kısa bir süre öngörülmüş, taksitlendirme de yapılamıyor.
Yıldırım, başvurusuna olumlu cevap alamaması halinde bedelsiz borçlanma talebini mahkemeye ve daha sonra da gerekirse Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne kadar taşıyacağını söyledi. Milyonlarca gencin kendi işi ya da ücretli çalıştığı işini bırakarak, ‘vatan görevi’ olarak kabul edilen askerlik hizmetini yerine getirdiğini vurgulayan Yıldırım, bunun karşılığında askerlik görevi dönemi için sigortada ayrıca para istenmesinin hakkaniyetli olmadığını ifade etti. Askerlik borçlanmasında 18 ay için 7 bin 335 lira ile 48 bin lira arasında değişen tutarlarda ücret talep ediliyor.
YILLIK MALİYETİ 947 MİLYON LİRA
Milli Savunma Bakanlığı (MSB) verilerine göre, yaklaşık 400 bin er ve erbaş silah altında bulunuyor. Asgari ücretli bir kişinin aylık sigorta primi normalde 413.88 lira tutuyor. Ancak, silah altında bulunanların sağlık harcamaları zaten MSB tarafından karşılanıyor. Bu nedenle, 159.19 lira tutarındaki Genel Sağlık Sigortası (GSS) priminin askerler için ödenmesine gerek bulunmuyor. GSS primi düşüldüğünde silah altındaki bir kişi için ödenecek prim aylık 261.07 liraya düşüyor. Bir asker için ödenecek yıllık prim tutarının 3 bin 132 lira olduğu dikkate alınırsa, 400 bin asker için devletin ödemesi gereken yıllık prim tutarı 1.3 milyar liraya ulaşıyor.
Yasaya göre her ne kadar sosyal güvenlik primi ücretin yüzde 32.5’i ise de primini düzenli ödeyen işverenler için 5 puan indirim yapılıyor. Silah altındaki er ve erbaşlar adına yapacağı ödemeler için de 5 puanlık prim indirimi uygulanması durumunda MSB’nin kişi başına aylık prim ödemesi 197.39 liraya, yıllık prim ödemesi de 2 bin 368 liraya düşecek. 400 bin asker için yıllık maliyeti de 947 milyon lirada kalacak.
MSB’NİN TASLAĞI RAFA KALKMIŞTI
MSB, askerliğini er ve erbaş olarak yapanların primlerinin devlet tarafından karşılanması için 2012 yılında bir yasa taslağı hazırladı. Taslakta, askerliğini yapmakta olanlar adına asgari ücret üzerinden sosyal güvenlik primlerinin her yıl Milli Savunma Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekle karşılanması öngörüldü.
Taslak daha sonra diğer bakanlıkların görüşüne sunuldu. Ancak, bütçeye yük getireceği gerekçesiyle o tarihte düzenlemeden vazgeçildi.
ASKERLİK BORÇLANMASI 2 İŞE YARIYOR
1- Sigorta başlangıcı geriye götürülür Borçlandırılan askerlik süreleri sigorta prim günü olarak kabul ediliyor. 5510 sayılı kanuna göre, sigortalılığın ilk başladığı tarihten önceki askerlik sürelerinin borçlandırılması halinde, sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlandırılan gün sayısı kadar geriye götürülür. Yani askerden geldikten sonra sosyal güvenlik kanunları kapsamında işe girmiş olanların askerlik borçlanması yapmaları emeklilik yaş ve günlerini öne çekmeleri için iyi olur.
Örneğin; 18 ay askerlikten sonra 1 Kasım 1989 yılında sigortalı kişi askerlik borçlanması yaparsa sigorta başlangıç tarihi 01 Kasım 1989 yerine borçlanmadan dolayı 18 ay geriye gidilerek 01 Mayıs 1988 olarak kabul edilir. Yani emeklilik tarihi ve aylık bağlanacak tarih de böylece daha erkene alınmış olacaktır.
2- Prim gün sayısına etki eder Ayrıca borçlanılan prime esas gün sayısı kadar sigortalı dönem olarak kabul ediliyor. Yani borçlanma ile askerlikten dolayı çalışılmayan sürelerin hizmeti satın alınmış olunmaktadır. Emeklilik için gereken prim ödeme süresi eksik olanlar, askerlik borçlanması ile primlerini tamamlayarak emeklilik şartlarını tamamlayabilirler. Özellikle 15 yıl ve 3600 gün primi doldurduğu takdirde işten kendi ayrılsa da kıdem tazminatını almak isteyenler için prim gününü doldurmak önem kazanıyor.
1 YIL İÇİN EN DÜŞÜK PRİM 4.845 LİRA
Askerlik borçlanması tutarı, sigortalının borçlanma ile ilgili talep tarihinde 5510 sayılı kanunun 82. maddesine göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırları arasında olmak üzere, kendilerince belirlenecek günlük kazancın yüzde 32’si üzerinden hesap ediliyor. 1 Temmuz 2015’ten sonra askerlik borçlanmasının bir günü için ödenebilecek en düşük rakam 13.58 lira, en yüksek rakam ise 88.3 liradir. Askerlik borçlanmasını en düşük rakamdan ödemek, prime esas kazanç düşük olduğu için aylık bağlanması durumunda avantajlı olmayacaktır. Tavandan ödemek aylık bağlanırken tutarın yüksek olmasını sağlıyor. Halen askerlik süresi uzun dönem 12 ay, kısa dönem de 6 ay olarak uygulanıyor. Yani bu sürelerde askerlik yapanlar uzun dönem için 4.930 lirayla 32.230 lira, kısa dönemler ise 2.430 lirayla 15.900 lira arasında istedikleri tutardan ödeme yaparak borçlanabiliyorlar. Ayrıca askerlik döneminin tamamı yerine ihtiyaca göre bir bölümünü de borçlanmak mümkün.
BORÇLANMAKTAN VAZGEÇEN PARAYI GERİ ALABİLİR
İkamet edilen ildeki Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri’ne başvurmalk gerekli. Borçlanma talep dilekçesini dolduran sigortalıların askerlik sürelerini belgelendirmeleri de şart. Askerlik borçlanması yapan ve gerekli ödemeyi SGK’ya yapan ancak daha sonra askerlik borçlanmasından vazgeçmek isteyen bir kişi, SGK’ya dilekçe vererek 5510 sayılı kanunun 41. maddesine göre yaptığı askerlik borçlanmasını iptal ederek ödediği parayı geri alabilir.
STATÜSÜ İÇİN BORÇLANMA DÖNEMİNE BAKILIR
Askerlik borçlanmasının hangi sigortalılık statüsü kapsamında değerlendirileceği de kişinin askerlik borçlanması yaptığı dönemdeki sigortalılığına göre belirlenir. Kişinin borçlanma yaptığı dönemde 4/a’lı ise borçlanmayı 4/a’lı olarak, 4/b’li ise 4/b’li olarak değerlendirilir. Aktif sigortalılık döneminin sonunda borçlanma yapılmışsa kişinin son statüsüne bakılır.
MEMURLAR İÇİN 1999 YILI ÖNEMLİ
Memur 08.09.1999’dan önce işe başlamışsa, sigortalı veya Bağ-Kur’lu olarak çalışma süresi de varsa askerlik borçlanmasını yaptırdığı takdirde 5434 sayılıEmekli Sandığı Kanunu Geçici Madde 205’te yer alan kademeli emeklilik yaş gruplarının daha öne alınmasını sağlar. Örneğin 52 yaşında emekli olacaksa, borçlanma yaptığında bu sürenin 1 yıl öne çekilmesini sağlayabilir. Ancak 08.09.1999’dan sonra memur olarak başlanmışsa 60 yaşında emekli olacağından borçlanmanın 60 yaşını daha öne alma etkisi yok.
CHP’Lİ VEKİL YASA TEKLİFİ VERDİ
CHP Manisa Milletvekili Mazlum Nurlu da geçtiğimiz günlerde konuyla ilgili olarak TBMM Başkanlığı’na yasa teklifi sundu. Nurlu’nun yasa teklifinde, 1111 sayılı Askerlik Kanunu’na bir madde eklenerek, askere alınan kişilerin sigortalı sayılması ve primlerinin de Milli Savunma Bakanlığı tarafından ödenmesi öngörüldü. Teklifin gerekçesinde, Türkiye’de askerlik görevinin ‘vatan borcu’ olarak görüldüğü ve her gencin askere koşarak gittiği belirtildi. Ancak geçmişe dönük bir ifade teklifte yer almadı.
