Şanlıurfa
Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak'ın yer aldığı 9 ili kapsayan GAP bölgesindeki yatırımların koordinasyonu için 6 Kasım 1989'da kurulan GAP Bölge Kalkınma İdaresi, bölgedeki kamu yatırımlarının çatı kuruluşu olarak faaliyet yürütüyor.
GAP Bölge Kalkınma İdaresi, tarımsal verimliliğin artırılmasıyla kırsal bölgelerdeki gelir düzeyini yükseltmek, tarımsal sanayilere yeterli girdi sağlamak, istihdam olanaklarını artırarak kırsal nüfusun dışa göç etme eğilimini en aza indirmek ve ihraç edilebilir ürünlerin üretilmesine katkıda bulunmayı amaçlıyor.
Bölgenin katma değerli ürünlerinin ihraç edilerek ülke ekonomisine katkı sunulmasını hedefleyen GAP'ta ihracat rakamlarında da büyük oranda artış gözlendi.
Güneydoğu illeri, GAP yatırımlarının da katkısıyla ihracatını 28'e katladı. Bölgede 2000 yılında 503,5 milyon dolar olan ihracat, 2023'te 14 milyar doları aştı.
"Ürün deseni sulamayla arttı"
Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mehmet Ali Çullu, AA muhabirine, Şanlıurfa ve bölgenin Türkiye tarımında önemli bir yere sahip olduğunu söyledi.
Bölgenin yarı kurak iklime sahip bulunduğunu, bu nedenle yağışın düşük olduğunu anlatan Çullu, sulama yapıldığı andan itibaren verimin de doğru orantılı arttığını ifade etti.
Çullu, GAP alanında en geniş topraklara Şanlıurfa'nın sahip olduğunu belirterek, şöyle devam etti:
"Yaklaşık 20 yıl önce sulama, kademeli olarak başlatıldı. Şu anda Şanlıurfa'da 510 bin hektara yakın bir alan sulanıyor. Daha önce buğday ve arpada kuru tarım yapılırken, dekar başına yaklaşık 200-250 kilogram ürün alınırken, günümüzde 1000 kilograma yakın ürün alan çiftçilerimiz var. Bu bölgede ürün deseni ne olmalı? Yani değişmeli mi? Biz Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi olarak araştırma enstitüleri birlikte çalıştık. Burada alternatif ürünler ne olabilir? Onu da ortaya koyduk. Meyve, sebzecilik ve diğer tarla ürünleri. Ürün deseni sulamayla birlikte arttı diyelim. Burada pamuk, Türkiye üretiminin yüzde 40'ı bizim bölgede, bu çok çok önemli. Belki zaman içerisinde biraz daha artacaktır. Mısır yaklaşık yüzde, yüzde 10 ile 15 arasında. Buğday da yüzde 5 civarında, mercimekte yine bölgede lideriz. Fıstık yine aynı şekilde, Türkiye'deki fıstık üretiminin yüzde 45'i Şanlıurfa'da üretiliyor. Bölgede artık patates, yer fıstığı, soya, pancar gibi ürünler de yetişiyor. Sulamadan sonra ürünlerde yüzde 300-400 verim arttı. GAP Projesi ile bölgede genel verim arttı. Daha önce üretilmeyen mısır, soya bitkisi, şeker pancarı, patates, yer fıstığı, kimyon gibi bazı alternatif bitkiler ekilmeye başlandı. Onun dışında meyve bitkilerinden nar, badem, şeftali, kayısı gibi ürünlerde artış görüldü."
GAP öncesi çiftçilerin kendi imkanlarıyla ve DSİ'nin yer altı kaynaklarıyla az bir bölgede sulama imkanı bulduğunu anlatan Çullu, GAP ile sadece Şanlıurfa'da 510 bin hektar civarında sulama yapıldığını söyledi.
Bunların ülke ekonomisine önemli katkısının olduğunu vurgulayan Çullu, sözlerini şöyle tamamladı:
"Bizim bölgemizde Şanlıurfa ve GAP alanında esas ana ürünler buğdayda daha önce 200-250 kilogram varken şu anda ortalama 600-700 kilogram civarında. Çiftçilerimizin bazıları bir tona yakın rekolte sağlıyor. Tabii bu çiftçinin, ziraat mühendisinin başarısı. Pamuk, bölgede daha önce sulama olmadığı için yoktu. Şu anda ortalama yine 500-700 kilogram alan çiftçilerimiz var. Arpa, aynı şekilde. Zaman zaman yem bitkileri devreye giriyor, bu bölgede hayvancılığın geliştirilmesi açısından. Badem devreye girdi, kısmen zeytin devreye girdi. Bunlarda sulamayla birlikte en az yüzde 200-300 verim artışı var.
GAP, çiftçilerin gelirini katladı
Çiftçilerden Mehmet Özcan da su gelmeden önce arazilerinde arpadan başka bir şey yetişmediğini söyledi.
GAP Projesi ile su geldikten sonra bölgede pamuk ve buğday ekimine başladıklarını ve verimin çok arttığını belirten Özcan, "Emeği geçen herkese teşekkür ediyoruz. Verimlerimizin hepsi güzel. Su geldiğinden bu yana arpa, buğdayda dönüme 600 ile 800 kilo arası verim alıyoruz. Sulama yapıldıktan sonra pamuk, soya fasulyesi, mısır ekiliyor." diye konuştu.
