Ankara
İkinci Dünya Savaşı ile Kore Yarımadası'nda 1910'larda başlayan Japon sömürgeciliği sona ererken ortaya çıkan siyasi boşluğu doldurmak isteyen eski Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) ve ABD, yarımadayı ideolojik açıdan ikiye böldü.
Yarımadanın ikiye ayrılmasının ardından 1948'de Kim Il-sung tarafından kurulan Kuzey Kore bağımsızlığını, ABD'nin müttefiki Güney Kore ise aynı yıl cumhuriyet ilan etti.
İki yönetim arasındaki gerilimin artmasıyla Güney Kore'ye 1950'de savaş açan Kuzey Kore, yaklaşık üç yıl süren savaşın ardından Seul ile masaya oturmayı kabul etti. 1953'te imzalanan Panmunjom Ateşkes Antlaşması'yla çatışmaların sona ermesine rağmen taraflar arasında resmi barış anlaşması yapılmadığı için fiilen iki ülke arasındaki savaş, teknik olarak hala sürüyor.
Ateşkesten bu yana iki ülke de birleşme ve kalıcı barış çabasıyla adımlar atsa da farklı kışkırtmalar neticesinde Kore Yarımadası'ndaki gerilim tırmanmaya devam ediyor.
AA muhabiri, iki ülkenin ayrılmasından bu yana Kore Yarımadası'nda meydana gelen provokasyonları derledi.
1968'de Güney Kore Devlet Başkanı'na suikast girişimi
Güney Kore'nin 3'üncü Devlet Başkanı Park Chung-hee'ye suikast girişimi, iki ülke arasındaki ilişkilerdeki ilk kırılma noktası oldu.
Kuzey Koreli casuslar, 1968'de Askerden Arındırılmış Bölge'yi (DMZ) yasa dışı yollarla aşarak Mavi Saray'da Park'a başarısız suikast girişiminde bulundu.
Suikast girişiminde 32 Güney Koreli ve 29 Kuzey Koreli operasyon timi mensubu öldü.
Nükleer denemeler
Kuzey Kore'nin Yongbyon Nükleer Araştırma Merkezi, 1965'te Sovyetler Birliği'nin yardımıyla inşa edilmesinin ardından 1986'da faaliyete geçti.
Ancak 1994'te ABD ile varılan anlaşma sonucu Kuzey Kore'nin bu tesisin inşasını durdurduğunu söylemesine rağmen faaliyetlerine devam etmesi, Washington öncülüğünde yürütülen görüşmelerin duraksamasına neden oldu.
Tekrar başlayan görüşmeler kapsamında 2007'de tesisin faaliyetlerine son verilmesi kararlaştırılsa da Kuzey Kore ile ABD arasında yaşanan anlaşmazlık neticesinde tamamen imha edilmesi planlanan tesisin 2008'de yeniden canlandırılacağı Pyongyang yönetimi tarafından açıklandı.
Bu olay devam ederken Güney Kore'nin ABD ile yakınlaşması, Pyongyang'ın nükleer silah ve füze geliştirme programlarına hız vermesine yol açtı.
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA), 2014'te tesisteki ilk nükleer reaktörün faaliyete geçtiğini duyurdu.
Kuzey Kore'nin kuruluşundan bu yana füze denemeleri
Kuzey Kore, kurucu lider Kim Il-sung öncülüğünde füze geliştirme programlarına Sovyetler Birliği'nden aldığı SS-1c (Scud-B) füzelerini kullanarak başladı.
Kim Il-sung döneminde yaklaşık 15 füze denemesi yapılırken ülkenin ikinci lideri Kim Jong-il'in döneminde 16 füze testi gerçekleştirildi.
ABD-Güney Kore-Japonya'nın ciddi güvenlik tehdidi olarak gördüğü, Pyongyang'ın mevcut lideri Kim Jong-un döneminde ise füze denemeleri tam hızıyla devam ediyor.
Kuzey Kore, ABD ve müttefiklerinin bölgedeki yakınlaşmasını "askeri provokasyon" olarak nitelendirirken bu kışkırtmalara sessiz kalmayacaklarını belirtiyor.
Kore Yarımadası'ndaki askeri faaliyetlere karşı savaş hazırlıklarını sürdüreceklerini kaydeden Kuzey Kore, 2012-2023'te bazılarının ABD'ye kadar ulaşabileceğini iddia ettiği 200'ü aşkın füze denemesi yaptı.
Kuzey Kore'nin en güçlü silahı kabul ettiği ve ABD ana karasını vurabilecek menzilde tasarladığını öne sürdüğü "Hwasong-18" tipi katı yakıtlı kıtalar arası balistik füze (ICBM) denemesi bunların başında geliyor.
Kuzey Kore'nin casus uydu fırlatma girişimleri
Pyongyang, füze denemelerinin yanı sıra savaş hazırlıkları ve olası nükleer krize hızlı yanıt amacıyla uzay çalışmalarına ağırlık veriyor.
Kuzey Kore, 31 Mayıs 2023'te askeri casus uydu fırlatma girişiminde bulundu ancak deneme, taşıyıcı roket sistemindeki arıza nedeniyle başarısız oldu.
Pyongyang yönetimi, 23 Ağustos 2023'te ikinci casus uydu fırlatma denemesi gerçekleştirdi, bunun da başarısız olmasının ardından Kuzey Kore, üçüncü denemesinde başarılı olduğunu duyurdu.
Güney Kore, son denemenin başarılı olması üzerine, Kuzey ile 2018'de imzaladığı ve bölgedeki askeri gerilimi azaltmayı amaçlayan Koreler arası anlaşmanın hükümlerinden bazılarını askıya aldı. Buna karşılık Kuzey Kore de 23 Kasım 2023'te bu anlaşmayı feshettiğini duyurdu.
Kuzey Kore, anlaşmaya bağlı kalmayacağını açıklamasının ardından iki ülke arasındaki askeri sınır çizgisine daha güçlü silahlı kuvvetler ve yeni askeri teçhizatlar yerleştireceğini açıkladı, Güney Kore de sınırındaki keşif ve gözetleme faaliyetlerine tekrar başlayacağını belirtti.
Kuzey Kore lideri Kim, ayrıca 2024'te 3 casus uydu daha fırlatacaklarını duyurarak, Güney Kore ile ilişkilerini "savaş halindeki iki düşman ülke" şeklinde nitelendirdi.
Kuzey Kore, 2023'te 5 ICBM denemesi yaptı
Kuzey Kore, 17 ve 18 Aralık 2023'te Japon Denizi (Doğu Denizi) yönüne iki farklı balistik füze fırlattı. Pyongyang, böylelikle 2023'te 5 kez ICBM denemesi gerçekleştirdi.
Pyongyang'ın Güney'e doğru yaklaşık 200 top mermisi fırlatması, 2018'deki askeri gerilimi azaltmayı amaçlayan Koreler arası anlaşmanın feshedilmesinden sonra bölgedeki gerginliği artıran son olay oldu.
Bu olayın ardından Güney Kore, çevre bölgedeki sivillerin tahliyesi emrini verirken Kuzey'e doğru yaklaşık 400 top mermisi fırlattığını duyurdu.
Cepheleşen taraflar
Füze denemeleriyle bölgedeki gerilimi artıran Kuzey Kore, Güney Kore ile Japonya'nın, Batı'ya yaklaşmasına yol açtı.
Güney Kore ile Japonya, ABD ile ikili veya üçlü tatbikatlar düzenlerken Pyongyang yönetimi de buna füze denemeleriyle cevap veriyor.
Hindistan, Avustralya, Japonya ve ABD'yi kapsayan Dörtlü Güvenlik Diyaloğu "Quad" oluşumu, Kuzey Kore'ye karşı askeri işbirliğini güçlendirmeyi taahhüt etti.
Öte yandan, savaş nedeniyle cephane stoklarını yoğun kullanan ve artan ihtiyaçları için müttefikleriyle işbirliği arayışını sürdüren Rusya'nın, Kuzey Kore ile gıda ve teknoloji ithalatı karşılığında silah anlaşması imzaladığı iddia ediliyor.
