Rahim ağzı kanserlerinin yüzde 99'u HPV'den kaynaklanıyor. Dünya genelinde her iki dakikada bir kadın rahim ağzı kanseri nedeniyle hayatını kaybediyor. Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı’na göre, HPV’ye bağlı kanserler erkek kanserlerinin en az yüzde 1’inden, kadın kanserlerinin ise yüzde 5-10’undan sorumlu. Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Hakları (CİSÜ) Platformu, HPV aşısıyla ilgili en çok merak edilen 10 sorunun cevabını verdi.
1-Neden HPV aşısı olmalıyız?
HPV aşısı sebep olduğu kanserlerin yüzde 90’ından fazlasını engelleyebiliyor. ABD’de her yıl 21 bin 400 HPV vakasına rastlanıyor ve her yıl 196 bin servikal prekanser vakası tespit ediliyor. HPV’ye bağlı profaringeal, anal, vulva ve vajinal kanser ve penil kanser çeşitleri görülüyor ancak bunlar için kanser tarama testleri mevcut değil. HPV’den korunmada en önemli etken aşıdır. Kadınların yüzde 50’sinin aşılı olduğu ülkelerde HPV 16 ve 18 enfeksiyonları neredeyse yüzde 70 oranında azalıyor.
2-HPV aşıları hangi enfeksiyon çeşitlerine karşı etkili oluyor?
HPV’nin 200’ün üzerinde çeşidi var, ama bunların 18 çeşidi rahim ağzı kanseri, dil kökü kanseri ve penis kanserine yol açıyor. Dünyada bu 18 çeşidinin ikisine, dördüne ve dokuzuna karşı geliştirilen aşılar var. Türkiye’de sadece ikili ve dörtlü aşı var, dokuzlu aşının ruhsatı var ama satışı yok. Rahim ağzı kanserinden ağırlıklı olarak sorumlu olan HPV çeşidi ise Tip-18. İkili aşıda da dörtlü aşıda da bu çeşide karşı yüzde 99 oranında bağışıklık sağlanıyor. Bu yüzden HPV aşısının yapılması çok faydalı.
3-HPV’nin farklı çeşitleri var, peki her çeşidi için ayrı bir aşı var mı?
Tüm HPV çeşitleri için ayrı bir aşı yok, Türkiye’de bulunan ikili ve dörtlü aşılar HPV çeşitlerinden kanser yapma riski en yüksek olanlara karşı koruma sağlıyor. İkili aşı Tip-16 ve 18’e karşı, dörtlü aşı ise Tip 6, 16, 11 ve 18’e karşı koruma sağlıyor. Bu aşıların diğer çeşitlere karşı koruyuculuğu olduğunu da iddia eden çalışmalar var.
4-Kaç yaşından itibaren HPV aşısı yaptırmalıyız?
9 ile 12 yaş arasında yapılırsa iki doz ömür boyu yeterli bağışıklık sağlıyor. 12 yaşından sonra ise üç doz yapılması gerekiyor. 9-26 yaş grubunda en yüksek bağışıklık sağlanıyor..Bazı jinekologlar 26 yaş sonrasında da öneriyor. Cinsel aktif olsan da ya da herhangi bir çeşidiyle karşılaşmış olsan da bazı hekimler yine de aşı olmayı öneriyor.
5-Aşının yan etkisi var mı?
Bütün aşıların yan etkileri olabilir, ama HPV aşısına özgü ayrıca bir yan etki yok.
6-Sadece cinsel aktif olanlar mı HPV aşısı yaptırmalı?
HPV’yi cinsel ilişkiyle birleştiriyoruz ama 9-26 yaş arasında cinsel aktif olmayan birinin bile ileride cinsel aktif olduğu zaman bulaş riski var. HPV aşısı ne kadar erken yapılırsa bağışıklık o kadar güçlü oluyor.
7-HPV aşısı ücretsiz mi?
Türkiye’de HPV aşısı ücretsiz değil. Aşı olmak isteyen birinin ücretini kendisi karşılaması gerekiyor.
8-HPV aşısını nerede yaptırabilirim?
HPV aşısı reçetesiz alınabilir ama reçetesiz yapılamaz. HPV aşısı yaptırmak isteyen birinin önce reçetesini yazdırması gerekiyor, bu aşıyı olmak isteyen biri aile hekimine reçete yazdırabilir ve aşısını aile hekimliğindeki hemşireye yaptırabilir.
9-HPV aşısı olduktan sonra smear testi yaptırmama gerek var mı?
Rahim ağzı kanserlerinden yüzde 99 oranda HPV sorumludur ve HPV aşısı bu kanser çeşidine göre yüzde 100’e yakın koruma sağlıyor. Başka sağlık sorunlarını da atlamamak için 20’li yaşlardan sonra jinekolog kontrolü ve 21 yaşından itibaren 5 yılda bir tarama testi yapılmalıdır. Ancak ülkemizde 5 yılda bir ücretsiz tarama testi 30 yaşından itibaren uygulanıyor.
10-HPV enfeksiyonu geçirdikten sonra aşı fayda sağlar mı?
Aşıların içerisinde olan bütün tipler kişide var ise koruma sağlamaz. Ancak aşı içinde olan tiplerin biri kişide mevcut ise, diğerlerine karşı koruma sağladığı için yapılabilir.
