İran'la nükleer anlaşmanın ardından, ülke doğalgazının Asya ve Avrupapazarlarına ihracı için Pakistan ve Türkiye en kritik iki iletim rotası olarak öne çıkıyor. Uluslararası piyasalara ihracı artacak İran doğalgazının, Asya'daHindistan ve Çin pazarlarına ulaştırılması için Pakistan, Avrupa ülkelerine iletilmesi için ise Türkiye, ekonomik ve stratejik konumda bulunuyor. Yılda ortalama 8 milyar metreküp doğalgaz taşıması beklenen İran-Pakistan doğalgaz boru hattı, İran'ın güneyindeki Güney Pars doğalgaz sahasından Pakistan sınırına kadar tamamlandı. Ancak Pakistan, boru hattının kendi sınırları içinde kalan kısmını henüz bitiremedi. İran üzerindeki yaptırımlardan çekinen Pakistan, boru hattının Mart 2013'te yapılacağının duyurulmasından sonra ABD Dışişleri Bakanlığından sert tepkiyle karşılaşmıştı. Fakat geçen hafta yapılan nükleer anlaşma sonrasında İran üzerindeki yaptırımların kaldırılması tekrar gündeme geldi. Enerji kıtlığı ve elektrik kesintileriyle karşı karşıya olan Pakistan'ın yaklaşık 2 milyar dolarlık boru hattını tamamlayabilmesi için Çin devlet enerji şirketi CNPC de toplam maliyetin yüzde 85'ini karşılayabileceğini açıkladı.
Projenin ilk fazının 2017 sonunda, geri kalanının ise 2020'ye kadar tamamlanması bekleniyor. ABD'de bulunan Mea-Risk araştırma kuruluşunun İş Gelişim ve Araştırma Başkan Yardımcısı Cyril Widdershoven, AA muhabirine yaptığı açıklamada, iki ülke arasındaki siyasi ilişkilerin iyi olmadığını hatırlatarak, Pakistan'ın Hindistan yerine İran doğalgazını Çin'e iletmesinin daha elverişli olacağını söyledi. Pakistan'ın Gavadar şehrinden ülkenin kuzeyindeki başkent İslamabad'a iletilmesi beklenen ve ülkenin enerji sorununa çözüm olması beklenen doğalgaz boru hattının, daha sonra kuzey sınırından Çin'e kadar uzanabileceği öngörülüyor. İran doğalgazının dünyaya açılmasında bir diğer güzargah ise ülkenin güneyinden başlayıp, Oman körfezinin altından geçerek Oman'ın kuzeyine gidebilecek bir hat. İran, Oman kıyısında bir sıvılaştırılmış doğalgaz tesisi kurarak buradan dünya pazarlarına doğalgazını gemi yoluyla taşımayı planlıyor. İranlı yetkililer, nisan ayında Omanlı bir delegasyonun bu projeyi görüşmek için Tahran'ı ziyaret ettiğini bildirmişti.
GAZIN İLETİLMESİNDE TÜRKİYE ÖNEMLİ
Uzmanlar, İran doğalgazının Avrupa'ya ihracında ise en verimli yolun Türkiye üzerinden olacağı konusunda hemfikir. Şu anda Tebriz-Ankara boru hattı ile İran'dan yılda ortalama 10 milyar metreküp doğalgaz alan Türkiye, ileride İran gazını Avrupa'ya iletebilir duruma gelebilecek. Lahey Stratejik Araştırmalar Merkezi Uzmanı Sijbren de Jong, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Avrupa'nın orta ve uzun vadede gaz arzı için çeşitlilik hedeflediğini ifede ederek, İran gazının Türkiye üzerinden taşınması halinde Avrupa'da rekabetin artacağı ve kaynakların da farklılaştırılacağını belirtti. TANAP'ın 2018'de tamamlanması halinde ilk safhada Azerbaycan'dan yılda ortalama 18 milyar metreküp gaz taşınması planlanıyor. Bu miktarın, 2023'te 23 milyar metreküpe, 2026'da ise 31 milyar metreküpe çıkarılması hedefleniyor. Böylece Azerbaycan'dan daha fazla gaz almak için olanak sağlanırken, İran'dan da alınan doğalgaz miktarında artış olabilecek. Tebriz-Ankara boru hattının yanı sıra, İran'ın Güney Pars doğalgaz sahasından Türkiye'ye yeni bir hat çekilmesi de konuşulan projeler arasında. İran-Avrupa, Pars boru hattı veya IGAT-9 olarak anılan bu yeni hattın İran'ın batısında bin 800 kilometrelik bir mesafeyi güney-kuzey doğrultusunda katederek Türkiye sınırına ulaştırılması planlanıyor. Projenin yaklaşık 8 milyar dolara mal olması ve yılda ortalama 35 milyar metreküp gazın Türkiye üzerinden Yunanistan, İtalya ve diğer Avrupa ülkelerine taşınması hedefleniyor.
