Doların hafta başında çıktığı 2.97 lira seviyesinden önceki gün 2.8850’ye kadar inmesinde İran’ın etkili olduğu kulislerde konuşulmaya devam ediliyor. Buna göre ABD’den gelen ekonominin hızlı toparlanamayacağına yönelik haberlerin ardından FED’in faiz artırımını öteleyebileceği beklentisiyle tüm dünya paraları ile birlikte dolara karşı değer kazanan Türk Lirası’na bir destek de İran’dan veriliyor.
Habertürk'ten Rahim Ak'ın haberine göre, İran’ın ambargo nedeniyle bloke edilen ancak ocakta yapılan anlaşmayla serbest bırakılan ve yaklaşık 100 milyar lira olduğu hesaplanan parasının bir kısmını Türkiye’ye getirmeye başladığı iddia ediliyor. Edinilen bilgilere göre Ortadoğu ve Uzakdoğu ülkelerinde bloke halde duran parayı uluslararası ticarette kullanabilmek için Türkiye’ye getirmeye başlayan İran, TL aldığı için aynı zamanda Türk Lirası’nın güçlenmesini sağlıyor.
2’Sİ YABANCI BANKA
Bu ülkelerdeki bankalara paranın bir kısmıyla Türk Lirası almaları için emir veren İran kurumlarınınTL almadaki amacı ise rezerv yönetimi. Kurumların petrol fiyatı düşerken değer kazanma olasılığı olan gelişmekte olan ülke paralarına yatırım yapma stratejisinin olduğu konuşuluyor. Söz konusupara girişinin Birleşik Arap Emirlikleri, Malezya ve Çin’de bulunan bankalardan Türkiye’deki 2’siyabancı 5 ayrı muhabir bankadan alınan TL ile gerçekleştiği de iddialar arasında. Böylece para da Türk Lirası olarak bu 5 bankaya park etmiş oluyor. İran’a ambargonun kaldırıldığı 17 Ocak’tan bu yana Türk Lirası dünyada dolara karşı en iyi performansı gösteren 3’üncü para birimi oldu. TL o tarihten düne kadar kötü gelen enflasyon rakamı ve jeopolitik gerginliğe rağmen yüzde 4.8 değer kazandı.
DOLARDAN DEĞİL YEREL PARADAN TL’YE DÖNÜYOR
Kulislerde dolaşan bir ayrıntı da İran parasının Türk bankalarına gelirken dolar olarak değil direkt Türk Lirası olarak adım attığı yönünde. Bu petrol fiyatı düştükçe Türkiye’nin maliyetleri azalacağı için, Türk Lirası’na olan güveni artırıp (hedge) koruma imkânı sağlıyor. İlginç bir ayrıntı da gelen paranın dolar veya Euro’da değil bulunduğu ülkenin yerel para biriminden o ülkede park etmiş olması. Yani İran zaten şimdiye kadar bu ülkelerdeki parasını örneğin dirhem veya riggit olarak tutuyor. Daha sonra ülkenin ihtiyacı oldukça Türk Lirası’ndan hangi paraya ihtiyaç duyuluyorsa çevrilip transfer edilecek.
100 MİLYAR DOLARIN 23 MİLYARI ÇÖZÜLDÜ
İran’la Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi ve Almanya (P5+1 ülkeleri) arasında varılan nükleer anlaşmasıyla varılan uzlaşmanın yankıları devam ediyor. Bir yandan İran’ın anlaşmanın kurallarına uyup uymayacağı tartışılırken diğer yandan da İran’ın serbest kalacak olan bloke varlıklarının akıbeti gündemdeki yerini koruyor.
Konuyla ilgili yapılan açıklamalarda ülkenin yurtdışında bulunan varlıklarının 100 milyar dolarseviyesinde olduğu dile getirildi. İran Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Gulamali Kamyab’ın açıklamalarına göre ülkenin yurtdışında dondurulan varlıkları İran Devrimi’nin yapıldığı 1979 yılından başladı. Daha sonra farklı ülke ve nedenlerden dolayı genişleyen bloke varlık seviyesi İran’ın 2012’deki nükleer silah tartışmasıyla büyük ölçüde küresel bir boyuta ulaştı.
Bu nedenle son imzalanan nükleer anlaşması İran’ın son 35 yılda dondurulan tüm varlıklarını değil sadece son 3 yılda dondurulan varlıklarını kullanıma açmaya yarayacak. Kamyab’ın açıklamalarına dayandırılan verilere göre 100 milyar dolar olduğu ileri sürülen bu miktarın ise yalnızca 23 milyar dolarlık bölümü hemen kullanıma alınacak. İran’ın Çin’de bulunan 22.4 milyar dolarlık varlığının ise bu ülkenin İran’a yaptığı yatırımlara karşılık depozito olarak tutulduğu için Tahran’a geri dönmesi söz konusu değil. Geri kalan kısım ise özellikle ABD ile yürütülecek görüşmeler sonucunda serbest kalabilecek.
