13 yıl önce milletvekilliği bittikten sonra kamuda çalışan doktora geriye dönük borç çıkarıldı. Ders ücreti ya da telifle çalışanların emekli aylığı kesilmiyor. Ancak doktor vekil özel hastanede çalışsaydı yüzde 32 destek primiyle emekli aylığı kesilmeden devam edebilecekti.
Emekli aylığını haksız yere aldığı gerekçesiyle Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından geriye dönük olarak aylıkları iade etmeleri istenen kişilere eski bir milletvekili de katıldı. 2002 yılında milletvekilliği bittikten sonra kamuda doktor olarak çalışmaya başlayan emekli bir milletvekiline 500 bin liralık borç çıkartıldı. Bazı istisnalar dışında, kamuda yeniden çalışmaya başlayanların emekli aylıkları kesiliyor.
5510 sayılı Sosyal Güvenlik Yasası’nın 96. maddesi uyarınca, SGK tarafından yapılan her türlü ‘yersiz ödemeler’ kasıtlı veya kusurlu davranışlardan doğmuşsa, geriye doğru on yıllık süre için geri alınıyor. Kimi durumlarda bu haksız ödemeler kurumun kendi hatasından kaynaklanabiliyor. Bu durumda bile kurtuluş yok. Tek farkı, kurumun hatasından kaynaklanmış yersiz ödemelerde on yıl yerine beş yıl süreyle geriye dönük yapılmış olanlar geri alınıyor. Bu borçları 24 ay içerisinde ödeyenlerden faiz alınmıyor. 24 ayı aşan süredeki ödemelerde ise kanuni faiz uygulanıyor.
Emekli olduktan sonra kamuda çalışan kişiler genellikle ilgili kurumlardaki bilgi eksikliği nedeniyle ağır faturalarla karşılaşıyor. Genel kural olarak kamuya ait kurumlarda çalışan emeklilerin aylıkları kesiliyor. Emekli olduktan sonra kamuya ait herhangi bir kurumda çalışmaya başlayanların ya emekli aylıklarından vazgeçmesi, ya da kamuda çalışmaması gerekiyor. Sadece memur emeklileri değil, işçi ve Bağ-Kur emeklileri de kamuda çalışırlarsa aylıklarını kestirmek zorundalar. Bakanlıklar ve bakanlıklara bağlı birimler, döner sermayeler, fonlar, belediyeler, il özel idareleri ile yerel yönetimler tarafından kurulan birlik ve işletmeler, bütçeden yardım alan kuruluşlar ile özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurumları, üst kurullar, KİT’ler, sermayesinin yüzde 50’den fazlası kamuya ait olan şirketler... Bütün bunlar, emekli aylıkları kesilmeksizin çalışılamayacak kamu kurumları arasında yer alıyor.
AYLIĞI KESTİRMEMEK İÇİN İSTİSNALAR VAR
Hem emekli aylığı alıp hem de kamuda çalışmanın birtakım istisnaları bulunuyor. Yaş haddini aşmamış olmak kaydıyla her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumlarında ‘ders ücreti’ karşılığı çalışanların emekli aylıkları kesilmiyor. Üniversitelerde ders ücreti karşılığı çalışacak emekli öğretim üyelerinde yaş haddini aşmama koşulu aranmıyor. Ancak devlet üniversitesinde kadrolu olarak işe başlayanların emekli aylıkları kesiliyor. Ayrıca basın sektöründe olduğu gibi telif ücreti adıyla çalışanların da emekli aylığı kesilmiyor.
Söz konusu emekli vekil, kamu hastanesinde değil de özel bir hastanede veya özel üniversite hastanesinde işe başlasaydı, alacağı ücretin yüzde 32’si oranında sosyal güvenlik destek primi (SGDP) ödemesi yeterli olacaktı. Hem emekli aylığını, hem de çalıştığı yerdeki ücretini alacaktı. Emekli vekil kendine ait bir muayenehane açsaydı bu kez emekli aylığının yüzde 15’i oranında SGDP ödemek suretiyle emekli aylığını almaya devam edebilecekti.
DUL AYLIĞI KESİLMEZ
Eşinden dolayı dul aylığı alan erkek veya kadın bir işte çalışsa da kendi çalışmasından dolayı emekli aylığı aldığında dul aylığı kesilmez. İsteğe bağlı sigorta yaptıranlar da aynı şekilde dul aylığını almaya devam ederler.
YETİM AYLIĞINDA OKULUN BİTTİĞİ TARİHE DİKKAT
Geriye doğru en çok borç çıkartılanların başında yetim aylığı alanlar geliyor. Anne veya babasından dolayı yetim aylığı almak için hileli boşananlar ile okuldan mezun olduğu halde yaşı doluncaya kadar yetim aylığı alanlardan bu paralar geriye dönük isteniyor. Yasaya göre, yetim aylığı erkek çocuklarda 18 yaşına kadar ödeniyor. Eğer ortaokul ve liseye devam ediyorsa 20 yaşına, iki yıllık yüksekokul ve doktora dahil olmak üzere üniversiteye devam ediyorsa 25 yaşına kadar yetim aylığı alabiliyor. Bu yaşlar içerisinde, evlenen erkek çocuklar yetim aylığı almaya devam eder.
25 YAŞ SINIRI
Buna karşılık, kız çocukları evlendikleri takdirde yetim aylığı alamazlar. Eşinden boşandığı halde, boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşadığı belirlenenlere bağlanan yetim aylıkları kesilir. Bu kişilerden geriye dönük on yıla kadar, almış oldukları yetim aylıkları geri istenir.
Bir başka mağduriyet ise okuldan mezun olduğu halde yaşı bekleyen erkek çocuklarda yaşanıyor. Üniversite tahsili devam eden erkek çocuklar 25 yaşını dolduruncaya kadar yetim aylığı hakkına sahip. Ancak, üniversite eğitimi 22 yaşında sona ermişse, öğrenimin bittiği tarihte yetim aylığının kestirilmesi gerekiyor.
MALUL AYLIKLARININ KESİLMESİ STATÜYE BAĞLI
Malul aylığı ödenmesi, her şeyden önce maluliyetin devamına bağlı bulunuyor. Maluliyet durumuna göre SGK tarafından ihtiyaç duyulması halinde kontrol muayenesi yapılıyor. Yapılan muayenede maluliyet derecesindeki değişime göre, maluliyet aylığı artırılabildiği gibi azaltılabiliyor ya da tümüyle kesilebiliyor.
İşçi statüsünde çalışırken malullük aylığı bağlanan kişi işçi statüsünde çalışmaya başlarsa aylığı kesilir ancak kamuda aylığı kesilmeden çalışabilir. Bu kişi emekli aylığının yüzde 15’i oranında SGDP ödeyerek esnaflık da yapabilir.
Tarım işçisi, Bağ-Kur’lu ve tarım Bağ- Kur’lusu statüsünde malul aylığı alanlar aylıkları kesilmeden kamu dahil olmak üzere her işte çalışabilirler. İşçi ve esnaf statüsünde çalıştıklarında SGDP öderler.
Emekli Sandığı’na tabi olarak vazife malullüğü aylığı alanlar aylıkları kesilmeksizin kamuda çalışamazlar ama işçi ve esnaf olarak çalışabilirler.
MALUL ÇOCUKLARIN YETİM AYLIĞI KESİLMEZ
Çalışma güçlerini en az yüzde 60 kaybeden erkek veya kız çocukları yaşları ne olursa olsun yetim aylığı almaya devam ederler. Kız çocukları evlenirse de aylıkları kesilmez.
KAMUDAKİ HANGİ GÖREVDE EMEKLİ AYLIĞI KESİLMİYOR?
-Cumhurbaşkanlığına seçilenler
-Dışarıdan bakan olarak atananlar
-Milletvekilleri
-Belediye başkanları
-Muhtarlar
-Sadece toplantı veya huzur ücreti ödenen görevleri yürütenler
-Yönetim ve denetim kurulu üyeliği ücreti karşılığında görevlendirilenler
-Her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumlarında ders ücreti karşılığı görevlendirilenler
-Cumhurbaşkanı veya Bakanlar Kurulu tarafından atama yapılan bazı görevler
-TBMM’de yapılan seçimler sonucunda görev verilenler
1 EKİM 2008'DEN SONRA İŞE GİREN ÇALIŞAMAYACAK
Sosyal güvenlikte kapsamlı değişikliklerin yapıldığı 5510 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği 1 Ekim 2008 tarihinden sonra ilk defa çalışmaya başlayanlar, ileride emekli olduklarında emekli aylığı ile çalışma seçeneği arasında tercihte bulunmak zorunda olacaklar. Hem emekli aylığı alıp hem de çalışma hakları olmayacak. Kamuda ya da özel sektörde olmaları fark etmeyecek. Bakkal dükkânı işleten esnaf dahi emekli olduktan sonra çalışmaya devam ederse emekli aylığı kesilecek.
Kaynak: Habertürk
