Kocaeli’nin Karadeniz’e açılan Kandıra ilçesinde bulunan Kerpe; Helenistik dönemden beri bereketli iklimiyle bilinen, Helen dilinde "çanak, çömlek, testi, küp" anlamına gelen "Kalpe" ismiyle ön plana çıkarak, her dönemde ticari bir merkez oldu. Roma, Bizans ve Ceneviz dönemlerinde gemilerin uğrak noktası olan Kerpe koyu, Osmanlı döneminde de İstanbul’un odun, kömür ve tomruk gibi ihtiyaçlarını karşıladı.
Türkiye’nin Karadeniz kıyılarındaki ilk bilimsel sualtı kazısı Kerpe’de yapıldı
Her dönem aktif ticari hayatı dolayısıyla tarih sahnesindeki yerini alan Kerpe’de, Antik Kalpe Limanı’na ait mendirek kalıntılarının büyük çoğunluğunun su altında bulunması dolayısıyla 2020’de su altı kazı çalışmaları başlatıldı. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün izinleri doğrultusunda, Kocaeli Müze Müdürlüğünce yürütülen bu çalışma, Türkiye’nin Karadeniz kıyılarındaki ilk bilimsel sualtı kazısı olarak büyük yankı uyandırdı.
Suyun altından tarih çıktı
Yaklaşık 2 bin metrekarelik bir alana dağılmış kalıntılara ulaşmak için dalış yapan kazı ekibi, karadan 80 metre uzakta, 4 metre derinlikte geçmişin izlerine rastladı. Milattan önce 4. yüzyıldan, milattan sonra 12. yüzyıla kadar uzanan tarihi gün yüzüne çıkaran ekipler, antik limana ait 2 mendirek parçası ve çokça amfora (iki kulplu antik döneme özgü çömlek) kalıntılarını suyun altından çıkardı. Bu eserler, Kocaeli Arkeoloji Müzesinde "Karadeniz’in Sessiz Limanı: Kalpe" adı verilen sergiyle tarihseverlerin seyrine sunuldu. Müzeye gelen misafirlere, Kocaeli Müze Müdürlüğü Çukurbağ Arkeolojik Kazı Ekibi eşlik ederek, kazılar ve çıkan tarihi eserler hakkında bilgi veriyor.
Öte yandan, Kocaeli Müze Müdürlüğü tarafından hazırlanan "Kerpe Sualtı Arkeoparkı Projesi", Doğu Marmara Kalkınma Ajansı’nın (MARKA) Destek Programı çerçevesinde kabul edildi. Projenin hayata geçmesiyle, Türkiye’de ilk kez gerçek eserlerin sergilendiği bir su altı arkeoparkı yapılacak. Bu sayede turizm potansiyeli artacak bölge, dalış turizmine de açılacak.
Cumhuriyet’in 100. yılına özel sergi
İhlas Haber Ajansı (İHA) Muhabirine açıklamalarda bulunan Kocaeli Müze Müdürü Serkan Gedük, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları Müzeler Genel Müdürlüğü’nün izinleri doğrultusunda başlattıkları su altı kazı çalışmasında önemli eserlere ulaştıklarını anlattı. Elde ettikleri kültür varlıklarını Cumhuriyet’in 100. yılına ithafen Kocaeli Arkeoloji Müzesinde sergilediklerini ifade eden Gedük, "Karadeniz’in Sessiz Limanı: Kalpe" adı verilen serginin bölgedeki su altı tarih zenginliğini vurgulamak amacıyla gerçekleştirildiğini vurguladı.
"Çıkan kültür varlıkları ciddi kronoloji veriyor"
Serkan Gedük, Kerpe koyunda yürütülen bu çalışmanın, Türkiye’nin Karadeniz kıyılarındaki ilk bilimsel sualtı kazısı olduğunu ve bu sebeple büyük önem taşıdığına dikkat çekerek, "Karadeniz’in Antik Çağ’dan Osmanlı dönemine kadar doğu ve batı dönemindeki ticari ilişkilerini vurgulaması açısından da son derece kıymetli olduğunu düşünüyoruz. Bu çerçevede de, su altı kazıları sırasında çıkan kültür varlıklarını müzemizde kronolojik olarak ve birtakım canlandırmalarla sergilemeye çalışıyoruz. Kazı çalışmaları sırasında milattan önce 4’üncü yüzyıldan, milattan sonra 12’inci yüzyıla kadar tarihlenen ciddi kronoloji veren ticari amfora kalıntılarından, kırmızı astarlı seramiklere, kandillere, lüle parçalarına, Osmanlı dönemine ait bir takım kültür varlıklarına, bölgede belirlediğimiz batık kalıntılarına kadar aslında birçok su altı kültürel mirasını yansıtan kültür varlıklarını tespit ettik" dedi.
Bölgenin dalış turizmine açılması hedefleniyor
Hedeflerinin sadece kazı yapmak olmadığını, aynı zamanda bölgeyi turizme kazandırmak olduğunu da ifade eden Müze Müdürü Serkan Gedük, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın himayesinde, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile Doğu Marmara Kalkınma Ajansı’nın desteğiyle bölgede "Kerpe Sualtı Arkeoparkı Projesi" hayata geçirileceğini de kaydetti. Pilot proje olacak bu çalışmanın 2024 yılı içerisinde tamamlanmasının hedeflendiğini dile getiren Gedük, "Projeyle bölgenin özellikle dalış turizmine açılması hedefleniyor. Bu sayede bölgede su altı kültürel mirasın farkındalığı ve bölgedeki dalış turizmine olan eğilimin daha da artması, Karadeniz’e olan dalış sayısının artırılması gibi birtakım farkındalıklar var. Aynı zamanda bölgenin destinasyon noktaları açısından da sadece dalış turizmi değil, bir takım kültürel miras olan izlerinin tanıtılması da hedefleniyor" ifadelerini kullandı.
"Yeraltından çıkarılan eşyalar çok ilgimi çekti"
Müzedeki tarihi eserleri inceleyen 6. sınıf öğrencisi Alper Er, "Müze inanılmaz güzel. Çok güzel çalışmalar yapmışlar. Müzede en çok su altı bölümünü beğendim" dedi.
Suyun altından çıkarılan eserleri hayranlıkla inceleyen Aybüke Binci ise "Müzeyi gezmek bende çok güzel bir etki bıraktı. Çıkarılan eşyalar çok ilgimi çekti. Zaten yaşadığımız yer deniz çevresi. Bu serginin yapılması da çok hoş olmuş. Böyle çalışmaların yapılması ve bizim bunları görmemiz onur verici" diye konuştu.
