Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun İşçi Grubu Başkanlığını yapan TÜRK-İŞ Genel Sekreteri ve Türk Metal Sendikası Genel Başkanı Pevrul Kavlak, asgari ücrette gelinen durum ve TÜRK-İŞ’in görüşlerini aktarmak için TÜRK-İŞ Genel Merkezi’nde bir basın toplantısı düzenledi.
TÜRK-İŞ Genel Sekreteri Kavlak, 2022 yılı asgari ücret görüşmelerinin sonuçlarını değerlendirerek başladığı basın toplantısında şunları söyledi; “Hatırlayacağınız gibi, geçtiğimiz yıl bugünlerde 2022 yılında geçerli olacak asgari ücreti belirlemek üzere toplanmıştık. Komisyonun toplandığı dönemde, 11 aylık enflasyon henüz yüzde 21 civarındaydı. Bu enflasyon rakamı dikkate alındığında o günün şartlarında, net asgari ücret önemli oranda artırıldı.
İşçi sınıfının yıllardır ortak talebi olan asgari ücretin “vergi dışı bırakılması” da bu toplantılar sonucunda sağlandı. Damga vergisi de kesilmemeye başlandı. Böylece, asgari ücrette brüt yüzde 39,87 oranında artış sağlandı. Vergi dışı bırakılmasıyla da, bu artış, net olarak yüzde 50,51 oranına ulaştı. Karar tüm tarafların ortak katılımıyla alındı. Toplumun tüm kesimlerince de olumlu olarak karşılandı.
Ancak ne yazık ki, asgari ücret daha yürürlüğe girmeden fiyat artışlarının gölgesinde kaldı. Yani imzalanan tutanağın daha mürekkebi kurumadan asgari ücret erimeye başladı. Başta temel gıda maddeleri olmak üzere, zorunlu harcama giderlerindeki artışlar nedeniyle asgari ücretin satın alma gücü geriledi.
Aynı dönemde, ülkemizde ekonomik büyüme sağlanmasına rağmen, ücretlerin milli gelirden aldığı pay gerilemeye devam etti. Giderek artan hayat pahalılığı, geçim şartlarındaki bozulma, başta ücretli çalışanlar olmak üzere, dar ve sabit gelirli kesimlerin yaşantısını zorlaştırdı.
Bu gelişmeler üzerine, asgari ücret tespit komisyonu yeniden toplanmak zorunda kaldı. Artan enflasyon karşısında satın alma gücü gerileyen asgari ücrete yüzde 30 zam yapıldı. Böylece geçici de olsa, geçim şartları nispeten iyileşti. Ancak devam eden fiyat artışları asgari ücretteki aşınmayı engelleyemedi” dedi.
“Öncelikle yapılması gereken, günün fiyatları üzerinden geçim şartlarının belirlenmesidir”
Anayasanın 55. Maddesini hatırlatan Kavlak sözlerine şöyle devam etti, “Mevzuatımızda asgari ücret; “işçilere normal bir çalışma günü karşılığı ödenen, işçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek ücret” olarak tanımlanmaktadır. Bugün itibariyle günlük net asgari ücret sadece 183 TL seviyesindedir. Bu tutarla, işçinin ailesiyle birlikte temel ihtiyaçlarını karşılayabilmesi mümkün değildir.
İşçiler olarak talebimiz ‘yaşanabilir bir ücretin’ hep birlikte belirlenmesidir. Öncelikle yapılması gereken, günün fiyatları üzerinden geçim şartlarının belirlenmesidir. Anayasamızın 55. Maddesi de buna işaret etmektedir.
Milyonlarca çalışan ve ailelerinin yanı sıra toplumun geniş bir kesimi, yapılacak bu çalışmaların sonucunu umutla beklemektedir. Umuyoruz ki, alacağımız karar beklentileri karşılar. Hayal kırıklığına yol açmaz. Geleceğe umutla bakılmasını sağlar. Çalışma barışı ve toplumsal huzur getirir. Toplum olarak ve çalışanlar olarak buna her zamankinden daha fazla ihtiyacımız var.
Bunu sağlamanın yolu, birlikte belirlenecek yeni asgari ücretin, öncelikle insan onuruna yaraşır ve işçilerin geçimi rahatça sağlayacak bir tutarda olmasıdır.”
“Kendilerine işçi değil, köle arıyorlar.”
Emeğin ekonomik büyümeden aldığı payın her geçen gün azaldığının altını çizen Kavlak bu durumu sert sözlerle eleştirdi. Kavlak, “Ekonomide rekabeti düşük ücretle sağlamak üzerine yaklaşımlar doğru değildir. Bu anlamda, ekonomik büyümenin sürdürülebilir olması da önemlidir. Bunun için büyümenin kapsayıcı olması gerekir.
Çalışan kesimler, ülkede sağlanan büyümeden, eşit biçimde pay talep etmektedir.
Bakınız, son açıklanan resmi rakamlara göre, ülkemiz üçüncü çeyrekte yüzde 3.9 oranında büyümüştür. Ancak geçen yılın üçüncü çeyreğine göre sermayenin bu büyümeden aldığı pay, yüzde 54.6’dan yüzde 55’e yükselmişken, emeğin bu büyümeden aldığı pay, yüzde 29,8’den yüzde 26,3’e gerilemiştir.
Bu rakamlar ortadayken, bazı sermaye gruplarının asgari ücret artışının rekabeti engelleyeceği yönündeki açıklamaları, kendilerine işçi değil, köle aradıklarının belgesidir.
Ekonomide makro dengelere dikkat edilmesi elbette büyük önem taşımaktadır. Ancak hiçbir gerekçe insanın temel ihtiyaçlarını karşılayabilmesinden daha önemli değildir. Asgari ücret çalışmalarında ekonominin içinde bulunduğu durum bahane olarak kabul edilemez. Çünkü konuştuğumuz asgari ücrettir. Hiçbir ekonomik gerekçe, asgari ücretlilerin içinde bulunduğu yoksulluk şartlarını kapatamaz… Kapatmamalıdır” dedi
Mevcut vergi yapısıyla ücretliler ‘sabit gelirli’ değil ‘azalan gelirli’ olarak tanımlanması gerekmektedir.
Konuşmasında vergi adaletsizliğine vurgu yapan Kavlak, “Çalışanların bir önemli beklentisi de, vergide kalıcı bir adaletin sağlanmasıdır. Ücretli çalışanların yıl içinde yaşadıkları vergi kaybının önüne geçilmesidir. Türkiye’de ücretli çalışanlar üzerinde ağır bir vergi bulunmaktadır. Yılın başında alınan net ücret, vergi kesintileri nedeniyle ilerleyen aylarda giderek azalmaktadır.
2002 yılında gelir vergisi tarifesi brüt asgari ücretin 22,9 katı iken, günümüzde sadece 4,9 katına denk gelmektedir. Her geçen yıl işçinin ücretinden eksilmektedir.
Ücretliler genellikle ‘sabit gelirli’ olarak tanımlanır. Oysa mevcut vergi yapısıyla ‘azalan gelirli’ olarak tanımlanması gerekmektedir.
Asgari ücretliler başta olmak üzere kamu ve özel sektörde çalışan milyonlarca işçi ve memurun gelir vergileri, kaynağından kesinti yapılarak ödenmektedir.
Anayasamızın 73. Maddesi gereğince, yapılması gereken, “az kazanandan az, çok kazanandan çok” vergi alınmasıdır. Oysa Türkiye’de gelir ve kazanç üzerinden alınan verginin yaklaşık üçte ikisi ücretliler tarafından ödenmektedir.
Dolaylı vergilerin ağırlığı da, Türkiye’deki vergi sistemini daha da adaletsiz bir hale getirmektedir. Toplam vergi gelirleri içinde yüzde 70’lere ulaşan dolaylı vergiler çalışanların vergi yükünü daha da artırmaktadır. Dar ve sabit gelirli geniş kesimlerin beklentisi, çağdaş ve adil bir vergi sisteminin oluşturulmasıdır. Bu kapsamda, vergi oranları ile gelir vergisi tarifesinde ücretliler lehine ‘ayrım’ yapılması gerekmektedir” dedi.
Asgari ücret kapsamının düşürülmesinin yolu ise, sendikal örgütlenmenin önündeki engellerin kaldırılarak toplu pazarlık kapsamının genişletilmesidir.
TÜRK-İş Genel Sekreteri Kavlak konuşmasının sonunda işçi sınıfının sorunlarının asıl çözümünün sendikal örgütlenme ile sağlanabileceğini söyledi. Kavlak, “Ücretlerin enflasyona karşı korunması için ülkemizde sendikalaşma ve toplu sözleşme kapsamının geliştirilmesi zorunludur. Çünkü ücretli çalışanlar, eğer sendika üyesi ise ve toplu iş sözleşmesi kapsamındaysa, enflasyona karşı daha korunaklı olmaktadır.
AB ülkelerinde toplu pazarlık kapsama oranı yüzde 60, OECD ülkelerinde yüzde 30 düzeyindedir. ILO’ya göre ise Türkiye’de genel olarak yüzde 7,5 civarındadır. Bu oran özel sektörde ise yüzde 6’nın altındadır.
Bu durum, Türkiye’de asgari ücret civarında çalışanların oranını artırmaktadır. Türkiye ne yazık ki, asgari ücretliler ülkesi haline gelmiştir. Araştırmalar, asgari ücret civarında bir ücretle çalışanların oranının yüzde 50’lerde olduğunu gösteriyor.
Asgari ücretin artırılması kadar önemli olan konu, ülkemizde asgari ücretle çalışanların sayısının düşürülmesidir. Asgari ücret kapsamının düşürülmesinin yolu ise, sendikal örgütlenmenin önündeki engellerin kaldırılarak toplu pazarlık kapsamının genişletilmesidir.
Ülkemizde sosyal adaletten çalışma barışından, refah toplumundan söz edeceksek, o zaman, adil bölüşümden de söz etmeliyiz. Ülkemizde demokrasiden, barıştan, özgürlükten, insan haklarından söz edeceksek, herkes için, insan onuruna yakışır bir yaşam isteyeceksek, o zaman hakça bir paylaşımdan da söz etmeliyiz.
Bizim gerçeğimiz, bir yandan ülkemizin büyümesi, güçlenmesi, ilerlemesi, bacaların tütmesi, çarkların dönmesi olduğu kadar, barış içinde, huzurlu ve mutlu insanların yaşadığı bir Türkiye’de, birlikte üretmek, birlikte kazanmak umududur.
Bunun yolu da, örgütlü olmaktan, sendikalı olmaktan, özgür toplu pazarlık sistemi içinde, üretmekten ve hakça bölüşmekten geçmektedir.” dedi.
