Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 2018 Haziran ayı fiyat gelişmeleri raporunu açıkladı. Rapora göre; enflasyondaki yükselişin alt gruplar geneline yayıldığına işaret edilirken, döviz kuru gelişmelerine bağlı olarak başta beyaz eşya ve otomobil olmak üzere dayanıklı tüketim mallarında yüksek oranlı fiyat artışlarının kaydedildiği vurgulandı.
ENFLASYONDAKİ YÜKSELİŞE EN BELİRGİN KATKI SEBZE ÜRÜNLERİ ÖNCÜLÜĞÜNDE İŞLENMEMİŞ GIDA GRUBUNDAN
Türk lirasındaki değer kaybının ithal içeriği yüksek diğer temel malların yanı sıra bazı hizmet gruplarını da olumsuz etkilediğine işaret edilen raporun özet bölümünde şu ifadelere yer verildi: "Haziran ayında tüketici fiyatları yüzde 2,61 oranında artmış ve yıllık enflasyon 3,24 puan yükselerek yüzde 15,39 olmuştur. Enflasyondaki artış alt gruplar geneline yayılmıştır. Enflasyondaki yükselişe en belirgin katkı sebze ürünleri öncülüğünde işlenmemiş gıda grubundan gelmiştir. Bu dönemde enerji enflasyonundaki yukarı yönlü seyir sürmüştür. Döviz kuru gelişmelerine bağlı olarak başta beyaz eşya ve otomobil olmak üzere dayanıklı tüketim mallarında yüksek oranlı fiyat artışları kaydedilmiştir. Türk lirasındaki değer kaybı, ithal içeriği yüksek diğer temel malların yanı sıra bazı hizmet gruplarını da olumsuz etkilemiştir. Bu dönemde hizmet enflasyonunda genele yayılan artışlar izlenmiştir. Bu gelişmede maliyet unsurlarının yanında, talep yönlü etkiler de hissedilmiştir. Bu çerçevede, çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonları ve ana eğilimleri kayda değer bir biçimde yükselmiştir".
"YILLIK ENFLASYON 3,24 PUAN YÜKSELEREK YÜZDE 15,39 OLMUŞTUR"
Bir önceki aya göre gıda, temel mal, hizmet ve enerji gruplarında artışın gözlemlendiğine dikkat çekilen raporda, “Haziran ayında tüketici fiyatları yüzde 2,61 oranında artmış ve yıllık enflasyon 3,24 puan yükselerek yüzde 15,39 olmuştur. Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 1,81 ve 1,96 puan artarak yüzde 14,58 ve yüzde 14,60 olarak gerçekleşmiştir. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre gıda, temel mal, hizmet ve enerji gruplarının katkısının sırasıyla 1,81, 0,71, 0,44 ve 0,23 puan arttığı gözlenmiştir. Alkol tütün grubunun katkısında ise önemli bir değişim olmamıştır” denildi.
Raporda, enflasyon ana eğiliminde sert bir yükselişin gözlendiğine vurgu yapılarak, “Mevsimsellikten arındırılmış verilerle çekirdek enflasyon göstergelerinin üç aylık ortalamaları incelendiğinde, enflasyon ana eğiliminde sert bir yükseliş gözlenmiştir. Bu dönemde ana eğilim gerek temel mal gerekse hizmet grubunda oldukça güçlenmiştir. Sonuç olarak, bir süredir yüksek seyreden çekirdek enflasyon ana eğiliminde belirgin bir bozulma izlenmiştir” ifadeleri kullanıldı.
"LOKANTA-OTEL GRUBUNDA GÜÇLÜ ARTIŞLAR VAR"
“Haziran ayında hizmet grubu fiyatları yüzde 1,85 oranında yükselmiş, grup yıllık enflasyonu 1,44 puan artarak yüzde 10,96 olmuştur. Hizmet enflasyonundaki yükseliş alt gruplar geneline yayılmıştır. Özellikle haberleşme grubunda, internet ücretine bağlı olarak fiyatlar belirgin bir oranda (yüzde 5,60) artmıştır. Ulaştırma hizmetleri grubundaki artışta, birikimli maliyet baskılarının yanı sıra iç ve dış turizmdeki canlı görünüme bağlı olarak yükselen kara ve havayolu ile yolcu taşımacılığı fiyatları etkili olmuştur. Diğer hizmetler grubu enflasyonu, döviz kuruna duyarlı olan paket tur ve kişisel ulaştırma araçlarının bakım-onarımı kalemlerindeki fiyat artışlarına bağlı olarak yükselmiştir. Paket turlarda özellikle yurt içi bir hafta ve daha uzun süreli turlardaki kayda değer artış (yüzde 50,23) dikkat çekmiştir. Lokanta-otel grubu enflasyonunda ise gıda fiyatları, Ramazan ayına bağlı dönemsel etkiler, başta turizm olmak üzere genel talep koşullarına bağlı olarak gerek yemek hizmetleri gerekse konaklama hizmetleri grubunda güçlü artışlar görülmüştür.”
"İTHAL İÇERİĞİ YÜKSEK OLAN TEMEL MALLAR GRUBU ENFLASYONUNU OLUMSUZ ETKİLEMEYE DEVAM EDİYOR"
Türk lirasındaki değer kaybının ithal içeriği yüksek olan temel mallar grubu enflasyonunu olumsuz etkilemeye devam ettiğine vurgu yapılan 2018 Haziran Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu’nda, “Temel mal grubu yıllık enflasyonu Haziran ayında 2,57 puan yükselerek yüzde 18,55’e ulaşmıştır. Bu dönemde yıllık enflasyon giyim grubunda yatay seyrederken, diğer alt gruplarda güçlü bir yükseliş kaydetmiştir. Dayanıklı mal ve diğer temel mallar grubunda döviz kuru etkilerine bağlı yüksek fiyat artışlarının genele yayılması dikkat çekerken, dayanıklı mal grubundaki güçlü artışta özellikle beyaz eşya (yüzde 4,73) ve otomobil (yüzde 3,97) ürünleri belirleyici olmuştur. Özetle, Türk lirasındaki değer kaybı ithal içeriği yüksek olan temel mallar grubu enflasyonunu olumsuz etkilemeye devam etmiş; Haziran ayı itibarıyla yıllık tüketici enflasyonuna en yüksek katkı (5,14 puan) bu gruptan gelmiştir” değerlendirilmesinde bulunuldu.
ENERJİ FİYATLARINI YÜZDE 1,01 ORANINDA ARTTI
“Enerji fiyatları Haziran ayında yüzde 1,01 oranında artmıştır. Bu dönemde katı yakıt, şebeke suyu ve tüpgaz fiyatları sırasıyla yüzde 1,90, 1,17 ve 1,11 oranında yükselmiştir. Böylelikle, enerji grubu yıllık enflasyonu geçen yılın aynı dönemindeki düşük bazın da etkisiyle 1,82 puan yükselerek yüzde 16,99’a ulaşmıştır. Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu Haziran ayında 7,89 puan artarak yüzde 18,89’a ulaşmıştır. Bu gelişmede, temelde sebze grubuna bağlı olarak işlenmemiş gıda fiyatlarında gözlenen sert artış belirleyici olurken, yıllık enflasyon işlenmiş gıda grubunda da yükselmiştir. İşlenmemiş gıda yıllık enflasyonu bu dönemde döviz kuru gelişmeleri ve bazı ürünlerdeki olumsuz arz koşullarına bağlı olarak 14,74 puan artışla yüzde 23,23’e ulaşmıştır. Bu gelişmede, patates (yüzde 63,34) ve kuru soğan (yüzde 82,53) öncülüğünde sebze (yüzde 28,26) ile taze meyve (yüzde 5,83) ve beyaz et (5,80) fiyatlarındaki artışlar öne çıkmıştır. Önümüzdeki dönemde bazı sebze ve meyve ürünlerinde fiyatların yeni ürün arzı ile birlikte düzeltme yapması beklenmektedir. İşlenmiş gıda fiyatları Haziran ayında tüm alt gruplarda güçlü fiyat artışları kaydetmiş ve grup yıllık enflasyonu yüzde 14,47’ye yükselmiştir. Bu gelişmelerle, taze meyve-sebze dışı gıda yıllık enflasyonu da Haziran ayında yüzde 15,81 olmuştur."
“YILLIK ENFLASYON YÜZDE 23,71 İLE ENDEKS TARİHİNDEKİ EN YÜKSEK SEVİYEYE ULAŞMIŞTIR”
“Üretici fiyatlarında gözlenen yüksek artışta Türk lirasındaki değer kaybı belirleyici olmuştur” değerlendirilmesinde bulunulurken imalat sanayi fiyatlarındaki artış oranlarına yer verildi. Raporda, şu değerlendirmelere yer verildi:
“Yurt içi üretici fiyatları Haziran ayında yüzde 3,03 oranında artmış, yıllık enflasyon yüzde 23,71 ile endeks tarihindeki en yüksek seviyeye ulaşmıştır. Üretici fiyatlarında gözlenen yüksek artışta Türk lirasındaki değer kaybı belirleyici olmuştur. Bu dönemde imalat sanayi yıllık enflasyonu 3,73 puan artışla yüzde 24,10 olarak gerçekleşmiştir. İmalat sanayi fiyatlarındaki artışta et ürünleri, demir-çelik, petrol ürünleri, giyim ve tekstil ürünleri, plastik ürünler, sıvı-katı yağlar ile kimyasal ürünler öne çıkarken; fiyat artışlarının alt gruplar geneline yayıldığı izlenmiştir. Bu doğrultuda, petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğilimi de önemli ölçüde hızlanmıştır.”
Mekez Bankası, “Tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskılarının önemli ölçüde artarak güçlü seyrini koruduğu belirtilerek, “Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, Haziran ayında fiyatlar tüm alt gruplarda güçlü artışlar kaydetmiş ve yıllık enflasyon oranları yükselmiştir. Ara malı fiyatlarındaki artışta, demir-çelik, tekstil ürünleri, plastik ürünler, temel kimyasal ürünler ve kâğıt ürünleri; sermaye malı fiyatlarındaki yükselişte metal yapı ürünleri, motorlu kara taşıtları ile parça-aksesuarları ve makineler öne çıkmıştır. Bu dönemde, dayanıklı tüketim malları fiyatları mobilya ve ev aletleri öncülüğünde yükselirken, dayanıksız tüketim malları fiyatlarındaki artışta et ve yağ gibi gıda ürünlerinin yanı sıra giyim eşyaları ile bazı tekstil ürünleri belirleyici olmuştur. Sonuç olarak, tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskıları önemli ölçüde artarak güçlü seyrini korumuştur” ifadeleri kullanıldı.
(Rıfat Fırat/İHA)
