Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Botanik Anabilim Dalı Öğretim Üyesi, Botanik Bahçesi ve Herbaryum Araştırma ve Uygulama Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Hasan Yıldırım ve Hacettepe Üniversitesi Biyoloji Bölümünde konu uzmanı Doç. Dr. Barış Özüdoğru Antalya Bakır Dağı’nda daha önce keşfedilen ama nesli tükendiği sanılan bitkiyi bitki dünyasına yeniden kazandırdı. Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, neslinin tükendiği düşünülen endemik bir bitki türü olan ‘Bakır Kazteresi’ ile ilgili detaylı popülasyon çalışması yapan araştırmacıları tebrik etti.
Neslinin tükendiği sanılıyordu
Bakır Kazteresi hakkında bilgi veren Doç. Dr. Hasan Yıldırım, “Bakır Kazteresi olarak bilinen Arabis cinsi, Hardalgiller Brassicaceae ailesine ait bir gruptur. Dünyada yaklaşık 60 kadar türü bulunur. Ülkemizde ise 21 tür ile temsil edilirken bunların 11 tanesi ise ülkemiz için endemik türlerdir. Bu türlerden biri ise 2000 yılında Antalya Bakır Dağı’nda 2100-2520 metre rakım aralığında keşfedilen, bilimsel ismi ‘Arabis lycica’ olan ve Türkçe ismi de ‘Bakır Kazteresi’ olan bitkidir. Sonraki yıllarda konu uzmanı araştırıcılar bu tür ve türün popülasyonu üzerine detaylı çalışmalar yapmak için Bakır Dağı’na gerçekleştirdikleri araştırma çalışmaları esnasında bir daha bu türe rastlanamamıştır. Yakın çevresindeki alanlarda da yapılan araştırmalar sonucunda bulunamayınca, bu durumun giderek artan insan faaliyetleri, küresel ısınma, aşırı otlatma gibi etkenlerden kaynaklı olarak, popülasyonunun yok olduğu ve türün neslinin tükendiği sonucuna varılmıştır” dedi.
Doğa gezisi sırasında keşfedildi
Bitkinin gerçekleştirdiği bir doğa gezisi sırasında öğretmen olarak görev yapan Sıtkı Özkaya tarafından fotoğrafladığını ifade eden Doç. Dr. Yıldırım, “Mayıs ayında, Bakır Dağı’na çok uzak olmayan bir bölge olan Antalya/Korkuteli sınırlarında yer alan Eren Dağı’na gerçekleştirdiği bir doğa gezisi sırasında öğretmen olarak görev yapan Sıtkı Özkaya, fotoğrafladığı pembe çiçekli enteresan bir bitkiyi sosyal medya platformunda ‘Flora’ isimli floristik tabanlı paylaşımların yapıldığı, amatör botanikçilerin akademisyenler ile buluştuğu bu sosyal medya grubundan bitkinin tanımlanması için fotoğraflarını paylaşmıştı. Bu paylaşım konu uzmanlarından Hacettepe Üniversitesi Biyoloji Bölümünden Doç. Dr. Barış Özüdoğru ile beraber dikkatimizi çeken bu bitkinin, neslinin tükendiği düşünülen ‘Bakır Kazteresi’ bitkisi olduğu sonucuna vardık. Bitkinin durumunun netleştirilmesi ve popülasyon durumunun belirlenebilmesi için meyve zamanı olan temmuz ayı başlarında, türü yeniden bulan öğretmen Sıtkı Özkaya, Tarım ve Orman Bakanlığı, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsünden Dr. Erdinç Oğur’un da içinde yer aldığı bir ekip Eren Dağı’na bir araştırma çalışması düzenleyerek ve türe yönelik detaylı popülasyon çalışması yaptık” diye konuştu.
Bu tür endemik doğal bir miras
Bakır Kazteresinin bu bulunan yeni popülasyonunda, 2490-2750 metre rakımlar arasında yayılış gösterdiği, yaklaşık olarak 300 civarında bireyinin bulunduğu ve özellikle aşağı rakımlarda nereyse hiç meyve oluşturmadığı sonucuna vardıklarını belirten Doç. Dr. Hasan Yıldırım, bu türün polinasyon zamanında tozlaştırıcı canlılara yönelik bir sıkıntının olabileceği, bununda küresel iklim değişikliği ile oldukça ilintili olduğunu ve bu nedenle ilk keşfedildiği alanda yok olmuş olabileceğinin altını çizdi. Doç. Dr. Yıldırım, bu türün ülkemizin endemik doğal bir mirası olduğunun, yeniden bulunmuşken neslinin tamamen yok olmaması için acilen bir tür eylem planının devreye sokulması ve gerekli koruma çalışmalarına bir an önce başlanması vurgusunu yaptı.
