Elif Didem DANACIOĞLU/EKOhaber Gazetesi
Piyasalardaki gelişmeleri yakından izleyen iş dünyası, ‘pozitif görüş’ politikası izliyor. Beklentilerin yüksek olduğunu ifade eden işadamları, referandum öncesinde gerek üretim, işsizlik verileri, kurdaki dalgalanmalar, faizdeki hareketlilik ve piyasalardaki durgunluğun neticesininde kayıplar yaşadıklarını söylediler. Ekonomi gündeminden yansımalara ve açıklamalara baktığımızda görünen o ki, iş dünyası gibi gündemin artık ekonomi olması yönünde. Gündeme yansıyan açıklamalar şöyle diyor; Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 
nisan ayına ilişkin ekonomik güven endeksinde geçen aya göre yüzde 3,6 artışla 96’dan 99,5’e yükseldi.
Ekonomik güven endeksindeki artış, tüketici, perakende ticaret sektörü ve hizmet sektörü güven endekslerindeki artışlardan kaynaklandı. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre ise, ihracat nisanda geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 4 artışla 11 milyar 866 milyon dolara ulaştı. Son 12 aylık dönemde ise ihracat, geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 4’lük artışla 145 milyar 656 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti.
‘Türkiye olarak yönün ekonomiye çevrileceğini ve belirsizliğin ortadan kalkmasının ardından ertelenen yatırım ve tüketim kararlarının da devreye girmesiyle birlikte, ekonomide önemli ölçüde bir canlanma yaşanmasını bekliyoruz’ diyen Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM)Başkanı Mehmet Büyükekşi, hükümetin gerek yatırımlara gerekse de ihracatçılara sunmuş olduğu desteklerin de etkileriyle birlikte önümüzdeki dönemde ihracatın çok daha güçlü bir şekilde artış yakalayacağına inandıklarını ifade etti.
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Faruk Özlü ise, mart ayına ilişkin sanayi üretim endeksini değerlendiren açıklamasında, mart ayında takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretiminin, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 2,8 arttığını ve mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimindeki bir önceki aya göre artışın ise yüzde 1,3 olarak gerçekleştiğini ifade etti.
Bakan Faruk Özlü, sanayi üretiminin mart ayında piyasa beklentilerini aşıp, güçlü büyümesini sürdürdüğünü ifade ederek, öncü göstergelerin mart ayında başlayan sanayi üretimindeki artışın, nisandan itibaren daha da hızlanacağını gösterdiğini, ihracat pazarlarında da hızlı bir toparlanma görüldüğünü, güven endekslerinin hızla yükseldiğini ve kapasite kullanımının ise ciddi şekilde arttığını belirtiyor. Referandum sonrası beklentilerin olumluya döndüğünü ifade eden Bakan Faruk Özlü, sanayi üretiminin hızlı artışına, iç ve dış talebin destek verdiği ve vergisel indirimler, istihdam üzerindeki yüklerin azaltılması ve KOBİ’lere verilen destekler gibi hayata geçirilen birçok tedbirin, mart ayı itibarıyla etkisini daha belirgin şekilde göstermeye başladığına işaret etti. Farklı sektörlerin temsilcilerine göre, yabancı sermayeli yatırımcıların Türkiye ile ilgili güven mesajı vermesi, birçok alana pozitif yansıyacağının altını çizdi.
Yabancı yatırımcıların Türkiye’ye ile ilgili olumlu görüş sergilemeleri piyasaya olumlu katkı sağlayacağı görülüyor. Beklentilerin olumlu olduğunu ve yatırımlarda da hareketlenmenin yaşandığını vurgulayan işadamları, ertelenmiş yatırımların tekrar masa üstüne çıkarıldığını vurguladı. İş dünyası olarak tamamen artık işlerine odaklanmak istediklerini ve bundan sonraki sürecin daha iyi olacağını ümit ettiklerinin altını çizdi. Görüşler, piyasaların pozitif yönde ilerleyeceğinden ümitli olduklarını ve doların geri gelmesi, Borsa’nın yükselmesi ile olumlu seyir yönünde yoğunlaşıyor. ‘Daha fazla çalışacağız, üreteceğiz ve yatırım yapacağız’ diyen iş dünyasının değişik sektörlerinde faaliyet gösteren temsilcileri piyasalardaki son gelişmeleri değerlendirdi. İşte görüşler...
MEHMET AYDIN-BTB MECLİS BAŞKANI
‘Piyasalar daralmayı aşmış durumda’
Referandum öncesinde piyasalar durağanlık yaşıyordu. Referandum sonrası biraz daha hareketlenme başladı. Özellikle bankaların biraz daha finansal erişimi kolaylaştırması olumlu yansıdı. Tavukçuluk sektörüne uzun vadede yansıyacağını düşünüyorum.
Yumurta da biraz sıkıntı var ama, beyaz ve kırmızı et sektörüne yansımalar başladı. Piyasalar daralmayı aşmış durumda.
İSMAİL KUŞ- BTSO YKB YRD.
‘Beklentiler yüksek’
Referandum sonrası istikrarın oluşmasıyla beraber beklentiler yüksek. Ekonomiye odaklı yeni çıkacak ekonomik paketle beraber piyasaların ciddi anlamda beklentisi var.
Yabancı yatırımcıların talepleri yüksek. Piyasalarda hareketlenme ve talep var, neticelerini alıyoruz.
İHSAN İPEKER - İPEKER TEKSTİL YKÜ
Bekletilen projeler tekrar ajandalara girdi
Referandum sonrasında belirsizliğin sona ermesi gerek sanayicilerin gerekse ticarethanelerin sürdürülebilir ekonomi inançlarını arttırmış ve bekletilen projelerin tekrar ajandalara girmesini sağlamıştır. FED ve Avrupa Merkez Bankası’nın gelecek dönem tutumları para piyasaları üzerinde belirleyici olacaktır.
YUNUS AYDIN - ULUDAĞ OSB BAŞKANI
‘Güven, istikrar ve geleceğe bakış çok önemli’
Türkiye her zaman için yabancı yatırımcılara imkanlar sunan ve pazar olarak da yer bulabileceğiniz bir ülke. Güven, istikrar ve geleceğe bakış çok önemli. Yabancıların ülkemize yatırım amaçlı gelebilmeleri için güven ortamı şart.
Piyasalar hareketlenmeye başladı.
REFİK ÖZEN - ÖRNEK YEMEK YKÜ
‘İşimize odaklanalım istiyoruz’
Referandumdan sonra piyasalarda olumlu bir seyir var. Belirsizlikler biraz daha kalkmış durumda. Dolayısıyla sanayici ve işadamları için olumlu bir olgu. Referandum öncesine göre daha olumlu bir havayı hissediyoruz. Dövizin biraz daha geri gelmesi olumlu bakışı destekliyor. Borsa’nın yükseliyor olmasını pozitif değerlendiriyoruz. İşdünyası olarak tamamen artık işimize odaklanalım istiyoruz. Bundan sonra sürecin daha iyi olacağını ümit ediyoruz.
KAĞAN YEŞİL – AY PLASTİK YKB
‘Yatırımlara devam etme kararı aldık’
Piyasalarda belirsizlik ortamı kalktıktan sonra işlerin açıldığını düşünüyorum. Pozitif hava işlerimize olumlu yansıdı. Doların geri gelmesi, piyasadaki hareketten dolayı olumsuz bir hava görmüyoruz. Beklediğimiz bazı yatırımlar vardı, yatırımlara devam etme kararı aldık. FED ve Avrupa Merkez Bankası’nın gelecek dönem tutumları para piyasaları üzerinde belirleyici olacaktır.
MUSTAFA ALTIN ALTIN İNŞAAT YKB
‘Süreç istikrar mesajı veriyor’
Referandum sonrası piyasaların iyi yönde ilerleyeceğini düşünüyorum. Çünkü, bu süreç istikrar mesajı veriyor. Bu süreçte de hem piyasa kurlarının hem de sektörel bazda ilerlerlemelerin daha iyi olacağını düşünüyorum.
KEMAL GÜLER-BURSA MİKRO DESTEK GENEL MD
‘Olumlu gelişmeler’
Referandum sonrası piyasalar anormal bir şekilde herkesin beklediğinin tersine dip yapmaya başladı. Dolar ve euro düşüşe geçti. Borsa’da çıkış var çünkü yurtdışından yoğun bir şekilde yurtiçine para girişi var. İnşallah böyle devam eder. Herkesin beklediğinin aksine olumlu gelişmeler var. Bursa’da tekstil, otomotiv döviz üzerine çalışan sektörler. Şu dönemde üreticinin ve ihracatçının yüzü gülüyor. Bence olumlu gelişmeler..
HALİL MALKAÇ - MÜSİAD İNEGÖL ŞUBE BAŞKANI
‘Kırılgan ekonomik yapıyı geride bıraktık’
Referandum süreci ve mevsimsel etkilerden kaynaklanan durgunluk havası dağılmaya başladı.Dolardaki düşüşün ham madde fiyatlarına da yansımasını umut ediyoruz.Ülke olarak güçlü ve istikrarlı bir ekonomiye sahibiz.Geçmişte olduğu gibi kırılgan ekonomik yapıyı geride bıraktık. Dönemsel düşüşler olsa da artık istikrar kaygısı yaşamadığımız için keskin değişikliklerin olmadığı yıllar yaşıyoruz.2017’nin ikinci altı ayının ilk yarıya göre çok daha hareketli olacağına inanıyorum.Ülkemize güveniyoruz...
RAMAZAN KAYA – AKADEMİKA AMBALAJ YKB
‘Sektörümüz tüm umudunu kağıt fiyatlarının gevşemesine bağladı’
Oluklu mukavva ambalaj sektörü ihracatla doğru orantılı giden bir sektördür. Geçen yıl ihracat gelirlerimizin azalması, oluklu mukavva tüketiminin 2016 yılında OMÜD rakamlarına göre yüzde 4 azalmasına sebep olmuştur. Kağıt tedariğinde yaşanan bu sıkıntılar, vadelerinde kısaltılmak istenmesiyle piyasadaki alıcıların şartlarını zorlaştırdı. Firmalarımız bu artış oranlarını bire bir yansıtmadığı için kar marjları eridi gitti. Sektörümüz tüm umudunu kağıt fiyatlarının gevşemesine bağladı. Yılın ikinci yarısı ile ilgili umutluyuz.
ÖMER ÖZDEMİR- DGD YÖN. DANIŞMANI
‘Fiyat ayarlamasına şiddetle ihtiyaç vardır’
2016’da piyasalar gündemi yoğun ve oldukça hareketli bir yılı geride bıraktı. İçerisinde bulunduğum enerji sektöründe döviz borçlanmaları ile yapılan elektrik üretim tesislerine sahip şirketlerde kur farkı kontrol edilemeyecek olumsuzluk seviyelerine ulaştırmıştır. Ayrıca enerji piyasalarında da 2016 Aralık ayında Türkiye üretiminin yüzde 29’unu sağlayan Doğal Gaz ile elektrik üretimi doğal gaz kısıntısı nedeniyle elektrik enerjisi takas piyasada PTF günlük fiyatları arz yetersizliği ile aşırı artmış ve elektrik enerjisi tedarik fiyatları öngörülemeyen fiyatlara ulaşmış ve enerji piyasalarında bir çok OSB’ler gibi büyük serbest tüketici şirketlere tedarik yapan şirketler ticari ilişkileri bozulmuştur. Enerji Bakanlığı ve ilgili bağlı kurumların da etkin stratejik yönetimi ile enerji piyasaları yılın ilk üç ayını takiben kararlı kontrolüne alınmıştır. Ancak enerji piyasaları dengelerinin istikrara kavuşabilmesi için düzenlemeye tabi elektrik fiyatlarında özellikle Ocak 2017’de yapılmamış ve daha da öncesinden uzun süredir yapılamayan fiyat ayarlamasına şiddetle ihtiyaç vardır. Beklentiler PTF fiyatlarının da baskısı ile Temmuz 2017’de olası artış ayarlamasıdır. Enerji piyasalarındaki oluşacak bu yeni üretim ve serbest ticaret istikrarı genel piyasalarda da maliyetlere artış etkisi kaçınılmaz olacaktır. Ülke arz güvenliğinde ve enerji üretim ve ticaretinde mutlak suretle 2017’den başlayarak her bir vesile arz ettiğim üzere hedef çok kaynaklık, mümkün olduğunca yerli kaynaklar ile ithal kaynaklarında uzun süreli depolanabilir yöntemle ve “endüstri 4 esasında” yönetim olacaktır. Sonuç olarak piyasaların tüm yaşananlarına ve olumsuzluklarına rağmen dinamik Türkiye Piyasası 2017’de de gereken istikrarına kısa sürede ulaşacağına inancım tamdır.
ŞİNASİ GÜNEŞ - BEMİS ELEKTRİK YKB
‘Türkiye’de yatırımlar başladı’
Güçlü ülke, istikrarlı siyaset ve istikrarlı ekonomi olduğu sürece piyasalar iyi, aksi halde kötü. Yılın ilk çeyeğini sektör olarak hedeflerin üzerinde kapattık, memnunuz. İşlerimiz hareketli. Türkiye’de yatırımlar başladı, farklı bir sıkıntı ile karşılaşmazsak bu yılı hedeflerin üzerinde bitirmeyi planlıyoruz.
ZÜBEYDE DEMİR - MARPAK AMB. GEN.MD.
‘KGF’nin izlenebilir olması lazım’
Piyasalar hareketlenmeye başladı, ben çok umutluyum. Kredi Garanti Fonu ile ilgili bankaların zorluk çıkarmaması lazım. Referandumdan önce çok hızlı gidiyordu, referandumdan sonra yavaşlatmaya başladılar. Çok fazla prosüdürler var. KGF dediğin zaman izlenebilir olması lazım. İşine mi yatırım yapıyor veya hammadde mi alıyor, bunlarında izlenmesi lazım. Bunlar izlenebilir olduğu zaman gerçek sahiplerine gideceğini düşünüyorum. Piyasalar açılmaya başladı ama, karşılıksız çekler dönüyor.
YAVUZ UĞURDAĞ - İMOS BAŞKANI
‘En büyük sorun hammaddede yaşanan fiyat artışları’
KDV indirimi ile iç pazarda başlayan perakende hareketliliği işlerimize pozitif olarak yansımıştı. İndirim kararının uzatılması sezonun hareketli geçmesi açısından bizleri sevindirdi. Referandumun neticelenmesi de sanayicinin ve tüketicinin dikkatini tekrar işlerine vermesi açısından önemliydi. Önümüzdeki günlerde gerek iç pazarda gerekse dış pazarda biz hareketlenmenin devam edeceğini düşünüyoruz. Sektör olarak bugün için en büyük sorunumuz başta sünger olmak üzere hammaddede yaşanan fiyat artışları diyebiliriz. Ancak umuyoruz ki, en kısa sürede bu durum da son bulacak.
İLKER DURAN – İLKOM YKB
‘Beklentiler olumlu, yatırımlar da bir hareketlenme var’
Piyasalarda olumlu bir hava hakim. Burada bizim beklentimiz artık, gündemin ekonomi olması. Artık, ekonomiye odaklanmamız lazım. Referanduma kadar çok şey kaybettik, gerek üretim olsun gerek işsizlik rakamlarına baktığınız zaman, kurlardaki dalgalanmalar, faizdeki hareketlilik, işlerdeki durağanlık... Bundan sonra daha çok çalışmak gerekiyor. Ekonomiye önem vermek, ekonomi gereklerini yerine getirmek gerekiyor. Gördüğüm kadarıyla hükümet de bu niyette, sinyallerini alıyoruz. İnşallah bahar ile birlikte ekonomiye bahar geleceğini düşünüyorum. Beklentiler olumlu, yatırımlarda bir hareketlenme var. Ertelenmiş yatırımlar vardı, bunlar tekrar masa üstüne çıkarıldı. Projeler yeniden gündeme geldi, tartışılıyor, konuşuluyor.
MESUT OKYAY – BEBETTO YKB
‘Referandum piyasalar için bir süreçti’
Referandum sonrasında piyasalar açısından henüz beklemedeyiz.
Referandum, piyasalar için bir süreçti.
İnşallah bundan sonra biraz daha taşlar yerine oturdukça hem yatırımların artacağını hem de iç piyasaya ve bölge ülkelerine yansıyacağını düşünüyoruz. Tek başına referandumun olumlu olması bölge ülkeleri açısından çok önem arz etmiyor.
Ama, Suriye ile ilgili de olumlu bir gelişme yaşanırsa sektörümüzde ve tüm sektörlere de iyi yansıyacağını düşünüyorum.
