İstanbul
Merkezi ABD'de bulunan düşünce kuruluşu RAND Corporation'ın yayımladığı " Afrika'da Büyük Güç Rekabeti ve Çatışma" başlıklı raporda ABD, Çin ve Rusya'nın Afrika'daki güç mücadelesine yer verildi.
Rapora göre ABD, Afrika'da yoğun ekonomik bağışçı ve askeri aktör olmaya devam ederken Çin ve Rusya'nın da etkisi gün geçtikçe artıyor.
Söz konusu devletlerin Afrika'daki potansiyel güç mücadelesinin ilk sıralarında Güney Afrika Cumhuriyeti, Nijerya, Sudan, Fas, Tanzanya ve Kenya gibi ülkelerin geldiğine dikkat çekilen raporda ABD, Rusya ve Çin için Nijerya ve Cezayir'in petrol ve doğal gaz rezervleriyle, Güney Afrika Cumhuriyeti'nin ise altın ve platin kaynaklarıyla öne çıktığı belirtildi.
ABD, Rusya ve Çin için stratejik önemdeki Sudan, Kızıldeniz ve Aden Körfezi, Kenya ise Hint Okyanusu için önemli stratejik konuma sahip ülkeler arasında yer alıyor.
Afrika'daki ana aktörler ABD, Rusya ve Çin
Afrika'daki önemli aktörleri ABD, Rusya ve Çin olarak sıralayan rapora göre ABD, 2000'lerden itibaren Afrika'da terörle mücadeleye odaklanırken büyük askeri operasyonların yerine Somali ve Uganda'da olduğu gibi küçük askeri birliklerle Afrika ülkelerinde bulunuyor.
ABD'nin ana hedeflerinden birinin terörle mücadele olduğu belirtilen raporda, söz konusu ülkenin kayıt dışı silahlarla mücadele, insan ticareti ve uluslararası suçlarla mücadele için kıta ülkeleriyle işbirliği yaptığı öne sürüldü.
Raporda, Güney Afrika Cumhuriyeti'nin ABD'nin Afrika'daki en büyük ticaret ortağı olduğu belirtilirken Nijerya'da ise doğrudan yabancı yatırımcı olarak ABD'nin ilk sırada geldiği kaydedildi.
Rapora göre Çin, Afrika'da petrol başta olmak üzere enerji tedarik ağını artırmayı amaçlıyor.
Mozambik'ten titanyum, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nden kobalt, tantal, Namibya'dan uranyum, Güney Afrika'dan krom tedarik eden Çin bu ağı çeşitlendirmeyi hedefliyor ve buna karşı gelebilecek yerel siyasi güçlere karşı da mücadele ediyor.
Raporda göre Afrika ülkeleriyle ilişkilerine önem veren Pekin yönetimi, gelecek 10 yıl içerisinde Afrika'nın ekonomik açıdan en hareketli yerlerinden biri olacağını tahmin ediyor ve bu yükselişi fayda sağlamayı hedefliyor.
Öte yandan Çin, BM'deki oylamalar ve kendine yöneltilen insan hakkı ihlalleri eleştirilerine karşı Afrika ülkelerinden destek sağlamayı da hedefliyor.
Rapora göre Rusya, Afrika'da öncelikli olarak jeostratejik ve ekonomik çıkarlar doğrultusunda adımlar atıyor.
Rusya'nın Güney Atlantik ve Hint Okyanusu yollarıyla yakından ilgilendiğine dikkat çekilen raporda, Rusya'nın deniz taşımacılığında ticaret gemilerinin geçiş güvenliğini sağlamayı ve ABD gibi rakiplerinin deniz yolu hattını engellemeyi amaçladığı kaydedildi.
Bu amaçla Rusya, NATO kuşatmasından çıkmak ve Batılı rakipleriyle mücadele edebilmek için stratejik konumdaki Afrika ülkelerine yöneliyor.
Afrika'daki güç savaşında Wagner gibi silahlı grupları kullanan Rusya, Afrika ülkelerine kendini "güvenilir bir güvenlik ortağı" olarak tanıtıyor.
Ana mücadele Nijerya ve Güney Afrika'da yaşanıyor
Rapora göre Nijerya ABD-Çin, Güney Afrika Cumhuriyeti ise olası ABD-Rusya rekabetinde ilk sırada yer alıyor.
Nijerya, yer altı kaynakları, ekonomik pazar hacmi ve bölgesel siyasi etkisi nedeniyle ana mücadele alanlarının başında geliyor.
ABD'nin Nijerya ile ticaret ve petrol endüstrisi başta ekonomik ilişkilerini geliştirdiği belirtilen raporda, Çin ve Rusya'nın Nijerya'daki etkisini artırmasına karşın ABD'nin nüfuz alanının zayıfladığına dikkat çekiliyor.
Nijerya ile ekonomik ilişkilerini derinleştiren Çin'in bu alandaki kazanımlarını kaybetmemek için Nijerya'da güvenlik ve istikrarın sağlanmasına yönelik adımlar attığını kaydeden rapora göre istikrar sahibi Nijerya ile ilişki kuran Çin, Batı Afrika ülkelerine de nüfuz etmeyi hedefliyor.
Rapora göre Rusya, Nijerya ile "dostluk, karşılıklı saygı ve çıkarların örtüştüğü karşılıklı yarar sağlayan işbirliği" çerçevesinde ilişki kuruyor.
Bu amaçla Rusya, Sahra Altı Afrika'daki en büyük ticaret partneri olan Nijerya'ya insan hakları ihlalleri gerekçe gösterilerek ABD tarafından teslimi engellenen askeri malzeme ve savaş uçaklarına karşı alternatif olarak çıkıyor.
Rusya, Nijerya'da öncelikli olarak Moskova'nın ekonomik çıkarlarına uygun olarak doğal kaynakların güvenliğini sağlama, pazar arayışı, ABD'ye karşı jeopolitik çıkarlarının korunması ve uluslararası izolasyonun azaltılmasını hedefliyor.
