İstanbul
Basın İlan Kurumu ( (BİK)) Genel Kurulu'nda kabul edilen, resmi ilan ve reklamların gazete, dergi ve internet haber sitelerinde yayımını düzenleyen ve bugün Resmi Gazete'de yayımlanan Resmi İlan ve Reklam Yönetmeliği, yeni dönemin başlangıcı olacak önemli kararları içeriyor.
BİK'ten yapılan açıklamada, kurumun 13 Ocak'taki olağanüstü toplantısında kabul edilen Resmi İlan ve Reklam Yönetmeliği'nin, 1 Şubat 2023 tarihli ve 32091 sayılı Resmi Gazete'de yayımlandığı belirtildi.
Açıklamada, resmi ilan ve reklamların yayımlanacağı süreli yayınların vasıf ve ödevlerinin belirlenmesi ile fikir ve içtihat farkı gözetilmeksizin ilan dağıtımının sağlanması amacıyla hazırlanan yönetmeliğin büyük bölümünün 1 Nisan'da yürürlüğe gireceği ifade edildi.
Resmi ilanların kamuoyuna duyurulması noktasında önemli bir dönüşümü kapsayan yönetmeliğin, kurumun sorumluluk alanını genişletirken internet haber sitelerine devlet desteği sağlanmasının da önünü açtığı kaydedilen açıklamada, yönetmelikte gazetelerin mevcut resmi ilan yayımı mekanizmasındaki yerleri korunurken hak kaybı yaşamamaları için hassasiyet gösterildiği vurgulandı.
İnternet haber siteleri ne zaman resmi ilan yayımlayabilecek?
Açıklamada, yönetmelikteki kategorilere göre belirlenen usul ve esaslara uygun olarak vasıf ve ödevlerini, eksiksiz ve zamanında yerine getiren internet haber sitelerinin resmi ilan yayımlama hakkı kazanacağı belirtildi.
Halihazırda resmi ilan yayımlama hakkına sahip olan gazetelerin, kuruma kayıtlı olan internet haber sitelerinin, 31 Mart'a kadar belirlenen kurallara uygun başvuru yapmaları ve asgari trafik şartı hariç diğer koşulları yerine getirmek şartıyla bekleme süresine tabi tutulmaksızın resmi ilan yayımlama hakkı kazanacağı bildirilen açıklamada, ancak internet haber sitelerinin 30 Eylül itibarıyla asgari trafik şartını da yerine getirmelerinin gerekeceği, aksi halde resmi ilan yayımlama hakkının durdurulacağı aktarıldı.
Kuruma ilk kez başvuran internet haber sitelerinin ise belirlenen şartları 24 ay süreyle yerine getirmelerinin ardından ilan yayımlama hakkı kazanacağı belirtilen açıklamada, il temeline dayanan kontenjan yerlerine dair kadro ve içerik sayılarının iki katını ve günlük asgari tekil ziyaretçi sayısının dört katını yerine getirenlerin ise 6 ay sonra resmi ilan yayımlayabileceği kaydedildi.
Açıklamada, resmi ilan yayımlama hakkı kazanmak için müracaat eden gazetelerin, önceki düzenlemede olduğu gibi 36 ay bekleme süresine tabi tutulacağı bildirildi.
Gazete ve internet haber sitelerinin genel vasıfları
Süreli yayınların yerine getirmeleri gereken ödevlerin başında, kadrolarında belirli sayı ve görevlerde fikir işçisini istihdam etmelerinin geldiği vurgulanan açıklamada, şu bilgiler yer aldı:
"Kadroda yer alacak fikir işçilerinin iş sözleşmeleri, ücretleri, öğrenim durumları, çalışma süreleri ve diğer nitelikleri kurum mevzuatı açısından kadro beyanlarında önem taşıyor. Mevzuatın ilgili maddelerinde, basın çalışanlarının haklarını koruyan çeşitli hükümler de yer alıyor. Buna bağlı olarak, 1 Temmuz'da yürürlüğe girecek bir maddeyle kadroda beyan edilen fikir işçileri ile orantılı olacak şekilde, gazetecilik faaliyeti yürütülmek üzere tahsis edilmiş iş yerinde kişi başına en az 5 metrekare çalışma alanının olması şart kılınıyor."
Açıklamada, süreli yayınların içeriklerinin de yönetmelikte bir diğer önemli unsur olarak öne çıktığına işaret edilerek, "Yönetmelik, süreli yayınların yayın veya kontenjan yeri ile çevresini ilgilendiren özgün ve güncel içeriklere yer vermelerini zorunlu kılarak gazeteciliğin gelişimine yönelik katkılar içeriyor. Yönetmelikte basının yerleşik teamülleri doğrultusunda habercilik yapılması öngörülürken, mahreç kullanımını düzenleyen maddelerle gazetecilerin fikri haklarının ve emeklerinin korunması noktasında önleyici tedbirler alınıyor." ifadeleri kullanıldı.
Bu kapsamda, resmi ilan yayımlama hakkına sahip veya bekleme süresinde olan gazete veya internet haber sitelerinin, günlük incelemelerin yanı sıra 2 yılda en az 1 defa kurum tarafından denetleneceği bildirilen açıklamada, diğer taraftan süreli yayınların mücbir sebepler ve kanuni kısıtlamalar dışında yayınlarını kesintisiz sürdürmeleri gerekeceği belirtildi.
Süreli yayınların kategorilerinin belirlenmesi
Açıklamada, yönetmelik hükümlerine göre resmi ilan dağıtımı ve yayımı açısından; gazetecilik geleneği, resmi ilan istihkakı ve nüfus gibi objektif verilere dayanılarak birbirine benzeyen illerin aynı kategoriye alındığı aktarıldı.
Gazetelerin yayın yeri, kadrolarında bulundurmaları gereken fikir işçisi sayıları, yüzölçümleri ile bayi ve abone satışlarına göre 6 kategori altında sınıflandırıldığı bildirilen açıklamada, bu sınıflandırma doğrultusunda resmi ilan kontenjanına ilişkin esas ve ek gösterge şartları ve sayılarının, resmi ilanların adil bir şekilde dağıtımının sağlanması için gazetelerin kadro-yüzölçümleri, baskı, dağıtım ve satışlarına göre belirlendiği kaydedildi.
İnternet haber sitelerinin kontenjan yerlerinin ise 6 kategori olarak tasnif edildiğine, bu kategorilerin fikir işçisi sayısı, asgari haber sayısı, asgari ziyaretçi trafik bilgilerine göre şekillendirildiğine işaret edilen açıklamada, internet haber sitelerinin kadro, ziyaretçi trafiği ve ilan haberleştirme ek göstergeleriyle internet haber sitelerinin vasıflarına göre resmi ilanlardan adil şekilde faydalandırılmasının sağlandığı ifade edildi.
Açıklamada, ayrıca günlük gazetelerin vasıflı, haftalık gazetelerin alt vasıflı olarak belirlendiği sınıflandırmaya, ilan dağıtımında yaşanan olumsuz sonuçlar sebebiyle son verilerek, aynı yayın yerinde yayın günü sayısına göre gösterge tanımlamaya dayalı düzene geçildiği duyuruldu.
Gazetelerin asgari satış rakamlarında değişiklik
Gazetelerin koronavirüs salgınıyla birlikte düşen bayi ve abone satışlarına yönelik günlük olarak gerçekleştirmesi gereken satış adedi rakamlarında da değişiklik yapıldığına işaret edilen açıklamada, gazetelerin satış fiyatının yerel ve bölgesel gazetelerde 1,5 TL, yaygın olanlarda ise 2 TL'den az olmamasının kararlaştırıldığı bildirildi.
Açıklamada, gazetelerin kategorilerine göre; 1. kategori için 14 fikir işçisi, 2,25 metrekare yüzölçümü, asgari bayi satış oranı yüzde 50 olmak üzere günlük 3 bin; 2. kategori için 11 fikir işçisi, 1,50 metrekare yüzölçümü, asgari bayi satış oranı yüzde 50 olmak üzere günlük 1600; 3. kategori için 6 fikir işçisi, 1,50 metrekare yüzölçümü, asgari bayi satış oranı yüzde 50 olmak üzere günlük 400; 4. kategori için 5 fikir işçisi, 1,12 metrekare yüzölçümü, asgari bayi satış oranı yüzde 40 olmak üzere günlük 400; 5. kategori için 4 fikir işçisi, 1,12 metrekare yüzölçümü, asgari bayi satış oranı yüzde 30 olmak üzere günlük 300; 6. kategori için 3 fikir işçisi, 0,90 metrekare yüzölçümü, asgari bayi satış oranı yüzde 30 olmak üzere günlük 100 fiili satış adedi ile yönetmelikte belirlenen diğer şartları taşımaları gerektiği kaydedildi.
İnternet haber sitelerinin ödevleri
Açıklamada, gelecek nisan ayında ilk kez süreli yayın kapsamına girerek resmi ilan ve reklam yayımlayacak internet haber sitelerinin bugünün teknolojisiyle beraber ulaştığı erişim kolaylığının, kategoriler ve kriterlerin belirlenmesinde önemli rol oynadığı ifade edildi.
İnternet haber sitelerinin kategorilerine göre; genel kategori için 32 fikir işçisi, günlük 240 asgari haber sayısı, 500 bin tekil ziyaretçi, 1,5 milyon sayfa görüntülenme sayısı şartını taşıması gerektiği belirtilen açıklamada, 1. kategori için 15 fikir işçisi, günlük 100 asgari haber sayısı, 50 bin tekil ziyaretçi, 150 bin sayfa görüntülenme sayısı; 2. kategori için 12 fikir işçisi, günlük 80 asgari haber sayısı, 30 bin tekil ziyaretçi, 90 bin sayfa görüntülenme sayısı; 3. kategori için 8 fikir işçisi, günlük 50 asgari haber sayısı, 20 bin tekil ziyaretçi, 60 bin sayfa görüntülenme sayısı; 4. kategori için 6 fikir işçisi, günlük 40 asgari haber sayısı, 10 bin tekil ziyaretçi, 30 bin sayfa görüntülenme sayısı; 5. kategori için 4 fikir işçisi, günlük 30 asgari haber sayısı, 3 bin tekil ziyaretçi, 9 bin sayfa görüntülenme sayısı ile yönetmelikte belirlenen diğer şartları taşımalarının zorunlu olduğu vurgulandı.
Tekil ziyaretçi sayılarının, kategori ve göstergelere göre en az yüzde 15'inin doğrudan gelen ziyaretçilerden oluşması gerektiğine işaret edilen açıklamada, "1'inci, 2'nci, 3'üncü, 4'üncü ve 5'inci kategorilerde yer alan internet haber sitelerinin ziyaretçilerinin günlük ortalama sayfada kalma süresi en az 1 dakika; genel kategoride ise en az 2 dakika olacak. Genel kategori hariç ve diğer kategorilerde yer alan internet haber sitelerinin trafik bilgilerinde sadece yurt içi kaynaklı olanlar dikkate alınacak. Genel kategoride yer alan internet haber sitelerinin ziyaretçi trafik verilerinin hesaplanmasında, yurt dışı kaynaklı olanların en fazla yüzde 5'i dahil edilecek." bilgisi paylaşıldı.
Ziyaretçi trafik bilgilerinde manipülasyona taviz verilemeyecek
Açıklamada, kurumun resmi ilan dağıtımına dayanak oluşturan unsurların başında yer alacak olan ziyaretçi trafik bilgilerinin, kontenjan tablolarının hukuka aykırı şekilde herhangi bir yöntemle kasıtlı ve hileli birtakım davranış ile manipüle edilmesi halinde ilgili internet haber sitesinin resmi ilan yayımlama hakkının sona erdirileceği bildirildi.
Resmi reklam yayımlama hakkı
Açıklamada, gazete ve dergilerin resmi reklam yayımlama hakkını kazanabilmeleri için haftada bir veya daha sık yayımlananların 12, 15 günde bir yayımlananların 9, ayda bir yayımlananların 6, 2 ayda bir yayımlananların 3, 3 ayda bir yayımlananların ise 2 sayı yayımlamış olmaları gerektiği kaydedildi.
İnternet haber sitelerinin resmi reklam yayımlama hakkı kazanabilmeleri için yayımlama taleplerinden itibaren tabi olacakları bekleme sürelerinin 30 gün olacağı belirtilen açıklamada, sadece resmi reklam yayımlayacak süreli yayınların kadrolarında en az 2 fikir işçisi istihdam etmeleri gerektiği aktarıldı.
