Trabzon Vakıflar Bölge Müdürü Mazhar Yıldırımhan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Trabzon'un fethinden sonra kiliseden camiye dönüştürülen fakat daha sonra müze olarak hizmet veren Ayasofya'nın bir süre önce mahkeme kararıyla Kültür ve Turizm Bakanlığından Vakıflar Genel Müdürlüğüne devredildiğini hatırlattı.
Mahkemenin kararı sonrası Ayasofya'nın 2 yıl önce bazı değişiklikler yapılarak cami olarak hizmet vermeye başladığını anlatan Yıldırımhan, "Ayasofya, Fatih Sultan Mehmet'in vakfında kayıtlı bir eser. Ayasofya, uzun yıllar aslına uygun kullanılmamıştı ama mahkeme kararı neticesinde Ayasofya yeniden cami fonksiyonunu görmeye başladı" diye konuştu.
Yıldırımhan, Ayasofya'nın camiye dönüştürülmesinin ardından ibadet fonksiyonunu tam anlamıyla yerine getiremediğine dikkati çekerek, şunları kaydetti:
"Biz Ayasofya'nın cami fonksiyonunu sadece bir tefrişatla yerine getirebildik. Şimdi bir restorasyonla inşallah cami fonksiyonunu tam anlamıyla icra edebileceği bir şekle dönüştüreceğiz. Bununla ilgili önce proje ihalesine çıktık. Ayasofya'nın restitüsyon ve rölöve projeleri büyük ölçüde bitirildi. Şimdi restorasyon projeleri tamamlanmak üzere. Restorasyon projeleri tamamlanıp Anıtlar Kurulundan geçtikten sonra 2016 yılı içinde de inşallah Ayasofya'nın restorasyonuna başlamak istiyoruz."
Büyük Fatih Camisi ve Ayasofya gibi eserlerin özellikli olduğunu vurgulayan Yıldırımhan, "Bunlarla ilgili restorasyon çalışmalarında her detaya dikkat edilmesi gerekiyor. Biz de bu titizlik içinde çalışmalarımızı sürdürüyoruz" değerlendirmesinde bulundu.
Yıldırımhan, şu ana kadar Ayasofya'nın tarihi yapısını bozacak işlem gerçekleştirmediklerini, sadece mihrap ve minber konulup halı serilerek ve freskler perdeyle örtülüp tefrişat yapılarak cami alanı oluşturulduğu bilgisini paylaştı.
Trabzon'un fethinden sonra uzun yıllar cami olarak hizmet veren ve tapuda da cami gözüken Ayasofya, geçmişte müzeye dönüştürülerek Kültür ve Turizm Bakanlığına devredilmişti. Mahkeme kararıyla bir süre önce Trabzon Vakıflar Bölge Müdürlüğüne devredilen Ayasofya, Temmuz 2013'te yeniden camiye dönüştürülüp ibadete açılmıştı.
- Ayasofya'nın tarihi
Trabzon Ayasofya Kilisesi, Trabzon İmparatorluğu krallarından 1. Manuel Komnenos zamanında (1238-1263) inşa edildi. Fatih Sultan Mehmet'in 1461'de Trabzon'u fethinin ardından camiye çevrilen ve vakıf eseri olan Ayasofya, Birinci Dünya Savaşı yıllarında sırasıyla depo, hastane ve cami olarak kullanıldı.
Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Edinburg Üniversitesi iş birliğiyle 1958 ile 1962 yılları arasında restore edilen tarihi yapı, 1964'ten sonra müze olarak ziyarete açıldı. Evliya Çelebi'nin önem verdiği yapılar arasında bulunan, 1868'de harabe olan Ayasofya, aynı tarihlerde Bursalı Rıza Efendi'nin teşvikiyle onarıldı.
Geç Bizans döneminin güzel örneği olan yapı, yüksek bir merkezi kubbeye sahip bulunuyor. Yapıda, Hristiyan sanatının yanı sıra Selçuklu Dönemi İslam sanatının etkileri görülüyor. Binanın güney cephesinde Adem ile Havva'nın yaratılışı kabartma olarak anlatılıyor. Güney cephedeki kemerin kilit taşı üzerinde Trabzon'da 257 yıl hüküm süren Komnenoslar'ın sembolü tek başlı kartal motifi bulunuyor.
Hazreti İsa'nın doğumu, vaftizi, çarmıha gerilişi ve kıyamet gününün betimlendiği yapının ana kubbesinin alt kısmında çok renkli mermerden yapılmış yer mozaiği bulunuyor.
Fresklerde İncil'den alınmış konular işlenen yapının kubbesindeki ana tasvirin ise Hazreti İsa'nın tanrısal yönünü aksettiren Pantacrator İsa olduğu belirtiliyor. Bunun altında bir kitabe kuşağı, daha altta ise melekler frizi bulunuyor. Yapının pencere aralarında da 12 havari tasvir ediliyor.
