Yurtbaşı Beldesinde yaklaşık 10 yıl önce 5 kişilik ekiple 10 bin dönüm alanda domates üretmeye başlayan Mehmet Tosun (48), devletten aldığı hibe desteği ile 100 bin dönüm alanda 60 kişilik ekiple çalışıyor. Domates üretimi yapan Tosun şimdi dünyaya kuru domates ihraç etmeye başladı. 100 bin dönüm arazide üretilen domatesler önce kadın işçiler tarafından toplanıp ikiye bölünerek güneşte kurutulmaya bırakılıyor. Daha sonra kükürtlenip makineyle tuzlanan domatesler, günlerce güneşte kurutuluyor. Ardından paketlenen kuru domatesler, ABD, Avustralya ve Çin olmak üzere dünyanın birçok bölgesine gönderiliyor. Yıllık 200 ile 300 ton yaş domates işleten girişimci, üretimin çok olduğu dönemlerde bu rakamın 500 tona kadar çıktığını ifade ediyor.
"BU YIL HEDEF 250 TON DOMATES"
Üretimin çok olduğu dönemlerde 500 ton yaş domates ürettiklerini dile getiren işletme sahibi Mehmet Tosun, “Güneydoğu, Doğu Anadolu’nun bir bölgesi, iç Anadolu, Karadeniz ve Akdeniz bölgesinde herhangi bir kurutma işlemi olmadığı için Elazığ bu konuda en cazip illerden bir tanesidir. İşletmemizi büyütebilir, ürünlerimizi yeterince çoğaltabilirsek bu bölge ege bölgesinden sonra Türkiye’nin en büyük sebze ve meyve işleme alanına dönüşebilir. Yaklaşık 10 yıldır bu işi yapıyorum. Yaptığımız çaba ve gayret sadece mücadeleyle alakalıdır. Yani çok büyük bir tonaj veya çok büyük bir ciro ile çalışmıyoruz ama bu işletmenin ya da yaptığımız kurutulmuş domatesin ilerde de kurutulmuş sebze ve meyvenin gelişmesi ve işlenmesi için, bu bölgede yerleşik olarak oturması için mücadelemizi hep devam ettireceğiz. Yıllık 200-300 ton yaş domates, bazen üretimin çok olduğu dönemlerde 500 tona kadar çıkabiliyor. Bu yıl ki üretimimiz yaklaşık 250 ton planlamasıyla yapmaktayız. Ekolojik sebeplerden dolayı bu yıl Elazığ’da domates üretimi yüzde 80 düştü. Bölgemizde sulu tarımın olmaması da bizim üretim anlamında sıkıntı çekmemize yol açmaktadır. Önümüzdeki günlerde devletimizin yapacağı bölgesel kalkınmalarla sulama projeleri faaliyete geçerse bizim üretimimiz daha etkin bir yol alırız” dedi.
"PAZAR SORUNU YOK"
Kurutulmuş domatesin endüstriyel bir ürün olduğunu ve pazar sorununun olmadığına dikkat çeken Tosun,“ Başta Amerika, Avrupa ülkeleri, Avustralya ve Çin başta olmak üzere bu bölgelere gönderiliyor. Türkiye Çin’den birçok ithal ürün ithal ettiği halde genellikle petrol, kimya, endüstri ama tarım üretiminde Çin her zaman Türkiye’den kurutulmuş sebze ve meyve konusunda ithalat ve ihracat yapma potansiyeli var. Ülkemizdeki tarım faktörleri, girdi masrafları, üretim maliyetleri, onların istediği miktarda veya tonajda bir seviyeye maalesef gelemiyor. Bu malda Pazar sorunu yok. Türkiye’nin her yerinde kurutma şansı olmadığı ve ekolojik olarak belli bölgelerde bu ürünün kurutma ortamı olduğu için pazarla ilgili bir sıkıntı yok“ şeklinde konuştu.
MEVSİMLİK İŞÇİLERE EKMEK KAPISI
Yaz mevsiminde çalışmaya geldiğini söyleyen mevsimlik işçilerden Havva Mutlu,“ Ergani’den geliyoruz. 4-5 aydır burada çalışıyorum. Domatesi hem ekmeye hem de toplamaya geliyorum. Bu iş bizim için destek oluyor çünkü çalışıyoruz harçlığımızı çıkarıyoruz. Biz sabah 5’te işe geliyoruz ve akşam 17’de paydos ediyoruz" diye ifade etti.
Üretilen domatesin kurutmalığa dönüştürülmesinin hem iç piyasada hem de dış piyasada yer bulmasının kendileri için çok önemli olduğunu belirten İl Tarım ve Orman Müdürü Turan Karahan ise, “Çünkü bundan birkaç ay öncesinde cumhurbaşkanımızın himayesinde Çin ile yapılan Tarım Formu Konferansı’nda, özellikle Çin ülkemizde yapılacak olan kurutmalık sebzelik ve meyveliğin alımı ile ilgili ortaya ciddi bir irade koydu. Biz de Elazığ ili olarak bu yapılan çalışmalarda yerimizi almak ve burada üreticimizin kazancını arttırmak için inşallah bu sektöre önem verip ve bunun gelişmesi için elimizden gelen bütün gayreti göstereceğiz. Biz daha önce bu işletmeye 6’ıncı etapta kırsal kalkınma yatırımlarının desteklenmesi programında hibe desteği sağlamıştık. Ancak bugün işletmemizi gezdiğimizde özellikle işletmenin enerji maliyetlerini aşağıya çekmek için önümüzdeki etaplarda güneş enerji sistemleriyle işletmemizi tekraren desteklediğimizde, işletmenin en azından karlılığını biraz daha arttırmış olacağız” diye konuştu.
(Rıdvan Yeşilırmak /İHA)
