Ankara
Londra merkezli enerji düşünce kuruluşu Ember'in Türkiye Elektrik Değerlendirmesi 2023 raporuna göre, geçen yıl Türkiye'nin elektrik üretiminde kullanılan doğal gaz miktarı bir önceki yıla göre yaklaşık 40 teravatsaat (yüzde 35) düşüş gösterdi.
Söz konusu düşüşte, 2021'deki kuraklıktan sonra hidroelektrik üretiminin 10 teravatsaat ve kömürden elektrik üretimin 10 teravatsaat artış göstermesi etkili oldu. Ayrıca, elektrik talebindeki 9 teravatsaatlik azalış da doğal gazdaki düşüşte rol oynadı.
Türkiye'nin elektrik üretiminde doğal gazın payı geçen yıl yüzde 22,4 olarak hesaplanırken, üretim 111,2 teravatsaatten 71,9 teravatsaate geriledi.
Rapora göre, Türkiye'de aylık elektrik talebi ise geçen yılın ikinci yarısından bu yana düşüş gösteriyor.
Geçen yıl ocak ayında İran kaynaklı doğal gaz kesintisi nedeniyle santrallere sağlanan akışın azalması hidroelektrik santrallerinin rolünü ön plana çıkardı. Bu dönemde, doğal gaz kaynaklı elektrik üretiminin düşmesi batarya görevi gören hidroelektrik santrallerinin üretimlerini iki katına çıkarması sayesinde telafi edildi.
Özellikle büyük barajlara sahip hidroelektrik santrallerinin üretimini hızla artırma ve azaltabilme esnekliğine sahip olduğuna dikkat çekilen raporda, bu santrallerin diğer enerji kaynaklarını telafi ederek Türkiye'nin enerji dönüşümünde önemli rol oynayabileceği belirtildi.
Rapora göre, Türkiye'de geçen yıl rüzgar ve güneş enerjisi kapasitesinde yaklaşık 2,4 gigavatlık artış gerçekleşti. Rüzgar ve güneşin elektrik üretimindeki payı 2021'de yüzde 13,5 iken, geçen yıl elektrik talebindeki düşüşün de etkisiyle yüzde 15,5'e ulaşarak kısıtlı da olsa artışını sürdürdü.
Türkiye, geçen yıl elektrik üretiminin yaklaşık yüzde 11'ini rüzgardan karşıladı. Bu oran Fransa'da yüzde 8 ve İtalya'da yüzde 7 olarak gerçekleşti.
Öte yandan, güneş enerjisinden elektrik üretimi ise Türkiye'nin potansiyelinin altında kaldı. Ülkede güneşin elektrik üretimindeki payı geçen yıl yüzde 4,7 oldu. Türkiye'ye kıyasla çok daha az güneş alan Polonya'da bu oran yüzde 4,5, Ukrayna'da ise yüzde 4 oldu.
Ayrıca, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının 2023 yılına ilişkin enerji planında yer alan güneş kapasitesine atıfta bulunulan raporda, bu hedeflere ulaşabilmek için her yıl eklenecek güneş kapasitesinin üç kat artması gerektiği belirtildi.
Türkiye'nin elektrik üretiminde ithal kömürün payı iki katına çıktı
Raporda, Türkiye'nin elektrik üretimi için kömür ithalatına geçen yıl 5,3 milyar dolar ödediği ifade edildi. Bu rakam, bir önceki yıl 2,5 milyar dolar olarak kayıtlara geçmişti. Tüm zamanların en yüksek kömür ithalatının yapıldığı 2022'de Rusya, Kolombiya'yı geçerek Türkiye'nin en büyük kömür tedarikçisi oldu.
Türkiye, geçen yıl kömür ithalatının yarısına yakınını Rusya'dan tedarik etti, bu oran önceki yıl yüzde 26 seviyesindeydi.
İthal kömürün Türkiye'nin elektrik üretimindeki payı geçen yıl yüzde 20 olarak belirlendi, bu oran 2010'da yüzde 7 seviyesindeydi.
Ember Bölge Lideri Ufuk Alparslan, rapora ilişkin değerlendirmesinde, Türkiye'de kömürden elektrik üretiminin büyük kısmının ithal kömürden sağlandığını belirterek, "İthal kömüre olan bu bağımlılık 2022 yılında rekor kömür ithalatına neden oldu. Türkiye'nin bunu durdurmak için özellikle güneş gibi potansiyelini yeteri kadar kullanmadığı temiz enerji kaynaklarına yönelmesi gerekiyor." ifadesini kullandı.
