Covid-19 testim haftalardır pozitif çıkıyor… Virüsü bulaştırır mıyım?
Koronavirüs ile ilgili son zamanlarda dikkat çeken ilginç bir durum var: Enfeksiyonun üzerinden haftalar geçmesine bazı hastaların PCR testi 3, 4 hatta 5 kez pozitif çıkıyor. Söz konusu hastaların kafa karışıklığı sürüyor. Karantinadan çıkmalı mı? Hastalığı bulaştırır mı? İlaçlara devam etmeli mi?
Çok yakın bir arkadaşım Nisan ayının başında Covid pozitif çıktı. Hemen karantinaya girdi, ilaçlarını kullanmaya başladı. İlk zamanları ağır geçti, bir hafta kadar sonra ise iyileşmeye başladı. 10 günlük karantina süresinin dolmasının ardından tekrar test yaptırdı ve yine pozitif çıktı.
Ama kafa karıştırıcı bir durum vardı: İkinci testi pozitif çıksa da 10 günlük karantina süresini doldurduğu için normal hayatına dönebiliyordu. HES kodu artık ‘risksiz’ idi. Ancak içi rahat etmedi ve rapor alarak karantinasına devam etti.
Bir hafta sonra tekrar test yaptırdı ve kendisini bekleyen büyük sürpriz ile karşılaştı: Sonuç yine pozitifti! Çok hafif bir öksürük dışında hiçbir belirtisi kalmamasına rağmen, bulaştırıcı olmaktan korktu ve karantinada kalmaya devam etti.
Aradan bir hafta daha geçti, yeniden test yaptırdı ve yine pozitif çıktı. Bir sonraki hafta bir kez daha test yaptırdı. Yine pozitifti. Haftalar geçmesine rağmen PCR testi sürekli pozitif çıkıyordu.
Arkadaşımla beraber tanıştığım ve biraz araştırınca aslında pek çok kişinin başına gelen bir durum olduğunu öğrendiğim ‘sürekli pozitif çıkma’ konusunda kafamda bir sürü soru işareti oluştu. Uzmanların kapısını çaldım ve sorularıma cevap aradım:
Karantinası bitmesine rağmen pozitif çıkan, HES kodu dahi risksiz görünen bu kişiler iyileşmiş sayılıyor mu?
Bu süreçte devlet tarafından verilen ilaçlar bitmiş oluyor. Peki bu kişiler ilaç kullanmaya devam etmeliler mi?
Karantinada mı kalmaları gerekiyor?
Testi çok fazla pozitif çıkan kişilerin hastalığı yayma riskleri nedir?
10 GÜN SONRA TEST YAPILMASINA GEREK VAR MI?
Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Fatma Nurhayat Saydam, dünya çapında yapılan çalışmalarda da, karantina süresi dolmasına rağmen pozitif çıkmaya devam eden vakaların var olduğunu söylüyor. Saydam, çalışmaların, bu tür vakalarda saptanan virüsün infektif yani bulaştırıcılığı olan virüs olmadığını ortaya koyduğunu da ekliyor.
Saydam, “10 günden sonra biz artık PCR yapılmasına gerek görmüyoruz çünkü 'Kişi artık bulaştırmaz' diyoruz. Diyelim ki 10 gün sora test yapıldı ve pozitif çıktı. Bu noktada kişinin endişe etmesine gerek yok. Çünkü nadiren de olsa aylarca bile PCR testini pozitif olarak gördüğümüz vakalar var” diyor.
EN BULAŞICI DÖNEM HANGİSİ?
Uzm. Dr. Aytaç Karadağ, bazı kişilerde 10 günlük karantina süresi bitiminde dahi test sonucunun pozitif gelmeye devam ettiğini doğruluyor ve ekliyor: “Daha önceden ortalama 14 günde test negatif hale gelirken; son günlerdeki koronavirüs enfeksiyonunda testin negatif hale gelmesi 21 günü bulabiliyor.”
Peki testi sürekli pozitif çıkanlar virüsü bulaştırıyor mu? Bu soruya Karadağ şu cevabı veriyor:
“Bu durum, hastalarımızın bulaşıcı olduğu anlamını taşımıyor. Bulaş riski daha kuluçka evresinde başlıyor ve bazı hastalarda 37-60 güne kadar devam edebiliyor. Ama biz ilk şikayetlerin başladığı günü 1'inci gün sayarsak en bulaşıcı dönemi ilk 7 gün olarak kabul ediyoruz. Yani karantina süresi bitimi olan 10'uncu günde bulaşıcı risk yok denecek kadar azdır.”
YENİDEN HASTA OLMAKLA, SÜREKLİ POZİTİF ÇIKMANIN FARKI NE?
Prof. Dr. Fatma Nurhayat Saydam, 10 gün sonra pozitif çıkanların bulaştırıcı olmadığının altını çizerken bir başka duruma karşı ise uyarıyor: Reinfeksiyon.
Saydam, “Reinfeksiyon diye bir şey var. Hasta olup iyileşip, aradan birkaç ay geçtikten sonra tekrar belirti gösterip pozitif çıkmak demek. Bu bambaşka bir durum. Reinfeksiyon, dışarıdan alınan virüs ile yeniden enfekte olmak anlamına geliyor. O zaman sil baştan tedavi olmak gerekiyor. Reinfeksiyon dediğimiz risk herkes için söz konusudur. Hastalığı geçirmiş olmanız bir daha enfekte olmayacağınız anlamına gelmiyor” ifadelerini kullanıyor.
Prof. Dr. Saydam, “Hastalığı atlattıktan sonra tekrar pozitif çıkmak endişelenecek bir durum değildir” diyor ancak önemli bir noktaya değiniyor: Bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler ile bağışıklıkla ilgili hastalığa sahip olanların sürekli pozitif çıkma durumunda takip altında olması gerek çünkü bu kişiler nadiren de olsa bulaşıcı olma özelliği taşıyabiliyor.
İLAÇ KULLANMAK YANLIŞ MI?
"Sürekli pozitif çıkanların ilaç kullanması gerekiyor mu?" sorusunu yönelttiğimiz Uzm. Dr. Aytaç Karadağ, iyileştikten sonra test sonucu pozitif olan hastalara ek şikayeti yoksa devletin verdiği ilacın tekrar edilmesinin yanlış bir uygulama olacağını ifade ediyor.
Dr. Karadağ, “Biz bu ilacın hastalığın en aktif olduğu, viral yükün en fazla olduğu ilk hafta içinde kullanılmasını öneriyoruz. Nadiren geç düzelen, akciğerlerde zatürre yapmış hastalara ikinci defa 5 günlük tedavi verdiğimiz olabiliyor. Ama genel uygulama hastalığın en yoğun yaşandığı ilk hafta içinde, ne kadar erken başlanırsa daha etkin olduğunu biliyoruz” diyor.
10 GÜN SONRA POZİTİF ÇIKSA DA KARANTİNA BİTER Mİ?
Uzm. Dr. Aytaç Karadağ, “İyileştikten sonra testi hala pozitif saptanan hastaların bulaştırıcılıkları yok denecek kadar az olduğu için karantina süresini doldurduktan sonra ilave olarak karantinada kalmalarına gerek yok” diye konuşuyor.
Prof. Dr. Fatma Nurhayat Saydam da bu fikri destekleyen açıklamalarda bulunuyor ve şunları söylüyor: “HES kodundaki risksiz görünme doğrudur, karantinaların bitmiş olması doğrudur. Kişiler normal hayatlarına maske, mesafe ve hijyene dikkat ederek devam edebilirler.”
