Rize’de geçen hafta çarşamba günü meydana gelen ve 6 kişinin öldüğü, 2 kişinin de kaybolduğu sel felaketi dün yeniden yaşandı. Fındıklı, Çamlıhemşin ve Ardeşen’de etkili olan şiddetli yağış dolayısıyla dereler taştı, farklı bölgelerdeki yamaçlarda kopmalar oldu. Bazı ev ve iş yerlerinin bodrum katları suyla dolarken, mahsur kalanlar ekipler tarafından kurtarıldı. Fındıklı ilçesinde sağanak nedeniyle Meyveli köyünden geçen Arılı Deresi taştı. Mahsur kalan vatandaşlar kurtarıldı. Ardeşen’e bağlı Tunca beldesindeki derelerin de su seviyesi yağış nedeniyle yükseldi. Kaymakamlık, ilçede yer alan ve birçok köy grup yolunun başlangıcı olan Seslikaya Köprüsü’nün ulaşıma kapandığını duyurdu.
Mikro klima etkisi
Rize Valisi Kemal Çeber, meteorolojiden yapılan uyarılar üzerine riskli görülen 4 köy yolunun ulaşıma kapatılarak tedbir aldıklarını belirtti. Çeber, “Mikro klima iklimi var burada. Yoğun yağış uyarısını alırız ama uzmanlarımız yağışın hangi ilçeyi vuracağını bilmez. Tüm tedbirleri almıştık. Bu (dün) sabah 06.00’dan itibaren Fındıklı ve Ardeşen ilçelerimizde yoğun yağış oldu. Metrekareye 120 kilogram yağış düştü. Ancak en yoğun yağışı komşumuz Artvin aldı. Can kaybı ve yaralanma olmadı. Aralı Mahallesi’nde de tedbir amaçlı iki köyümüzü boşalttık, vatandaşlarımızı güvenli bölgelere aldık.”
Arhavi de su altında
Artvin’in Arhavi ilçesinde de Kapisre Deresi’nin taşması sonucu, yollar 2 metreye ulaşan su birikintisi nedeniyle göle döndü. Bazı ev ve iş yerlerinin zemin ve bodrum katlarını su bastığı ilçede cadde ve sokaklarda pek çok araç da sürüklendi. Selde mahsur kalanlar kurtarıldı. İlçe merkezine araç ulaşımını sağlayan köprü tedbir amacıyla ulaşıma kapatıldı. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Twitter’dan yaptığı açıklamada Arhavi’de göçük altında kalan 1 kişinin hastaneye naklinin yapıldığını, durumunun iyi olduğunu açıkladı. AFAD ise Arhavi’de yaklaşık 200 kişinin tahliye edilerek güvenli alanlara yerleştirildiğini duyurdu. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı da Artvin ve Rize’de sel nedeniyle 3 bin 45 abonenin elektriksiz kaldığını bildirdi.
Karadeniz için eylem planı
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Trabzon, Rize, Artvin, Giresun, Ordu ve Samsun illerini kapsayan 15 maddelik “İklim Değişikliği Eylem Planı” hazırladı.
Eylem planı kapsamında dere yatağında risk altında olan 1950 binanın acil olarak taşınması gerektiği tespit edildi. Bu binalarda yaşayan 2000 aile, kentsel dönüşüm kapsamında inşa edilecek yeni konutlara taşınacak. Rize’de eylem planı kapsamında 40 ayrı dere yatağında sel riski altında “acil ve öncelikli boşaltılması” gereken 665 bina tespit edildi. Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, “Rize’de dere güzergahı üzerindeki 665 yapı tespit ettik. Bir de heyelan riski taşıyanlar var. Dere güzergahında kalan yapıları netleştirdik. Heyelan riski taşıyanlarla ilgili tespitler sürüyor. Taşınma ve kira yardımı vereceğiz. TOKİ Başkanlığımız eliyle ilk etapta 550 konut yapım sürecini de başlattık. En geç bir yıl içerisinde konutlarımızın teslimini yapıyor olacağız” dedi. Eylem Planı şöyle:
“Dere yataklarında yer alan binalar tespit edilecek ve uygun alanlar için kamulaştırma ile taşıma süreci planlanacak.
Yüksek heyelan riski bulunan bölgelerdeki binalar, uygun alanlara taşınacak, inşa faaliyetlerine izin verilmeyecek.
Ekonomik ömrünü tamamlamış köprüler kaldırılacak.
Karadeniz Sahil Yolu’nda, yağış sularının denize ulaşmasına engel olan bölümlerinde menfezler artırılacak.
Köy yolları gözden geçirilerek, köprü, viyadük gibi yapıların onarımları yapılacak.
Hastane, okul, sağlık ocağı, kaymakamlık gibi kamu binaları riskli bölgelerden kaldırılacak.
Doğal afet riski taşıyan alanlarda can ve mal güvenliği açısından erken uyarı sistemleri kurulacak.”
1 kişi kayıp
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu ve AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Hayati Yazıcı, sel yaşanan Artvin ve Rize’nin ilçelerinde incelemelerde bulundu. Artvin’de sağanaktan en çok etkilenen ilçelerin Arhavi ve Murgul olduğunu belirten Soylu, Murgul’da selde 1 vatandaşın kayıp olduğunu ve arama çalışmalarının devam ettiğini söyledi.
Soylu, “Erzurum ve Trabzon’dan tüm ekipleri buraya çektik. Trabzon ve Giresun’daki vidanjörleri de bölgeye çekiyoruz. Evlerin alt katları tamamen su dolu, tahliye edilecek. Birçok arabayı sel suları aldı, balçığa gömülen araçlar oldu. Sevindiğimiz tek bir şey var; o da can kaybının olmamasıdır. 1-2 yaralımız tedavi altında” dedi.
Sağanak uyarısı
Meteoroloji Genel Müdürlüğü’ne göre, Marmara’nın kuzeydoğusu, Karadeniz, Doğu Anadolu’nun kuzeydoğusu ve Batı Akdeniz’in iç kesimleri ile Doğu Akdeniz’in Toroslar kesiminde yerel sağanak ve gök gürültülü sağanak öngörülüyor. Yağışların Zonguldak, Bartın, Ordu, Giresun, Trabzon, Rize ile Artvin ve Kastamonu’nun kıyı kesimlerinde yerel kuvvetli olacağı tahmin ediliyor.
Dünya için tehlike çanları çalıyor
Dünyanın pek çok ülkesinden uzmanlar, ABD, Kanada, Rusya ve Avustralya’da son günlerde rekor düzeye ulaşan sıcaklığın neden olduğu yangınlar ve Batı Avrupa ülkeleriyle birlikte Çin’de meydana gelen sel felaketlerinin, iklim krizi konusunda insanlığa “uyarı” niteliği taşıdığını açıkladı.
19 ülkeden 21 üyesi bulunan “Yeşil Yeni Anlaşma için Küresel İttifak” adlı grup, sadece ABD’nin batısında süren 80’den fazla büyük orman yangını bulunduğunu, yangınların dumanının New York, Philadelphia, Washington D.C, Pittsburgh ve Toronto gibi Doğu Amerika ve Kanada kentlerinde hava kalitesini düşürdüğünü bildirdi. Avrupa ve Çin’de son bir haftada yaşanan sel felaketlerinde 200’den fazla insanın öldüğünü hatırlatan ittifak, dünyayı kurtarmak için “küresel bir yeşil anlaşmanın” imzalanması çağrısında bulundu. Uzmanlar son günlerde doğal afetlere yol açan iklim krizine karşı pandemi gibi mücadele verilmesi gerektiğini söylerken, ABD’nin iklim elçisi John Kerry de pandemiyle iklim krizinin birbiriyle bağlantılı olduğuna dikkati çekti. İskoçya’nın Glasgow kentinde kasım ayında yapılacak Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı’nın, iklim değişikliğini kontrol altına almak için “dünyanın son şansı” olduğunu yineleyen Kerry, “İklim mücadelesini üstlenmek için Kovid-19 salgını bitene kadar bekleme lüksümüz yok” dedi.
‘İki yüzlü’ mücadele
BM İklim zirvesi merakla beklenirken, politikacıların söz konusu mücadelede aldığı tutumu “iki yüzlü” olarak nitelendirenler de bulunuyor. “Vivid Economics”in yaptığı bir araştırma, küresel olarak zor durumdaki ekonomileri kurtarmak için harcanan 17 trilyon doların yalnızca 10’da 1’inin sera gazı emisyonlarını azaltacak veya doğayı iyileştirecek projelere ayrıldığını ortaya koydu. Bununla birlikte, hükümetler fosil yakıtlar gibi çevreye aktif olarak zarar veren endüstrilere 3 trilyon dolardan fazla para aktardı.
Sıtma ve humma artıracak
İngiltere’de Londra Hijyen ve Tropikal Tıp Okulu’nun araştırmasına göre, sera gazı emisyonları artamaya devam ederse 2080’e kadar 8 milyardan fazla insanın sıtma ve dang humması riski altında olabileceğini ortaya koydu. İsveç’teki yapılan bir araştırmasına göre de erkekler kadınlardan yüzde 16 daha fazla emisyonun ortaya çıkmasına neden oluyor. Otomobil kullanan erkeklerin benzin ve dizel harcamaları emisyonu artırıyor. Diğer yandan bilim insanları, Amazon ormanlarının emebileceğinden daha fazla karbondioksit saldığını belirterek, bunun yılda 1 milyar ton olduğunu belirtti.
