Acil Tıp Uzmanı Dr. Sevilay Karaduman, ilk yardımın doğru yapıldığında hayat kurtarıcı olduğunu, yanlış yapıldığında ise geri dönülmez zararlara yol açabildiğini söyledi. Bunun acı örneklerine sürekli tanık olduklarını belirten Uzm. Dr. Karaduman, “İlk yardımın ‘ABC’sini bilmeden, iyi niyetle yapılan uygulamaların sonu kötü olabilir. Yanık, kesik gibi küçük ev kazalarında bile yanlış müdahaleler yapılıyor. İlk yardımı bilmek hepimiz için gerekli ve önemli” dedi.
Kent Hastanesi Acil Tıp Uzmanı Dr. Sevilay Karaduman, acil durumlarda ilk ve doğru müdahalenin ne kadar hayati olduğu konusunda farkındalık oluşturmak için her yıl Eylül ayının ikinci cumartesi gününün Dünya İlk Yardım Günü olarak kutlandığını hatırlatarak, “Trafik kazasında arabada sıkışan kişiyi iyi niyetli olarak karga tulumba çıkarmaya çalışmak, yanıklara macun, yoğurt sürmek, bayılana tokat atmak, soğan koklatmak gibi sonu gelmeyen, yaralıya faydası değil, zararı olan pek çok hatalı uygulama hemen hemen herkesin başına gelmiştir ya da şahit olmuştur” diye konuştu.
Özellikle trafik kazası gibi olaylarda iyi niyetle insanların yardımına koşan kişilerin bir anlık dikkatsizlik sonucu kazazede olarak karşılarına geldiğini belirten Uzm. Dr. Karaduman, ilk yardım sürecinde alınması gereken önlemleri şöyle anlattı: “İlk önce kendi güvenliğimizi, sonra çevrenin güvenliğini sağlamalıyız. Yol üzerindeki kazaya giderken arabamızı güvenli bir yere park etmeliyiz, arabadan inerken trafik akışını kontrol etmeliyiz. Zira herkes panik halde olup, dikkatler dağınık olacaktır. Akan trafiğin tehlike oluşturmaması için işaret dubaları koymalıyız, kazazede etrafındaki kalabalığı güven ve sükunet altına almalıyız. Yani kazazedeye yardıma başlamadan önce kendi güvenliğimizi sağlamalıyız. Unutmayın ölü kahramanlar hayat kurtaramaz. İkincisi ise çevrenin güvenliğini sağlamak olmalıdır. Zira zincirleme kazalara sebep olmamak gereklidir. Acil durumlarda ilk müdahale, ilk yardım eğitimi almış kişiler tarafından yapılmalıdır. Bu ilk yardımın altın kuralıdır. Bu eğitimi almamış kişilerin yapması gereken ilk şey ise kazanın yerini, tam adresi hemen 112’ye bildirmektir. Çoğu zaman herkes birbirine güvendiği için 112 aranması gecikir. Arayan kişi mutlaka olayı sakin bir şekilde kısaca anlatıp ne zaman ve nerede olduğu, ne kadar kişinin etkilendiği gibi bilgileri anlaşılır şekilde bildirmelidir. Olay mahallinde 112’nin arandığı kesin olarak teyit edilmelidir.” Yanlışların doğru uygulaması
Acil Tıp Uzmanı Dr. Karaduman, trafik kazası gibi olaylarla küçük ev kazalarında yapılan yanlış ilk yardım uygulamalarına örnekler verip doğru uygulamalar hakkında da şu bilgilendirmeyi yaptı:
“Hata: Trafik kazasında sıkışan kişiyi karga tulumba çıkarmak.
Doğrusu: Trafik kazasında sıkışan kişiyi karga tulumba çıkarmaya çalışmak omurilik hasarına yol açarak, kalıcı sakatlıklara neden olabilir. Bu nedenle profesyonel ekiplerin (ambulans-itfaiye) beklenmesi gerekmektedir. Kaza durumlarında da aynı mantıkla yaralının hareket ettirilmemesi gerekir.
Hata: Batan cisimleri yerinden oynatmak.
Doğrusu: Batan cisimlerin kontrolsüz şekilde çıkarılması çok risklidir. Bu gibi durumlarda batan yabancı cisimler kesinlikle yerinden oynatılmamalı, hemen ambulans çağrılmalı ve yabancı cisimlerin hastane ortamında çıkartılması sağlanmalı. Aksi takdirde kalıcı sakatlıklara hatta ölüme yol açılabilir.
Hata: Bayılan kişiye tokat atıp, su dökmek.
Doğrusu: Bayılan kişiye tokat atmak, su dökmek, keskin maddeler koklatmak maalesef sık yapılan yanlışlardandır. Çoğu zaman tansiyon düşmesinden dolayı baygınlık yaşanabilir ya da kişi bayılır gibi olur. O yüzden dolaşımın tekrar toparlanması için kişinin ayaklarını yükseltmek en basit ve hızlı çözümlerdendir. Bir iki yastık, küçük bir tabure ile hastanın ayakları kalp seviyesinin üzerine çıkarılabilir. Travmasız, solunum yolu açık, yanıtsız hastayı ise başını ve gövdesini yana çevirerek aspirasyon riskinden korumak gerekir.
Hata: Yanıklarda yoğurt, salça, diş macunu sürmek.
Doğrusu: Yanık vakalarında yanan bölgeyi soğutmak gerekir. Bunun için halk arasında yaygın şekilde uygulanan yoğurt, salça, diş macunu gibi maddeler enfeksiyona yol açabilir. Bu nedenle, bu tür maddeler sürmek yerine, yanan bölgeyi temiz bir suya tutabilir ya da buz uygulayabiliriz. Buzu direkt cilde temas ettirmek doğru değildir. İnce bir havlu veya bez ile buzu sararak yanık bölgesine 15 dakika kadar uygulamalıyız.
Hata: Kimyasal madde zehirlenmesinde kişiyi kusturmak.
Doğrusu: Özellikle kimyasal madde zehirlenmelerinde hastayı kusturmaya çalışmak kişiyi ikinci kez kimyasal maddeye maruz bırakacağı için yanlıştır. Bu gibi durumlarda kişinin asla kusturulmaması, kusmaya zorlanmaması gerekiyor.
Hata: Ateşli kişiyi battaniyelere sarmak.
Doğrusu: Ateş yüksekken vücut üşüyüp, titreyerek ateşi düşürmeye çalışır. Bu, vücudun savunma mekanizmasıdır. En sık yapılan hatalardan biri ter atmak amacıyla üst üste giyinmek, battaniyelerin altına girmektir. Bu hatalı davranış vücudun savunma mekanizmasını kırarak, ateşin daha da hızla yükselmesine neden olur. Yüksek ateşte mümkün olduğunca ince giyinmek, tekrarlayan havuz ısısında duşlar almak en doğru yaklaşım olacaktır. Ateşli olgularda sık yapılan diğer bir hata alkolle cildi ovalamaktır. Bu uygulama bir miktar serinlemeye yardımcı olabilir fakat ateşi düşürmeye asla yardım etmez. İşin kötüsü, alkol deriye nüfuz eder. Özellikle çocuklar için bu oldukça tehlikelidir.
Hata: Burnu kanayan kişinin başını geriye atmasını istemek.
Doğrusu: Burun kanamalarında kafayı geriye doğru yatırmak çok sık yapılan ilk yardım hatalarından biridir. Bunu yapmak kanamayı durdurmadığı gibi akan kanı boğaza yönlendirmekten başka bir işe de yaramaz. Oysa yapılması gereken şey, başı öne doğru eğmek ve burun deliklerine 15 dakika kadar basınç uygulamaktır.”
