Mustafa Emre ÖZGEN, Birsen PINAR / bursa.com
Kimya Mühendisleri Odası Bursa Şube Başkanı Ali Uluşahin, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın hava izleme istasyonlarında ayrıntılı inceleme yapılmadığını söyleyerek, insan sağlığına etki eden maddeleri Bursa.com’a anlattı.
Kirliliğin kalitesiz yakıt ve denetimsiz sanayi kaynaklı olduğunu belirten Uluşahin, Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre Türkiye’de her yıl iki yüzden fazla çocuğun hayatını kaybettiğine dikkat çekti.
“SANAYİ KAYNAKLI ETMENLER KİRLİLİK SEBEBİ”
Kentimizdeki hava kirliliğinin sebepleri nelerdir?
“Bursa’da kirletici etmen sayısı çok fazla. Lodos alan bir bölge ama ona rağmen o kadar kirletici etmen var ki kentimizin hava kalitesi ciddi uyarı veriyor. Kentimizde 23 sanayi bölgemiz olduğunu bilmemiz gerekiyor. Bu sanayi bölgeleri hakikaten denetimsiz konumda olunca, sanayiden kaynaklanan atıkların Bursa’nın havasına olumsuz etki yaptığı gerçek. Öte yandan Bursa iki milyon nüfuslu bir kent ve nüfusun ısınmaya ihtiyacı var. Isınmada kullanılan kalitesiz kömürler, hatta bazı bölgelerde kömürü geçtim, kentin doğu bölgelerinde vatandaşların ne bulursa yakması kirletici etmenler arasında üst sıralarda. Denetimsiz araç egsozları ciddi birer kirletici unsur. Özellikle toplu taşıma araçlarının egsozları simsiyah dumanlar çıkarıyor. Gerçekten denetim yapılıyor mu bilmiyorum!”
“Kasım ve Aralık aylarında hangi unsurlar ciddi kirletici bunlara bakalım. 15 Aralık’ta Bursa ölçüm istasyonundan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı diyor ki, “hava kalitesi çocuklar, yaşlılar ve solunum rahatsızlığı olanları etkileyebilecek seviyededir”. Bursa, hassastan daha fazla kötüyü de sağlıksızı da gördü. Bursa’da diğer ölçüm istasyonlarında da tablo aynı. Kentin her yeri hava kalitesi açısından kötü durumda.”
“KİRLİLİK AVRUPA LİMİTLERİNİN ON KATI”
Hava kalitesi nasıl ölçülüyor?
“Hava kalitesi parametrelerini hassasa çeviren şey nedir? PM10 dediğimiz 10 mikron ve daha küçük partikül maddeler. Bu maddelerin Avrupa Birliği’nde limiti metreküpte 50 mikragramdır. Merinos ölçüm istasyonunda maddelerin 50 birimin altına düştüğü gün sayısı neredeyse yok. Kasım ayında limitlerin sekiz, dokuz kat üzerinde partikül madde solumuşuz.”
“Bursa’da beş ölçüm istasyonu var. Bu istasyonlardan üçü hakikaten alarm veriyor. Biri Kültür Park, diğeri Uludağ Üniversitesi içindeki iki istasyonda da ne zaman bakarsanız bakın değerler uygun görünüyor. Merinosta kötü, Kültür Park’ta neden iyi? Bu istasyonlarda partikül madde ölçümü olmadığı için hava kalitesi iyi görünüyor.”
“HER YIL YÜZLERCE ÇOCUK KİRLİLİK NEDENİYLE HAYATINI KAYBEDİYOR”
“Uludağ Üniversitesi istasyonu, 15 Aralık’ta PM2,5 değerini metreküpte 46 mikrogram ölçmüş. Ülkemizde PM 2,5 değerinin yasal limiti yok. Olmadığı için Dünya Sağlık Örgütü’nün yaklaşık beş kat üzerinde olmasına rağmen hava kalitesi iyi olarak görünüyor.
PM2,5 denilen, 2,5 mikron ve altındaki partikül maddeler, çok önemli. Dünya Sağlık Örgütü, Türkiye’de her yıl 240 çocuğun PM2,5 nedeniyle hayatını kaybettiğini söylüyor.”
Partikül maddeler neledir?
“PM olarak bahsettiğimiz partikül maddelerin içinde neler var? PM10, 10 mikrondan küçük partikül madde, PM2,5 ise 2,5 mikrondan küçük partikül madde olarak geçse de endüstriyel kaynaklı kirliliklerde bu toz zerrelerinin içerisinde ağır metaller var. Civa, kurşun, kalay var. Bu maddeleri soluduğumuzda ciğerlerimizde emilip kana geçiyor ve kan yoluyla vücudumuzun her yerine dağılıyor. Bursa bu açıdan çok tehlikeli noktada. Türkiye’nin PM2,5 ortalaması metreküpte 34 mikrogram. Dünya Sağlık Örgütü limitinin üç buçuk katı. Bursa’da metreküpte 110, 120 mikragramları bulmuş.”
Bu maddelerin ortaya çıkış sebebi nedir?
“Partikül madde yoğunlukla evlerde kötü kalitede yakıt kullanılmasından ve sanayi baca gazlarından meydana gelir. Tehlikeli maddelerden biri kükürt oksittir. Kükürt oksidin yükselmesi kötü kalitede yakıt kullanılmasındandır. Diğerleri azot oksit ve ozondur. Endüstriyel kirleticilerdir. Ülkemizde limitii bulunmayan, en önemli kirleticilerden birisi karbondioksit, doğrudan insan sağlığına etkisi olmasa da, küresel ısınma açısından etkileri önemlidir.”
Ağır metallerin insanlara etkileri nelerdir?
“Ağır metallerin ne olduğunu belirtmek gerekiyor. Ağır metaller eğer bir organizmaya girmiş ise vücuttan atılamaz. Küçük bir oranda girse bile vücutta depolanmaya başlıyor. Soluduğunuzda hiçbir şey hissetmiyorsunuz ama belli bir kritik eşiği aştığında kansorojen etkisi başlamış oluyor.”
“KALİTESİZ KÖMÜR DAĞITMAKTAN VAZGEÇİLMELİ”
Hava kirliliğine karşı neler yapılmalı?
“Öncelikle yetkililerin alması gereken önlemler var. Sanayi bölgelerini hava kalitesi açısından denetlemek zorundasınız. Kirlilik oluşmadan, kaynağında kirliliği çözmek zorundasınız. Caydırıcı yaptırımlar uygulamak zorundasınız. Sanayiyi denetlemek yetmez, şu kötü kalitedei kömürleri dağıtmaktan vazgeçmek lazım. Isınma en temel haklardandır, bunu da daha uygun fiyatla sağlamak gerekiyor. Belediye otobüsleri ile özel halk otobüslerinin egsozlarının da ciddi şekilde denetlenmesi lazım.”
“Son uyarımız da halkımıza olsun. Hava kalitesi sağlıksız noktaya geldiğinde yetkililer halkımızı uyarmak zorundalar. Bilgileri internette yayınlayarak uyarma görevini yerine getirdiklerini düşünüyorlar. Halkımız mümkünse bizlerin uyarılarını takip etsinler, kirli havalarda toz maskesi kullansınlar.”
“Son olarak da Demirtaş Organize Sanayi Bölgesi’ne, günde 1200 ton kömür yakacak bir termik santral yapılması planlanıyor. Bu santral de yapılırsa Bursa’da soluk alamaz oluruz.”
