Karşılaştırmalı Anayasa değişikliği

7.11.1982 Tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Kısaca 'Kanun') 11Şubat 2017 tarih ve 29976 sayılı Resmi Gazete'de yayımlandı. Kamuoyunda Kanun ile getirilen yeni hükümler konusunda değişik görüşler ileri sürülmektedir. 16 Nisan 2017 tarihinde yapılacak olan halkoyuna (referandum) sunulacak Kanun ile Anayasa'nın toplam onbeş maddesi tamamen veya kısmen, diğerleri ise, 'terim' ya da 'ibare' şeklinde değişikliğe uğramaktadır. Bunlardan Anayasa'da öngörülen ve çoğunluk kamuoyunda tartışma konusu olan bazı köklü değişikliklere bu çalışmada aşağıda yer verilmiştir:
1. Yürürlükteki metinde Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) genel oyla seçilen beşyüzelli milletvekilinden oluşmakta olup, 'beşyüzelli' ibaresi, Kanun ile 'altıyüz' şeklinde değiştirilmiştir (Any m.75).
2. Yürürlükteki metinde milletvekili seçilme yaşı 'yirmibeş' olup, bu ibare 'onsekiz' şeklinde değiştirilmiştir (Any m.76).
3.Yürürlükteki metinde TBMM seçimleri 'dört yılda bir yapılır' ibaresi, 'TBMM ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri beş yılda bir aynı günde yapılır.' şeklinde değiştirilmiştir (Any m.77).
4. Yürürlükteki metinde, 'Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir' ibaresi, Kanun'da aynen yer almaktadır. Aynı madde hükmünde, 'Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesilir ve TBMM üyeliği sona erer' hükmü Kanun'da 'Cumhurbaşkanı seçilen milletvekilinin TBMM üyeliği sona erer.' şeklinde değiştirilmiştir (Any m.101).
5. Yürürlükteki metinde Cumhurbaşkanının 'Görev ve Yetkileri' arasında diğerleri yanında şunlar vardır:
- Genelkurmay Başkanını atamak,
- Başkanlığında atanan Bakanlar Kurulu kararıyla sıkıyönetim veya olağanüstü hal ilan etmek ve kanun hükmünde kararname çıkarmak,
- Devlet Denetleme Kurulunun üyelerini ve
Başkanını atamak,
- Yükseköğretim Kurulu üyelerini seçmek,
- Üniversite rektörlerini seçmek.
Buna karşılık, Kanun ile getirilen değişiklikte bir
kısım görev ve yetkiler şunlardır:
- Cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanları atar ve
görevlerine son verir.
- Üst kademe kamu yöneticilerini atar.
- Yürütme yetkisine ilişkin konularda
Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir (Any m.104).
6. Yürürlükteki metinde, 'Cumhurbaşkanı resen imzaladığı kararlar ve emirler aleyhine Anayasa Mahkemesi dahil, yargı mercilerine başvurulamaz
Cumhurbaşkanı vatana ihanetten dolayı, TBMM üye tamsayısının en az üçte birinin teklifi üzerine, üye tamsayısının en az dörtte üçünün vereceği kararla suçlandırılır' hükmü bulunmaktadır.
Kanun değişiklik metni ise şöyledir; 'Cumhurbaşkanı hakkında, bir suç işlediği iddiasıyla TBMM üye tamsayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilir.' (Any m.105).
7. Yürürlükteki metinde, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kuruluna; 'üç asıl ve üç yedek üyesi Yargıtay Genel Kurulunun, iki asıl ve iki yedek üyesi Danıştay Genel Kurulunun kendi üyeleri arasından, her üyelik için gösterecekleri üçer aday içinden Cumhurbaşkanınca, dört yıl için seçilir' hükmü yer almaktadır.
Kanun değişiklik metni ise şöyledir; 'Kurulun, üç üyesi...adli yargı hakim ve savcıları arasından, bir üyesi... idari yargı hakim ve savcıları arasından Cumhurbaşkanınca ...seçilir.' (Any m.159).
Konu hakkında yapılacak Anayasa yorumu ve değerlendirmesi saygıdeğer okuyuculara ait olmak üzere, yürekten esenlikler ve en içten saygılarımızı sunarız.